Wednesday, December 31, 2008

Thinhun le Ingpuan

Kum 2008 cu kan liam tak deng cang. Kum 2009 kan phan cang lai. Hi lio ah kan nunnak ah zawtnak tha lo bantuk in a kan temtawn tawntu, hawi he kan i pehtlaihnak ah lungnuamhlonak a chuah ter tawntu "thinhun le ingpuan" kong ah Japan i a ummi Saya Ngun Thawng Lian nih "Thinhan, Ingpuan, Keimah le Keimah" timi a tial i a tha ngaingai. HIKA ah rel khawh a si.

Cun Hawikom blog hi a tha ngaingai. Rak leng tawn te u. Cun "Laimi nih tuahmi website le blog pawl" timi zong ah ka telh.

Tuesday, December 30, 2008

DC Lei Khuaruahhar Thil

Laimi u le nau hna,

DC Lai hngakchia nute cung i a tlungmi thil kongkau ah Salai Bawi Uk Thang nih a vun ttial len cang. Cun, a hmanthak zong a vun taar pah len cang. Theihtlei asi ve caah vun ttial loin ka um kho lo. Tuzing tuan tein ka tho i kan umnak in 40 minutes hrawng asi mi an umnak hmun ah Pu Za Hnin Lian (Seihni Thang Cung nau pa) he kan vung kal. Suimilam pakhat tluk an nufa bia kan ruah hna. A nu, Kiakte hi keimah he Thantlang High School a rak kai ttimi le hawikom tthing kan si caah i ngamhtlak ngaiin bia kan i ruah. Cu hnu ah zaanlei 3.00 p.m ah kan Biakinn (CBMC) ah i pum dingin kan upate nih an sawm hna caah mirangpa nih motor a vun khalh piak hna i a nufa an rung kan pumh pi. Cuvial chungin ka hmuhtonning tlawmpal zapi theih awk in hun chim ka duh.

A min: Chang Chue (A Ching)
A lai min: Far Sung Hniang
A chuahnak: Hakha
A holh thiammi: Hakha, Falam, English
A kum: 13 yrs
A cataang: 8th Grade
A umnak: Frederick, Maryland
A nu min: Biak Thluai (Kiakte)
A pa min: Ywe Han (Hakha Laansung ummi)

Biahalnak le bialehnak in ttial ah a fian deuh ka zumh caah mahtining cun anu he, amah he bia an kan lehning in ka hun ttial ko lai. Biahalnak hi 'Q', a nu bialehnak hi 'Anu', Aching bialehnak hi 'Amah' tiin ka hun hman lai. Cun, Aching hi muidawhte, mifimte, mi duhnungte, mi ngote, mi nunnemte, mi titsa hninghno ngaimi te, mi holh tlawmte, mi ningzah pangte, hngakchia mui a keng ngai rih mite (innocent face) khi asi.

Q 1. Zeitik in dah mah ti a um hi aa thawkning?
Anu: Kan hnu lei August thla i Saya LiLian Camping a dongh lai zaan khan aa thawk.

Q 2. Mah cu zeitiset in dah asi ning asi?
Anu: Camping dong lai zaan ah amah tein Jesuh lemcang in a um i, kan inn ah na fanu mahti cun a um e, tiah an ka auh caah ka vung kal. Ka phak ah cun a rak dam cang. Amah zong piangpai ngaiin a rak um. Camping kai mi vialte tu cu kan sinah Jesuh a tak in aa langh an ti i, mitthli rual he an rak ttap dih hna. Mahti lio ah cun amah cu a lung a fim lo an ti. Video le Camera in hmanthlak a timh len nain a hohmanh nih an thla kho lo. An Camera le an video vialte zeitin dik asi hnga, a rawk dih bantukin a um an ti.

Q 3. Jesuh a tak in aa langh na timi cu zeitindah aa langhning asi?
Anu: Amah cu a holh lo. A lung zong a fim lo. Nain, Jesuh vailamtahnak i a temhning te bak in a taksa in a langhter. Dramma bantuk khi asi ko hen cu. A kephah pahnih aa chuah, a ban aa phar. A ke pahnih aa chuah mi cu patling pipi nih an tthial hnik len zongah a ngah lo.

Q 3. Zeitik in dah a kut cung i cattial hi a langh?
Anu: A liam cia zarh hnih hrawng khan asi. Zingka ah kan tho i, ka nu ka kut hi zohhmanh amah tein ca aa ttial a ka ti i, ka zo piak. Ka khuaruah a hartuk ve i Pu Than Kip Luai le kan krihfa upa pathum-li le a nute le pawl ka auh hna i an hung zoh cio.

Q 4. Zei tehna dah aa ttial?
Anu: A ttialka ah cun a tambik cu 'I am coming soon' ti tehna, 'Tell the Gospel' ti tehna, I am real ti tehna, Peace ti tehna, Wisdom ti tehna an si bik. A tamtuk aa ttial cang i kaa chinchiah cawk lo. Cun, a cattial hi biatawi tete lawngte in a lang. Kan krihfa upa pawl nih cun a caan he a cattial he an i chinchiah dih ko.

Mah chung vialte cu a nu he lawng bia kan i ruah hna. Kan fanute cu hmuh kan duh ko, ra kan auh piak ko tuah tiah a nu cu ka hal. Aih! kan nufa ningzak kan si. Hawi theihter hmanh hi kan duh lo fawh. Ka hawile nanmah sin lawngah fawh ka chim bia deuh asi a ti.

A fanu cu a vun auh i a rung ttum. Hmaan kan thakpi. A kut cu kan zoh. Cattial cu zeihmanh a um lo. A vun belte cu a car nawn khin a um. A kehlei kutbor (reekte) zawn i a cuangmi vailamtah pathum le a kutbor (keh le vorh) cung i a ummi thirkhenhnak neh belte cu an um. Anu nih "nute, na pu le an si hih, ttha tein chawn hna" a hei ti i ngamh ngaiin a hei kan chawnh ve.

Q 5. Na kut cattila cu a um ti lo maw, zeihmanh kan hmuh ttung lo?
Amah: A duh caan paoh ah a chuak i a duh caan paoh ah a tlau.

Q 6. Mah cattial a hung chuah lai cu na thei maw? A fah tah a faak maw? Zeiti khin dah na feel ning asi?
Amah: Ka theih ko. A thak pah. A fah zong a faak pah. A chim awk ka hngal ve lo.

Q 7. Na taksa dang ah tah zeizei a um maw?
Amah: Kan hnu zarh ah ka hnak a faak i mah zawnah cun a nakmi hmaneh a cuang. Mahka zawn cun a thi a chuak. A hmaneh cu a tu cu a lo. Nain, a duh caan ah a lang tthan. Cun, ka ke thir an khenhnak hmaneh zong a lang. Mah tu hi cu a thi tlawmte lawng a chuak.

Anu: Nizaan tihni ah khan a hawinu tiddim nute he chun ah lente an i celh lio ah eekinn ah a lut i a au i, ka vun zoh cu a kut cunglei thirkhenhnak hmaneh zawn in thisen a hung luang thiahmah ko. Zeiti awk ka hnga lo i, ka hnawh piak. Ka hnawh lio ah a hawinu te nih a kan naihtuk i, a thi dorte nih a tlak sual. A ai ciammam i a ttap i, a pa sinah a tli.

Q 8. Ziah thisen dor tlak cu mahti cun na hawinu cu a ai hnga?
Amah: Keimah thisen asi lo. Pathian thisen asi. Pathian thisen cu hmuh khawh asi. Nain, tongh a ngah lo. Nan tongh ahcun aan kangh ko hna lai.

Q 9. Nute, zeiruang ah dah na kut ca aa tthial lai ah mi hmuh lo nak room maw, eek inn ah maw na zaam lengmang? Na nu nih hmuh a duh lo a zaam lengmang aan ti?
Amah: Pathian hmai cu hmuh a ngah lo. A zoh mi cu an mit a caw lai.

Q 10. Aa ttial lio cu na hmu maw? Cafung in maw an ttial, amah tein dah na thahri an hung puar?
Amah: A ttialtu kut cu ka hmuh ko. Nain, voitam ka hmu ve lo. Room chung ka luh bak khin ka mit kaa au hlei ve ti lo.

Q 11. A cattial cu mirang holh lawngte maw asi peng?
Amah: Aa ttial ka ah cun Greek, Israel le Taluk holh in aa ttial. Ka theih khawh lo caah thla ka cam i amah tein mirang holh ah aa thleng.

Q 12. A dang zeizei na hmuhmi le na theihnak a um maw?
Amah: Nangmah bantuk minung hi vawleicungah an chuak ti lai lo. Nangmah hi a donghnak na si. Atu ah cun mitlawmte lawng nih an in theih. Nain, hi hnu ah cun mitampi nih nangmah hi an in kawl lai i hmuh an in duh lai an ka ti.

Q 13. Mah vial lawng cu maw, a dang a um ti maw?
Amah: A um ko. Keimah hi vailam ah thah ka si te lai. Nain, nithum hnu ah ka tho tthan lai. Cucaah, thlankhor thukpi chungah an ka phum nak hnga lo ka chim lengmang. Mah cu miphun dang vialte nih an ka theih khawh nak hnga ding caah asi.

Q 14. An in thah ding cu na ttih maw?
Amah: Preparation ka ngei dih cang i ka ttih lo.

Q 15. Mahti na umka te hin Pathian thlarau rianttuannak asi ti na fiang maw?
Amah: Ka fiang lo. A duh zong ka duh lo. Thla ka cam lengmang. Nain, atu cu a ka fial mi paoh tuah dingin ka accept cang.

Q 16. Sianginn na kainak ah na kut cattial hi a chuak bal maw?
Amah: Voihnih a chuak. Nain, ka hawile nih cun an hmu lo.

Q 17. Ziah, na zohter ve hna lo, hmu ve hna seh law pei an zumh hnga cu?
Amah: Na lih, nangmah tein naa ttial an ka ti lai i an zum hlei lai lo.
Anu: Voikhat cu sianginn ah a chuak hnik i a umkhua a nuamh lo caah a kan auh i kan vung laak. Mah thawk cun, ka nu, siangiin hi ka kai rih lai lo a kan ti i a tu tiang aa din ko.

Q 18. Sianginn cu kai lo thai maw naa timh?
Amah: Hmaizarh cun ka kai tthan cang lai ka ti.

Q 19. Chun karlak ah nangmah lawng maw inn ah an in kal taak tawn?
Anu: Voikhat cu rian ka ttuan lio ah a ka auh i, ka nu rak ttin zokzok law a ka ti. Rian ttuan lio cu asi caah ka ttin kho lo i, a nute ka hei auh piak. Kan inn ah va kal law ka fanu va umpi ka ti. Zaanlei ka hung ttin cun, nute! ziah na ka uah lengmang tiah ka hal. Ka nu! chun ah inn chung i keimah lawng Baibal ca ka rel lio ah dahkaw, kut pakhat nih ka kut a phen i, amah nih cun ka Baibal cu a keu i heh tiah a ka rin piak cu, ati. Mah hnu cun amah lawng in umter zong hi ka duh ti lo i, keimah nih maw, a nute nih maw asi khawh cungin kan umpi.

Q 20. Asi tak. A pa nih tah zei a hei ti ve, a pa kong hi nan chim bal lo ee?
Anu: A pa cu RCM cu asi i a zum duh lo. Atu tiang a kut cattial zong a hmu rih lo. Zoh zong a duh lo.

Q 21. Azeikhom hmanh sisehlaw, news media pawl CNN tibantuk chim hna usihlaw a rem nan ti maw? Media pawl hmang in Pathian nih rian tampi a ttuan khawh men dahkaw!
Anu: Midang zong nih an kan ti pah. Nain, nute nih hin a duh lo. Kei zong nih cun hei ra hna sehlaw a kut cattial a um lio hoi hna asi ttung lo ahcun ningzah kan i huah lai si...a nu cu a ni pah.

Suimilam pakhat hrawng kan tthut hnu ah kan ttin cang lai kan vun ti ah khin room chungah a vung tli ta duak i a hung chuak tthan. A hung chuah cun a kehlei kut ah cattial cu a hung lang. A cattial cu duhsah tete in a hung fiang chin thluahmah. A hnu ah cun catlap cung i ttial mi tluk tein rel khawh asi. Aa ttial mi cu " TELL THE GOOD NEWS" ti asi. Hman kan tlak cikcek hnu ah kan ttin taak hna.

Zaanlei 3:00 p.m ah CBMC Biakinn an rung phan tthan. Biakinn ka phak le cangka ka ngiat hna. Biakinn chungah mi nih an rak buk lulh ko. Ka vung kal i, a kut ka zoh tikah an inn kan um lio i a langmi ca cu ka hmu ti lo. A kut reek i vailamtahtung kha heh tiah an rak zoh len mi cu asi. Biakiin chungah biachimnak tlawmpal a ngeih hnu ah Sunday School pawl sinah a vung kal i, kan fale nih bia zaza tor le cheng in an rak hal. Kei nih cun Sunday School pawl sin a chimmi cu ka thei thlu dih lo. A donghlei deuh ah khin an sinah ka vung lut i ka ngai ve. A bialehning cu a thiam ngaingai. Ka theih manh mi tlawmpal cu:

Q 22. Nangmah hi Pathian na si maw?
Amah: Ka si lo. Keimah cu Pathian nih a hmanmi thilti lawng ka si.

Q 23. Vancungkhua na kal lio ah Chin mi pawl na hmu hna maw?
Amah: Chin mi ti theng cun ka hngal lo. Mi tthami lawngte ka hmuh hna. Vancung khua ah cun thil ttha lo asi mi alcohol tibantuk zong zeihhmanh a um lo.

Q 24. Vanmi tah na hmu hna maw?
Amah: Ka hmuh ko hna. Vanmi cu an sang ngaingai. Pe sarih hrawng an sang lai.

Q 25. Hell ram tah na hmuh maw?
Amah: Ka hmu lo. Bawmhnak hal in an hrum ai thawng lawng ka theih.

Q 26. Vancungkhua ah cun rawl ei a um maw?
Amah: A um ko. Amahbelte, ngasa le changreu lawng kan ei.

Q 27. Vancung ah cun an thih lio i a kumning te cio in maw an um hna, an tthang dah?
Amah: A liam cia kum tonghnih lio i a thi mi zong an rak thih lio ning te cio in a um ko hna. An tthang ti lo.

Q 28. Hngakchia a thimi pawl hi vancung ah an kai maw?
Amah: Mah tein chia ttha thleidannak an ngei kho rih lomi cu an kai dih ko.

Q 28. Biathlam chung i Baibal nih a chimmi pawl khi zeitindah na ruah?
Amah: Ka hngal lo. Nanmah nak in Baibal hi ka thei lo deuh. Jesuh hnak fei in an chunh timi hmanh cu pei ka nu nih a ka chimh hnu lawngah ka theih ko cu.

Q 29. Mizaw damterkhawhnak na ngei maw?
Amah: Damterkhawhnak cu an ka pek ko. Ka kut cung i vailamtah tung pathum lakah a lai ta hi asi. Amahbelte, pakhat lawng ka damter rih.

Q 30. Na kut ca aa ttial lio zoh khawh asi maw?
Amah: Asi ko. Nain, nan mit a caw lai i nan hmu hlei lai lo.

Q 31. Kan mit cu a caw thai lai maw?
Amah: A caw thai lai lo. Chikkhat kar lawng asi lai. It is not forever.

Q 32. An in zoh ruangah a mit a caw mi cu an um cang maw?
Amah: An um ko. Ka hawi nu Noami timi nute asi. Atu cu a dam tthan cang.

Amah hi Sunday School ngakchia tthi cu asi ve ko nain upa le hngakchia bialeh bak in a leh hna. A lehmi hna zong hi an ttha ngaingai. Baibal ka hngal lo ati nain Baibal chung thilsining in tamdeuh cu a leh hna.

Khah, za rih ne seh. A sau remruam cang. A dong kho ding asi lo. Rel duhmi nan um pah caah ka hun ttialmi asi. Zumh le zumh lo cu mah nawl cio asi ko. Atu zong hi mi nih an panh chin lengmang i a rauh hlan ah Media ngan deuh sin a phan te lai tiah ka zumh. Kei tu nih cun azeipek siah, kan zumh khawh lo hmanh ah kan Laimi chung in mah bantuk khuaruahhar hna an hung um cu uanpi awk asi ve ko ka hei ti.

Dam te cio in,

Van Thawng Cung
Maryland, USA

Theihternak: Pu Van Thawng Cung nih December 28 & 29, 2008 ah Lai Forum ah a thlahmi a si. Atu lio ah a cang cuahmahmi le ceih ngaimi a si caah information caah ka tarmi a si.

Monday, December 29, 2008

Pathian Aw

Job 37:5 “Pathian aw cu a rianttuannak ah khuaruahhar a si, kan hngalhnak nih a phak lomi thil lianngan kha a tuah hna”

Pathian aw hi zeiti khin dah a um hnga? Pathian aw cu cuti cun ka theih tiin a chim bal zong an um len rua. Zeiti set dah a aw chuah cu a si hnga? Aw hrang maw? aw nem maw? Aw thlum maw? Aw nganpi maw, aw tthia te khi dah a si hnga? Mitthlam ah cuanter khawh a si hnga maw? Job a chimning ahcun “Pathian aw cu khuari thawng bantuk a si” (37:2) a ti. Cun Pathian aw cu tah minung nih theih khawh a si maw? tihi biahalnak tuah hmasa ka duh ngai.

Biakam Hlun chungah, Adam le Eve, Noah, Abraham, Moses le adang Pathian aw a theimi an si. Annih caah cun Bible a santlaihnak an thei lo. Bible hrilhfiah zong an herh lo i, phungchim thiam pastor le Evangelist zong an herh lo. Zeicahtiah annih cu Pathian nih hlangfang (Direct) in bia a chimh hna. Amah belte, zeitindah a chimh hna? annih tah zeitindah an theihning a si? ti cu Bible nih fiangin a langhter lo. Adam le Eve nih an tluk hnuah, dum chungah Pathian aa chawh thawng (Pathian aw) kha an theih (Gen 3:8-10). Cu tikah Adam le Eve cu an sual kha an i hngalh. Asinain Adam le Eve cu an tuah sualmi kongah an i ngaihchih timi Bible nih a langhter lo. An sual ruangah ngaihchiatnak le ngaihchihnak an ngei i, sual ngaihthiam an halnak kong Bible nih a langhtermi kan hmu lo. Asinain zei dirhmun an phak zongah Pathian aw cu an theih ko ti kha Bible nih a chim. Abraham le Moses hi zohchunh awk a tlak ngaimi an si. Abraham cu a chungkhar caah hmailei a co te ding ram (Canan) ram a hmuhsakmi kha a theih. Pathian aw a theih caah a theih bantuk tein a tuah i, a lam a tluang, thluachuah a hmu.

Pathian nih minung aw a theih ve: Jeremiah 33:3 chungah “Nan ka auh ahcun, kan leh hna lai i a nganmi le a thukmi thil nan hngalh bal lomi hna kha kaan chimh hna lai” a ti…Auh le kawh timi hi thinlung muru chungin ttah le hram khi a chim duhmi a si. Cuticun kan halmi le ruahmi kha Pathian nih cun a tuah khawh (Efesa 3:20 ). An ka auh hlan le an chim hlanah an aw ka theih cang” (Isaiah 65:24) a ti. Moses nih Israel mi hna kha rili sen tan in a hruaichuah hna. Ram car chungah din ei awk zeihmanh an ngeih lo tikah Israel mi nih Moses kha a phunphun in an mawhchiat i an phun zai. Cu tikah Moses nih Pathian sinah fak piin thla a cam (Exodus 15:25 ). Hika ah, ziah Israel mi hna nih Moses kha mawhchiat loin anmah pumpak nih Pathian sin tu ah an au, an ttah ko lo? timi biahalnak a um kho. A fiang ngaimi cu Bawipa a lampi kha an theih a tlawm i, an bau deuh caah a si ko. Pathian nih an caah thil lianngan a tuahmi zong kha chitkhatte ah an philh manh. Theih ko nain, i theihter lo zong a um kho ve ko.

Job nih “Pathian aw cu a riantuannak ah khuaruahhar a si, kan hngalhnak nih a phak lomi thil lianngan kha a tuah hna” (Job 37:5) a ti. Pathian nih a lampi (Direction) kha Moses a chimh i, an caah thil lianngan a tuah. Ram car chungah ti a pek hna tikah, Israel mi hna nih a thil lianngan tuahmi kha an hmuh tthan rih(Exodus 15:26 ). Asinain Israel mi hna cu phun le ciar in an um peng ko rih. Pathian aw theih cu an duh lo i, an cohlan kho rih lo (Exodus 19:4-9). Moses nih ngol loin Pathian sinah a nawl peng rih. Bawipa Pathian nih an nawlnak kha a theih. Minung pakhat tal nih Bawipa aw theih kha a thahnemnak a um tthiamtthiam ko.

Zeiruangah mui hmuh loin Bawipa aw hi theih khawh a si?: Ruang tampi a ngei. Nihin ah minung nih lam tampi in Pathian aw theih khawh a si ko. Asinain kan theih khawh lo a ruang pakhat cu kan thathut hi a si ko. Zeicahtiah Bible rel kan zuam lo, phungchim ngaih kan zuam lo, hrilhfiah cauk le magazine te pawl zong rel kan zuam lo caah a si. Bawipa aw theih khawhnak cu mah pumpak zuamnak le tuahsernak aa tel ve. Cu nih cun a hmanmi thlarau a lak khawh. Pathian bia aa tel theng lomi Pathian aw theih khi tah a dik hnga maw? Pathian duhmi tah a si hnga maw? tihi ruah awk a um ngai.

Pathian aw theih a biapitnak: Minung cu Khrih he pehtlaih nun ngeih hnu in, Pathian rianttuantu, phungchimtu pastorte an chimmi khi Pathian aw bantukin pom khawh a si. Asinain pastorte chimmi lawng khi Pathian aw a si dih ve lo. Mah pumpak in thlacam le Bible rel lio zongah Pathian aw theih khawh a si. Cun phung chim cuahmah lio zongah Pathian nih na thinlung chungah bia a chim i, hla dawhdawh zong na phuah kho, sermon ttha ttha zong a chuak kho ko, ruahnak ttha le bialu (Agenda) ttha ngai zong khi a chuak kho ve ko. Zeicahtiah Job nih Pathian aw cu a riantuannak ah khuaruahhar a si, kan hngalh khawhnak nih a phak lomi thil lianngan kha a tuah hna” a ti…

Job cu a tuanbia kan theih cio bantukin zeithil a ton paoh ah lungsau thinfual tein Pathian aw a hngak pengmi a si i, Pathian sal saupi nguh tiang a felmi a si. A pumsa in fak deuh a intuar tikah a hramnak aw kha Pathian nih a theih ve i, chungkhar thar thluachuah a pek ti kan hmuh. A cunglei Cathiang nih a kan cawnpiak duhmi cu a tawinak in chim ahcun, Pathian aw a theimi nih, cu Pathian aw cu zulh in zumh awktlak le fel tein um ahcun, Pathian zong nih a auhtu aw kha a theih ve ko. Khatlei le khatlei aw i theih veve kha pehtlaihnak a fekmi le a tluangmi cu a si.

Pathian nih thluachuah kan pe cio ko seh!....

Nan hawi,
Philip Hrengling
Maryland , USA

Theihternak: Rev. Philip Hrengling nih CIM ah December 28, 2008 ah a chimmi kan tarmi a si.

Saturday, December 27, 2008

Khrismas le Sacek

Khrismas kan i ngaih tukmi cu a liam manh cang ko. Kanmah le tawk cio in Khrismas kan hmang cio hna. Tukum Khrismas cu Columbus, Ohio i a ummi Laimi sinah ka va tel ve. Cincinnati, OH i a ummi Calvary Baptist Church zong an sawm hna i, Khrismas a hmang timi 130 tluk kan si. Kan i nuam taktak. Tukum Khrismas cu Lai lei i Khrismas tuah ko a lo. Lung aa hmuih khun.

A cunglei le a tanglei i nan hmuhmi hi cu, keimah paw chungah a lutmi a si :-).

A kan chorh rua tiah nan ruah sual khawh men; nan hman ko. Kan chorh ko hna :-) :-) US hmun tampi ahcun sacek hi ei awk in an i hmuh kho lo. Germany lei zong ah a cek cu an zuar lo caah sacek kan duh ngai nain, ei awk a um lo, ti a si. Columbus i a ummi nih cun sacek hrim kan ei lai ti an duh tuk caah, an upa pakhat hrim nih cun, a herh ahcun caw an thlahmi kha operation tuah i, a cek lak, cun thit piak than i thlah than zong khi ka lung a chuak dih, tuan i sa thah ding kan i hmuh hlan cu, a ti. Columbus ah sacek a ngah kho ding a si lo caah, Battle Creek, Michigan bak ah caw le vok an va thah. Aize, ka fian ter ka ti nak ah, fak chin in kan chorh rua hna :)

Thursday, December 25, 2008

Chinmi Lawmtuah, Jesuh A Tum

Bibal relnak: Ex. 3:8

Lawmhnak: Nihin CIM ah cantha ka hmuh ve caah ka lawm i Bawipa min ka thangthat ko. Tuanvo latu upa hna le CIM aa hrawmmi ule nau nan dihlak cung ah lawmhnak tampi ka ngei. A hrawmmi nan dihlak cung ah Krismas thawngtha nung hram ko seh.

Thlacamnak: Bawipa, nangmah hi rak ttum hlah law, kan miphun hi zeidah kan lawh hnga. Dawtu le dirkamhtu Pathian na sinak nih pumpak le miphun pi chung ah hnangamnak a kan pek i, thazangthar a kan pek caah ka lawm. Nihin zong na duhnak bia cu chim tthan rih tiin Bawipa Jesuh Khrih min in thla ka cam. Amen.

Sermon: Judah mi hna an hnangamnak bik le ruahchannak an rak ngeih peng khawhnak cu Khamhtu a ra lai timi an zumh caah a si. An sin ah a rat zong a ra taktak i, an herhning in a bawmh zungzal hna. Izip ramchung kum zali renglo an umnak tuanbia kan zohtik ah, a rak kalpi tu hna hi Bawipa a si. Sihmanhselaw, a hnu deuh ahcun sal ah an tlaih hna ti kan hmuh. Hruaitu nih an philh hna men lai, uktu nih hnulei kong an ruat kho lem lo. Pathian nih Josep hmang in thiltha tampi a tuahmi zong a hngal tu le a hngalduhtu um dawh an si ti lo. Cucaah a donghnak ah a tthawng deuhmi uktu kut ah sal ah an tla. Minung nih an philh hna. Sihmansehlaw, Bawipa nih a philh hna lo. Van in a run ttum hnawh hna i, luatnak lam ah a kalpi hna. Bawipa hi a ttha hringhran. Kan Chinmi ca zong ah a rung ttum hrimhrim ko.

Jesuh a ttum caah Chinmi I lawm ko u sih. Kan aiawh ah thih a ngamhmi pa a si. (Is.53:5-6) Kan miphun khamhtu a si. (Mt.1:21). Kan sualnak vialte kalpi tu a si (Jn.1:29). Kan dihlak tlanhtu a si (Mk. 10:43). Kan caah tukhaltha a si (Jn.10:11), zei kan hngalhlo lio ah kan caah a rak thi cang (Rom 5:6), kan rum nak hnga caah a rak ttum (2Kor.8:9), amah sin kirthan te ding caah a rak ttum (1 Peter 3:18).

Jesuh a ttum caah Chinmi i lawm ko u sih. Amah cu kan sual vialte a ngaihthiam tu a si. Pathian lungthin a kan hngalhter tu a si. Pathian aw a kan theihtertu a si. Pathian sining a kan langhtertu a si. Pathian duhnak a kan hmuhsaktu a si. Pathian thlahmi Khamhtu a si. Pathian nih a kan tinhpiak mi a kan hngalhter tu a si.

Jesuh a ttum caah Chinmi I lawm ko u sih. Miphun pakhat ah a kan sertu a si. Vawlei khuaza a kan phanhtertu a si. Hakha khualipi in Norway, Sweden le Europe ram tampi, America ram tampi, Asia le Australia ram tampi a kan phanhtertu a si. Miphun kip karlak ah khua a kan saktertu a si. Umnak le phanhnak kip ah ‘ka hngal u’ a kan titu pa a si. Amah cu kan lak ah khua a rung sa (Jn.1:14). Khuaza vantawi kan umnak kip ah khua a kan sakpi mi Bawi a si.

Jesuh a ttum caah Chinmi I lawm ko u sih. Amah cu Chinmi caah Khuaruahhar Fiamchimtu, a tthawngmi Pathian, Zungzal hmunmi Pa, Daihnak Bawi a si (Is.9:6).

Jesuh a ttum caah Chinmi I lawm ko u sih. Amah a fuhmi paoh cu a dawn hna lo I, a cohlangmi hna lungthin ah riahhmun a khuarmi pa a si (Jn.3:16). Nihin hi amah cohlan can a si. Nihin kan I lawmhmi hi lenglei lawmh lawng silo in chunglei in Bawipa cohlannak lawmhcan a si. Kan miphun lungthin ah Bawipa a tthu maw? Mahle mah kan i hal can a si.

A tthami aum ahcun Bawipa nih thluachuahnak kan pekpiak ko seh. Amen.

Thawngling Mualhlun (Rev )
Pastor, Chin Evangelical Baptist Church
Indianapolis, USA

Theihternak: Rev. Thawngling Mualhlun nih CIM ah December 25, 2008 ah a chimmi kan tarmi a si.

Wednesday, December 24, 2008

Khrismas Lawmhnak!


Lung tho tha nuam tein i nuam cio usih,
Khrismas caan sunglawi bik kan hun phan than cang.
Nan lunglennak vialte Jesuh sin chiah dih cang,
Khrismas caan sunglawi ah Jesuh ton i zuam.
(Khrismas Khrismas lawmhnak)3
Um ko seh . . .
(Khrismas Khrismas lawmhnak)3
Um ko seh.
A cunglei hla hi Sunday School ka rak kai lio ah kan rak sak tawnmi a si. A sullam zong a tha, a sak zong a nuam. Ka cinken ning in ka tialmi a si i, ka palh sual le a ruahzia ka thiam te u.

Isaiah 9:6 Ah Cun

Kan caah ngakchia pakhat a chuak! Fapa pakhat pek kan si! Amah cu kan uktu bawi a si lai. Amah cu Fim Chimtu, A Thawngmi Pathian, Zungzal Hmunmi Pa, Daihnak Bawi, ti a si lai. (Isaiah 9:6)

Hi cacang hi, a bikin, Khrismas caan ah kan theih lengmangmi a si. Profet Isaiah nih Israelmi nih, an retheihnak le harnak in a chuahtu ding hna ngakchia a chuak, fapa pakhat pek kan si, tiah a tinak cacang a si. Hi cacang nih in, Khrihfami kan caah cun, Jesuh Khrih a sawh duh tiah kan i chimh tawnning a si. Atu tanah a chuakmi fapa cu zei bantuk dah a si, ti hi ruahthan dingah chim ka duh.

Amah cu kan uktu bawi a si lai.
Uktu bawi a si lai. Jesuh Khrih nih kan cungah uktu, nawlngeitu a si nakding ahcun, kanmah nih cu nawlngeihnak cu kan pek ve a hau. Phundang in kan chim ahcun, Jesuh Khrih cu kan cungah nawlngeitu a si ti kha kan i fian i, a nawl kan zulh a hau. Cu lawngah Isaiah nih a chimmi, kan uktu bawi a si lai, timi hi a tling ding a si.

Amah cu fimchimtu a si lai.
Fimchimtu tiah lehmi hi mirang ahcun counselor tiah a hman. Counselor hi phun tampi ah hman a si ko nain, hi ka zawn ahcun, pumsa thlarau ngandamnak lei ah ruahnak petu, fimchimtu khi a sawh duh bik ko rua tiah ka ruah. Atu cu Pathian zaangfahnak thawngin Laimi zong ramkip ah kan phan hna. Kan phanhnak cio ah, kan hmuh kan ton tawnmi cu, lungretheihnak le lungdonghnak ti bantuk pawl hi an si. Mirang hrim zong a phunphun in lungdonghnak an tong ve. Cu tikah, cu thilrit in an luat khawh nakhnga, fimchimtu kan ti lai maw, thazaaang petu kan ti lai dik cu sinah cun an va kal. Cu counselor cu an tonmi le an thil rit paohpaoh kha an chimh i, bawmh khawh a zuam tawn hna. Mi tampi cu, counselor an ton dih tikah an thilrit a zaang ngangai tawn. Hi ahhin counselor nih amah nih kal riangmang in bawmh dingah a har, mizaw tu nih an ton tawn hna.

Kan Bawipa Jesuh Khrih cu finchimtu kan ti tikah, kanmah nih kan fuh i fim kan i chimhter ding a biapi hringhrang. Phundang in kan chim ahcun, a sinah kan thilrit kan thumh i, nangmah nih lam kan hmuhsak ko, thazaang kan pe tiah amah sinah i ap kha a biapi. Cu ti kan tuah ahcun, kan caah fimchimtu a si nak sullam a ngei ding khi a si.

A Thawngmi Pathian
Isaiah nih Israelmi kha kan caah pek a simi hi mi sawhsawh a si lo. A der thawmmi a si lo. San tlai lo zong a si lo. I bochan awk a tlakmi, midang nih tei khawh lomi, a thawngmi Pathian a si ti hi a langhter duhmi cu a si ko. Isaiah chan ahcun ram khat le ram khat an ra i do, an rak i tu. Cu lio caan ah, a thawngmi siangpahrang ngeih hi a rak biapi tuk. Siangpahrang santlai lo aa ngeihmi ram cu van chia tuk ah ruah an si. Cu lio ah, Isaiah nih cun a mi hna cu, kan biakmi Pathian cu a thawngmi a si tiah a rak chimh hna.

Jesuh Khrih kan caah a chuakmi hi, bochan awk a tlak lomi, a law a dormi, san a tlai lomi a si lo. A thawngmi a si. Bochan tlak a si. Bochan tlak a si nak le a thawngmi a si nak cu, amah kan i bochan tikah sullam a ngei ding le a fiang chinchin ding khi a si. Zei hmanh kan tih awk a si lo, zei cah tiah, kan biakmi cu a thawngmi Pathian a si.

Zungzal Hmunmi Pa
Hi vawlei ah uktu tampi an chuak. A thawngmi tampi an um. Cu bantuk in santlai lo zong tampi an um ve. Zei bantuk an si hmanh, a hmunmi cu an um lo. A rak thawngtuk timi zong a hnuah cun, a hmun hlei lo. Vawlei cung tuanbia zoh tikah voikhat caan khat ahcun ram pakhat kha a rak thawng tuk i, vawleicung ram tampi kha a rak uk ko. Nain, cu ram le uktu cu an hmun hlei lo. A dang amah nakin a thawng deuhmi a chuak, nain, sau a hmun ve thiam lo, a dang pakhat a chuak than. Chim duhmi cu, hi vawlei ah a hmunmi, bochan awk tlak a simi aho hmanh an um lo. A hmunmi cu, Pathian lawnglawng a si. A dawtnak a hmun. A uknak a hmun. A thawnnak a hmu. Amah hrimhrim a hmunmi Pa a si. Cu caah, kannih kan i bochanmi cu, a hmunmi a si caah, mi thluachuak kan si.

Daihnak Bawi A Si Lai
Khrismas thla kan hun phanh cun, pakhat le pakhat, Khrismas lawmhnak le daihnak na cungah um ko seh, kan i ti. Cu nih a langhter komi cu lawmhnak hmuh le daihnak hmuh kan duh ti hi a si ko. Cu lawmhnak le daihnak a ngeitu cu vawlei mi kan si lo. Kan caah a chuakmi Khrih tu a si. Vawlei cungah, mi tampi nih (kanmah cio zong kan si lengmang ko) lawmhnak kan kawl. Chawva in a ngah lai tiah kan zumh tawn caah, heh tiah chawva cu kan kawl. Nain, kan kawlmi ngaingai cu kan hmu kho hlei lo. Hihi ka ngeih ahcun, hihi ka tuah khawh ahcun ka thinlung ah daihnak a um lai tiah kan ruahmi an um len. Nain, kan ngeih taktak tikah, zei te dik a bau ko ee, tiah kan ti than thiam ko. Cu nih a langhter ko mi cu, vawlei nih daihnak ngaingai hi cu a pe kho lo tihi a si. Sihmanh sehlaw, Khrihfami kan caah cun daihnak hmuh khawhnak lam a um. Cucu daihnak a ngei i daihnak bawi a simi kha, kan nunnak ah sawm kha a si. Daihnak bawi kha kan nunnak ah hmun hma kan pek i tlun in kan onh a si ahcun, vawlei nih a pek khawh lomi, chawva nih a cawk khawh lomi daihnak kan hmuh ko lai. Cu nih cun, phundang lei in, Khrih cu daihnak bawi a si zia kha fiang chin in a langhter lai.

Cu caah, Khrismas caan kan phanh i, kan ca ah a chuakmi Khrih kong kan ruah paoh ah, Bawipa, nangmah nih hun kan uk ko, fim kan chim law thazaang kan pe ko, a thawngmi nangmah nih lam kan hruai ko, hi vawlei thil a hmunh lo lio ah a hmunmi Pathian na si nak zong kan nunnak ah kan theihter than ko, cun pakhat cio kan thinlung ah nangmah hun chuak law, daihnak bawi hung si ko tiah, Amah Jesuh Khrih kha sawm hna usih. Cu ti kan tuah ahcun, kan hmanmi Khrismas hi sullam a ngeimi a si lai i, cu nih cun, lawmhnak le daihnak a kan pek lai.

Monday, December 22, 2008

Mary kong he pehtlai in

Christmas caan a phan than cang. Christmas he aa pehtlaimi Bible cacang hna le hla hna nih mi thinlung an hlau chinchin. Hi bantuk lio caan ah ruah lo awk a tha tawn lomi cu Mary kong hi a si. Mary hi Christmas caan a phanh paoh ahcun a kong chim lo awk a tha bal lo. Mary kong he pehtlai in zei tin dah Bible hi kan hrilhfiah timi nih hin zei zumhnak buchung ummi dah kan si ti hi a langhter ngai.

Roman Catholic pawl nih Mary cu a thiangmi ngaknu a si an ti. Jesuh Khrih a pawi hlan, a pawi lio le nau a ngeih hnu zong ah virgin a sinak a tlau lo an ti. Pathian nih khamhnak tuanbia caah a nauinn kha tipep (water pipe) bantuk in a hmanmi a si. Cucaah thianlonak pakhat hmanh aa tel lo tiah an zumh. Cu bantuk zumhnak in caan tampi an kal hnu ah nu luatnak lei ah a cawlcangmi Roman Catholic pawl chungin mah ruahnak le zumhning hi a hman lo tiah an vun doh.

Mary Daly nih cun Mary nih Jesuh Khrih a pawi hi sexual abuse a tuarmi a si a ti. Pa, Pathian nih pa, a fapa Jesuh Khrih chuahnak ding caah nu, Mary pumsa cu natural law kha against (vawleicung phungning si loin) an siter a ti. Fiorenza zong nih cu lei kam cun a chim ve. Daly cu philosopher feminist theologian a si i a Bible chekhlat naklei nak in logical thinking in theology a tuahdeuh mi a si kan ti khawh. Nain Fiorenza hi New Testament Feminist Theologian bak a si i amah nih Bible tha tein a chekhlat ve tik ah Mary nih Bawi Jesuh Khrih a pawinak ahcun sexual abuse tuah deuh a si ko tiin a hmuh ve.

Cun Rosemary Radford Ruether hi Historian feminist a si i anih tu nih cun Mary hi sexual abuse tuahmi a si a ti lo. Anih nih a pomning ahcun Mary cu aho hmanh nih an uk ruangah nau a pawi hi a si lo a ti. Luke thawngtha chirhchan in a chimmi a si. Kei cu Bawipa salnu ka si tiah Mary nih a timi le a cohlanmi hi amah duhthimnak ruangah hi thil a cohlan hi a si a ti. Cucaah Mary cu ukmi si loin a luatmi nu tu a si i Vawlei khamhtu Jesuh Khrih hrin ding caah a mipum sinak hman a simi hi aho ruang hmanh ah si loin amah duhthim nak ruangah thil a cangmi a si a ti. Asian lei in Korean Feminist Theologian minthang Chyung Hyun Kyung (anih hi cu Cultural feminist kan ti lai) nih Ruether hmuhning aa hrawm ve i Asia nu pawl kan caah Mary zohchunh tlak a sinak cu zeidang si loin a hmailei kong ah amah tein biachahnak a tuah kho tu, a pum a uk kho tu a sinak hi a si a ti.

Taiwan lei in Asian Theologian ah pa a simi C S Song nih Mary kong a lak ve tik ah nawlngai minu a si nak lei in a chim. Nain a nawl ngaihnak a fianter tik ah pakhat khat a tih ruang ah a si lo. Mi pakhatkhat nih tuah ding in hnekchih ruang zong ah si lo i a zumhnak in a chuakmi a nawlngaih nak (Bawipa hnu zultu tha , good disciple), a sinak ruangah hi thil a cungtlung ding in a cohlan khawhmi hi a si a ti.

A cunglei ruahnak tampi lak in Mary kong aa tialnak thawngtha Luke chungah Vancungmi nih Mary sinah aa langhnak kan hmuh. Cu cacang zawn (Luke 1:26-38) cu "Annunciation" tiah kawh a si i a sullam cu "thawngthanhnak tuah" ti a si hnga i phundang in kan chimah cun "Pathian caah riantuan sawmnak" ti zongin ti khawh a si. Bawipa nih a ram caah riantuan an sawm ve tikah nang zeitin dah na leh ve??? Mary nih cun "Kei cu Bawipa salnu ka si. . . . ka cungah siseh na ti bangin si ko seh," tiah Bawipa Vancungmi cu a leh.

Sunday, December 21, 2008

Atu Ah Khulrang In

Cun vancungmi hna cu annih sinin vancung i an kir than tikah khan tukhal hna cu pakhat le pakhat kha, “Bethlehem khua ahcun atu ah va kal u sih law Bawipa nih a kan chimhmi thil cu va zoh tuah usih,” tiah an i ti. Cu caah, khulrang in an kal i Mari le Josef cu an va ton hna i ngakchiate cu caw rawleinak kuang chung i a rak ih ko kha an va hmuh. (Luka 2:15-16)

Thawngtha bia chimnak caan ka hmuh caah kan biakmi Khuazing Pathian ka thangthat. Caan a ka petu kan upa hna cungah tampi kaa lawm.

Vancungmi hna thawngthanhmi an theih tikah tukhal hna nih “atu ah va kal usih law Bawipa nih a kan chimhmi thil cu va zoh tuah usih” (Luka 2:15) an ti. Thaizing ah kal te ko usih an ti lo. Luka 2:16 ahcun “khulrang in an kal” i ngakchia Jesuh cu an va hmuh tiin kan hmuh. Tukhal hna nih Khrih chuahnak thawngtha an theih tikah, an theih cangka in ngakchia Jesuh va zoh dingah an i thawh colh, ti kha nihin ah chim ka duhmi cu a si.

Tukhal hna cu an tuu an khalh lio ah, an sinah vancungmi an lang i Khrih Bawipa a chuak ti kha an thanh hna. “Ngakchiate pakhat kha puan in an zual i caw rawleinak kuang chung i an thlim kha nan va hmuh lai” (Luka 2:12) tiah an chimh hna. Caw rawleinak kuang ah nan hmuh lai ti tiang lawng hi, kan Baibal nih a kan chimh tiangah, vancungmi nih an chimhmi hna cu a si. Sihmanhsehlaw, tukhal hna nih cun ngakchia zoh kha an i tim. Fial chom in si loin an theihmi ruangah ngakchia cu va zoh an i tim. Tukhal hna nih Khrismas an rak tuah tikah fial chom si loin anmah lung tho tein a rak si.

Tukhal hna nih pakhat le pakhat kha “Bethlehem khua ahcun atu ah va kal usih” tiah an i ti. Luka 2:8 ahcun “an turun a zohkhenh i ramlak i a riakmi tukhal hna kha an um” tiah kan hmuh. Lai Baibal ahhin a fiang pah ko nain, kan fian deuh nakhnga Greek biafang pakhat te langhter ka duh. Cucu “nuktos” ti a si. A sullam cu “zaan” (night) tinak a si. Cu caah, tukhal hna hi zaan ah an tuu kha an zohkhenh ti kha a langhter. Cu lio caah ahcun an sinah vancungmi an langh hi a si.

Vancungmi cu tukhal hna sinin vancung ah an kir tikah tukhal hna nih thaizing ah kan kal lai i, kan va zoh te lai an ti lo. Kan Lai Baibal i, “Bethehem khua ahcun va kal usih” timi zawn khi Biakam Thar cauk an rak tialnak Greek holh ahcun “Bethlehem khua ah atu va kal usih” tiin a um. Cu caah, khulrang in ngakchia Jesuh va zoh dingin an kal. Cun an va hmuh. Tukhal hna nih hin vancungmi hna thanhmi hi, an theih cangka in rak kal hna hlah sehlaw, ngakchia Jesuh hi an rak hmu kho men hnga lo. Atu cu zaan a si, khua dei phut rih sehlaw thaizing ah va kal in va zoh te usih ti khawh a si. Nain, thaizing ah an ti hrim lo. Tukhal hna tuahsernak hi kanmah Laimi ko nih kan i cawn awk a si tiah ka ruah. A thar in kan ruah than dingah thil pali chim ka duh:

Pakhatnak: Pathian cu thaizing ah, hmailei ah kan biak te lai tiah ti a um tawn. Vawleicung hmun tampi ah, ngakchiat deuh lio ah fimnak cawn, cun no lio ah chawva kawl, upat tikah biaknak kawl asiloah biaknak ah i tel ti a si tawn. Hi bantuk tukforhnak chungah kan tluk sual lo ding a biapi ngaingai. Pathian cu atu hrim in biak ding a si. Pathian rian cu atu hrim in tuan ding a si. Thaizing ah zei kan lawh lai ti a chim khomi aho hmanh kan um lo.

Pahnihnak: Miphun caah riantuannak kong zongah thaizing ah, hmailei ah kaa tel te lai. Phaisa ka ngeih deuh tikah kaa tel te lai ti a um tawn. Sihmanhsehlaw, thaizing ah tel kan duh nain, i tel kho lo dirhmun ah dir a fawi te. Zei caah tiah, thaizing kong ah kan chim khawhmi le kan theihmi a um lo. Cu caah, nihin hrim in kan ram le miphun caah riantuan thawk a hau.

Pathumnak: Fimcawnnak kong zong ah thaizing ah, hmailei ah ka cawn te lai kan ti tawn. Thaizing kan ti ruangah midang nih an cawn i, an thiam cangmi kha, cawn le thiam kan tlolh kho. Laimi nih midang hnu kan khar lai ti hi nan phan cio kan phan ciomi a si. Ramdang a phanmi Laimi nih fimcawnnak thazaang kan pek lo ahcun hmailei ah midang nih an duh lomi tuah kan hau lai. Cucu phan a um ngaingai. Cucaah, nihin i kan hmuhmi caan tha hi, thaizing ah kan ngah rih lai tiin chim khawh a si lo. Thaizing kong aho nih kan thei lo.

Palinak: Nihin i tuah ko dingmi thil tampi kha thaizing ah, hmailei ah ka tuah te lai, duhsah in caan a um rih ko, kan ti tawn. Cu ruangah nihin tiang ah thil zei zat ko dah Laimi nih a bu in siseh, pumpak in siseh tuah kan tlolh cang, ti hi ruah kan hau. Thaizing le hmailei ah ka tuah te lai timi nih cun hmailei ah a kan fonter kho lai lo. Rian i chiah a hmangmi cu a thangcho kho lo, ti zong kan theih lengmangmi a si ko.

Tukhal hna nih cun atu ah kal usih law ngakchia cu va zoh usih an ti i, khulrang in an kal i, ngakchia Jesuh cu an va hmuh. Tukhal hna kong hi thawngtha chimnak ah kan theih lengmangmi a si. Tukum Khrismas ah Laimi nih kan cawn awk ah a tha ngai tiah ka ruahmi cu a cunglei ah kan chimmi tukhal hna lungput hi a si. Tuah awk a simi kha an i chiah lo; an tuah colh. Bia si an phai hmasa lo; khulrang te tuin ngakchia Jesuh zoh ah Bethlehem ah an kal. Bia si an phai lo caah ngakchia Jesuh zong cu an va hmuh khawh. Thil tuah dingmi tuah colh loin i chiah hi kan biaknak ah, kan riantuannak ah than a kan dawntu a si. Thaizing ah ka tuah te lai, um rih ko seh kan ti tawn. Tukum Khrismas kan hman hnuah cun tukhal hna bantuk in kan theihmi, tuah awk a simi thil kha a tuah colhtu si i zuam hna usih tiah sawm kan duh hna.

Khrismas Lawmhnak le Daihnak nan cungah um ko seh!

Kaa lawm,

Thomas Cung Bik
Philadelphia

Theihternak: Thomas Cung Bik nih CIM ah December 21, 2008 ah a chimmi kan tarmi a si.

Saturday, December 20, 2008

Aa Cinken

Khrismas kan nai chin lengmang. Thinlung zong aa phundang chin. Khrismas hla thatha kan ngai hna. Khrismas sermon zong tampi kan theih, thinlung ah Khrismas kong a um chinchin. Nihin ah kan Bawipa Jesuh a chuah thla kan phanh tikah, biatak in kan ruah than dingin chim ka duhmi cu, Jesuh a rak hringtu a nu Mari kong hi a si.

Kan Baibal kan zoh tikah Jesuh a chuahnak kong hi Matthai le Luka ah kan hmuh. Johan chung zong ah kan hmuh nain, Johan nih cun Mari le Josef sinin Pathian nih a fapa hi vawlei ah a pek tiin a langhter lo. Johan nih cun Bia cu taksa ah a cang ti tuin a rak tial (Johan 1). Matthai le Luka nih Jesuh chuahnak kong an tial tikah Matthai nih cun Josef kong kha biapi deuh in a tial. Vancungmi nih Josef cu Mari kha thit dingah tih hlah, fa a pawimi hi Thiang Thlarau thawngin a si (Matt 1:20) tiah a ti. Matthai nih cun vancungmi nih Josef sinah a mang ah aa langhnak kha a chim. Mari belte hi vancungmi zong nih a chawn lo, a holh zong a holh lo, Matthai nih a tialmi Jesuh chuahnak kong ahcun.

Sihmanhsehlaw, Luka nih cun Jesuh chuahnak kong a tial tikah Mari kong tam deuh in a hun tial. Luka nih a tialmi Mari kong hi ruat ti hna usih ti ka duh. Mari lungput kan zoh ti hna lai:

Pakhatnak: Vancungmi Gabriel cu Mari sinah a ra i “Na thinphang hlah. Zeicahtiah Pathian nih nangmah cu vel an ngeih. Nau na pawi lai i fapa na hrinlai i a min ah Jesuh na sak lai” tiah a ti (Lk 1:30-31). Mari nih cun pa zong ka hngalh rih tung lo, zei tin dah a si khawh lai, tiah vancungmi cu a hal. Vancungmi nih, “Thiang Thlarau kha na cungah a phan lai i Pathian thawnnak cu na cungah aa fu lai. Hi ruangah hin a thiangmi fa cu Pathian Fapa tiah ti a si lai,” tiah a ti tikah Mari nih a thawh i, “Kei cu Bawipa salnu ka si ko, na chim bang cun ka cungah si ko seh” tiah a ti (Lk 1:35, 38). Mari nih cun a cung i a tlung dingmi hi Pathian chimhmi a si ti a theih cun, kei cu Bawipa salnu pei ka si ko cu, na chim bantuk cun ka cungah si ko seh, tiah vancungmi kha a leh.

Mari nih, “Kei cu Bawipa salnu ka si ko, na chim bang cun ka cungah si ko seh,” tiah a ti.

Pahnihnak: Vancungmi he bia an i ruah hnuah, Mari nih a rualchan a simi Elizabeth (Tipil petu Johan a nu) a va tlawng. Cu lio caan cu Elizabeth nih Johan a pawi lio a rak si. Mari nih Elizabeth a chawnh tikah a paw chung fate cu a rak cawl. Cu tikah Elizabeth nih Mari cu nu vialte lak ah thluachuak bik nu na ti tiah a rak ti (Lk 1:42). Cu tikah Mari nih Pathian a thangthat. Aa thawh i, “Thanh tuah, ka lungthin, Bawipa lianhngannak cu. I lawm tuah, ka nunnak, Bawipa na khamhtu cungah; a salnu hi hi tluk mi nauta ka si nain a ka philh lo” (Lk 1:46-48) tiah a ti. A nunnak i a tlungmi a tuak tikah Pathian thangthat loin a um kho lo i, nauta bik a simi Bawipa nih a ka philh lo tiah, Bawipa Pathian kha a rak lawmh.

Mari nih thangthatnak hla a sak! (Luka 1:46-55)

Pathumnak: Tukhal hna sinah vancungmi an lang i, “David khua chungah nan Khamhtu kha a chuak cang, Khrih Bawip cu!” tiah an chimh hna. Cun vancungmi nih Pathian kha hla in an thangthat (2:11, 14). Tukhal hna nih cun Bethlehem khua ah an kal i ngakchia cu an va zoh; cun vancungmi nih a chimmi cu an chimh hna. Luka 2:19 ahcun “Mari nih hi thil vialte hi aa cinken hna i thukpi in a ruah hna” tiah kan hmuh.

Luka 2:19 – Mari nih hi thil vialte hi aa cinken hna i thukpi in a ruah hna.

A cunglei pathum kan langhter bantuk in Mari nih a ngeihmi lungput cu: pakhatnak ah, Bawipa duhnak bantuk in si ko seh timi lungput; pahnihnak ah, Bawipa thangthat si ko seh timi lungput; cun pathumnak ah, Bawipa nih a tuahmi thil kha aa cinken hna lawng hmanh si loin thukpi in a ruah hna. Hihi aa dawh tukmi lungput, Khrismas lungput zong cu a si ko.

Kan Bawipa Jesuh Khrih chuahnak kan lawmh tikah zei ruangah dah Jesuh hi a chuah timi kan i cinken i, Mari bantuk in, thukpi in kan ruah ve lo ahcun, kan tuahmi Khrismas hi sullam ngei lomi a si sual kho. Johan 3:16 ahcun, “Pathian nih vawlei a dawt tuk caah a fapa ngeih chun te kha a pek, cu caah amah a zummi cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai” timi nih zei ruangah dah Jesuh a chuah ti cu fiang ngaiin a langhter. Khrismas kan phanh tikah, zei tin dah Khrismas kan tuah lai ti kan ruah tikah, Pathian nih a kan dawt tuk i, kanmah misual khamh a kan duh caah a Fapa ngeih chun a kan pek, tihi i cinken hna usih law, a sullam hi Mari bantuk in thukpi in ruat hna usih.

Thursday, December 18, 2008

Chin nih Kachin An Thah Piakmi Kikawng


November 24, 2008 ah Kachin pastor 53 nih kan ule Chinmi kan in tlawng hna tiah Hakha an phan i cu lio ahcun Laimi nih hi kikawng hi an thah piak hna.

Rick Warren Nih Thla A Cam Lai

President-elect Barack Obama nih January 20, 2009 i tuah dingmi amah Inauguration ah Dr. Rick Warren cu thlacam tu dingah a sawm. Dr. Rick Warren hi Purpose Driven Life timi le Purpose Driven Church timi cauk minthang a tialtu a si. Amah hi Lake Forest, California i Saddleback Church a dirhtu le an senior pastor a si. Hi church hi atu lio USA ah a ngan ah palinak a si. Presidential Election lio ah khan hi church ah Civil Forum on the Presidency tuah a si i, cu ahcun John McCain le Barack Obama hi Pastor Warren nih interview zong a rak tuah hna. Obama nih hi pastor pa a sawmmi hi a lungsi lomi tampi an um. Cun a lungsi mi zong cu an um lai. Obama Inauguration cu a tanglei bantuk in tuah dingin timh a si:

The order of the program will be as follows:
Musical Selections
The United States Marine Band
Musical Selections
The San Francisco Boys Chorus and the San Francisco Girls Chorus
Call to Order and Welcoming Remarks
The Honorable Dianne Feinstein
Invocation
Dr. Rick Warren, Saddleback Church, Lake Forest, CA
Musical Selection
Aretha Franklin
Oath of Office Administered to Vice President-elect Joseph R. Biden, Jr.
By Associate Justice of the Supreme Court
The Honorable John Paul Stevens
Musical Selection, John Williams, composer/arranger
Itzhak Perlman, Violin
Yo-Yo Ma, Cello
Gabriela Montero, Piano
Anthony McGill, Clarinet
Oath of Office Administered to President-elect Barack H. Obama
By the Chief Justice of the United States
The Honorable John G. Roberts, Jr.
Inaugural Address
The President of the United States, The Honorable Barack H. Obama
Poem
Elizabeth Alexander
Benediction
The Reverend Dr. Joseph E. Lowery
The National Anthem
The United States Navy Band “Sea Chanters”

Cun, Benediction petu ding Dr. Joseph E. Lowery hi Southern Christian Leadership Conference Martin Luther King Jr. he aa rak thawktu pa a si.

Obama nih Rick Warren theng hi a sawm, Biaknak-Hmurka ah ca a tialtu Bibik asiloah Lai Rawn asiloah Pa Pum hi a sawm deuh hna hnga lo? :) :)

Wednesday, December 17, 2008

Khoi Ka Ah Dah A Chuah?

Laimi hi Israel miphun he kan i lo an ti. Cheukhat nih cun a tlaumi Israel miphun kan si an ti. A si le si lo ka thei ve lo. Nain, kan i lo ti bel hi cu a hman ko rua. Kan i lawhnak taktak bel zei zawn khi dah a si bik hnga ka ti. Ka ruah ve tawn nain, pakhat te char ding ngaingai ka thei lo. Kan pumrua ti le kan i dang, kan mui ti le zei hmanh kan i pehtlai lo hoi ah. Kan nunphung hna tu ahcun ai khatnak a tam ngaingai ko. Nain nunphung hi cu miphun dang zong he kan i khatnak a tam ve ko. Kan i lawhnak a tampi men lai, nain keimah pumpak in ka tepmi cu lunglen kan hman hi a si ko rua ka ti. Psalm 137 rel ahcun an ram an ngai, an lung a leng tuk ti kha kan hmuh. Laimi hi mi lungleng phun kan si ve. Pu Kio Hmung nih a phuahmi Lairam kir than lainak hla ngai hmanh ah celh ding a si lo. Nai te ah, Princeton um Laimi he pumhnak kan ngei hna. "A Hme Ram Laitlang" kan sak tikah kawi Bik nih le an fa le tete nih Lairam kong an kan hal. Annih bel ngaih le ngaih awk an thei lem ti lo. Nain, an nu le an pa hna cu an celh ve lo. Nannih cu Kawlram nan kir than lai, nain kanmah bel hi Lairam kha . . . Cu ticun, kan pumhnak kan lim. Mah cucu Thanksgiving lio a si.

US ahcun Khrismas nakin Thanksgiving hi an sungsak deuh ko rua ka ti. Nain, Laimi caah cun Khristmas hi sullam kan ngeihter deuh, cun kan hlam deuh fawn. Ka pa a nun lio ahcun, Khristmas kan phanh tikah anki thar le bawngbi thar tete kan unau rual in a kan cawk piak tawn. Nain kha caan kha ka nunnak ah sau ka tep manh lo. A caan a tawi kei caah cun. Caan cu tlaih awk tha seh law ka ti, nain an liam, an liam, an liam a tuan ko. 2008 Khristmas kan phan than cang lai. Chungtling tein a phanmi kan um lai, chungkhar a tling ti lo mi zong kan um lai. Nunnak nih a kalpi mi a si ko rua. Liamcia caan kha khirh awk a tha ti lo. Caan, caan, caan, na liam tuan ko mu. 2008 Khristmas kan phan than lai, nain . . . .

Lanhtak puai (Passover) hi Israel miphun caah a biapi taktak mi a si. Zeicatiah an miphun luatnak hmelchunhnak a si. Judahmi pawl hi AD 63 hnu in vawlei ka kip ah an i thek dih hna. Tuchun Laimi kan sining he kan i khat kan ti lai cu. Nain, an umnak paohpoah ah Passover puai hi biatak tein an tuah tawn. Cun, Europe um si hna seh, Africa um si hna seh, US um si hna seh, an chan chungah Passover puai Jerusalem i voikhat te tal va i tel ve lo ahcun thih sia rem lo ah an ruah. Jerusalem cu an thlarau khualipi ah an ruah, nihin tiang. An thawn lio te ah Jerusalem i Passover puai an kal khawh lo ahcun an tar hnu tal ah kal khawh an i zuam. A kum cu ka cing ti lo, philh ka hmang pah ve cang caah a si men lai. Nain, ka cinken mi cu a luancia mi caan ah khan a si. Prussia um Jew tar pathum nih kan tar cang, zei ti kan thih lai zong theih a si lo, cucaah hmai kum Passover tikah Jerusalem ah kan kal hna lai tiah an ti.

Passover puai taktak a phanh lai tikah tar pathum cu an umnak in Israel lei panh in an kal ti a si. Lam tantim an phanh tikah pakhat pa hi a ti a hal ti a si. Kal chung u law, kan phanh colh hna lai. Lam chak i thlam ah ti ka va ding ta lai tiah a hawile pahnih cu a chimh hna ti a si. Thlam lei cu a van kal tikah nufa an rak um, a nu cu a dam lo ngai i a fate nih a rak buai pi tuk lio ah a va phan ve ti a si. Cutikah, khua a tuak colh ti a si. Mah hi ka zohkhenh hna ahcun Passover puai ka tanh ti lai lo. Ka kal tak hna ah a tha ko lai, zeicatiah tukum Passover puai ah ka tel lo i hmaikum kan phanh hlan ah ka thih sual ahcun ti a tuak ti a si. Nain, nufa a zoh hna tikah le a sia a rem ve lo. Cuticun, nufa cu kal tak siang loin a zohkhenh hmasa hna. An dam tikah Passover puai caan cu a dih cang. Ngaihchia ngai in Prussia lei cu a kir ti a si.

An khua a phanh tlawmpal ah a hawile pahnih cu an rak phan ve. Annih cu Jerusalem an va phan, Passover puai an van hmang ve. An phanh bak ah lam tantim in a rak kirmi pa kha bia an chalh ti a si. Ti ka ding ta lai na kan ti. Nanmah hngah pah ah duhsah tein kan kal, mah lio ah kan hmai ah nan kal. Jerusalem kan phan tikah nangmah cu Passover puai ah hruaitu rian na tuan. Pulpit cungah na thu ve. Kannih cu nangmah kan in hngah pah nakah kan phanh a tlai deuh tiah an mawhchiat ti a si. A kirmi pa nih a si lo, kei cu lam tantim in ka rak kir, nufa an dam lo caah ka zohkhenh hna i an dam tikah Passover puai a dih cang. Cucaah ka rak kir chung a ti hna. Lih hlah, Jerusalem ah kan in hmuh ko. Pulpit cungah naa tuai len kan in hmuh ko an ti. Aw! Ka chimhmi nan ka zumh lo ahcun kan khuami hi hal ko hna u a ti hna. An khuami an hal hna tikah tuan tein a rak kir cang an ti hna. Jerusalem Passover puai a va kal vemi pahnih cu an khuaruah khi a har ko ti a si.

Kan Bawipa Palestine ah hrin a si tikah nichuah lei mifim pathum nih laksawng he an rak biak ti cu zumtu paoh nih theih a si. An van a tha kan ti ko lai. Bawipa kha a tak pum in laksawng an pek khawh. Nain, Jesuh a um ti lo hnu Khrismas kan tuah hi kum a tlawm hrim ti lo. Tukum 2008 Khrismas cu kan phan than hoi lai. Nichuah lei mifim pawl bantuk in laksawng pek kan duh ko nain Jesuh a um ti lo. Asi kho lo mi a si theih ko bu ah, Jesuh hi hei um rih seh law cu mah hihi ka pek ve men hnga ka ti. Nain, um taktak seh law zei dik! Mah cucu asi kho lo mi thil hei ruah sawhsawh bia khi a si. Mah nakcun Jesuh a um ti lo, amah laksawng pek awk a that ti lo ahcun hodah Jesuh can ah kan pek lai ti hi ka ruat tawn.

Ka hngakchiat lio caan a si. A kum tha thi ka cinken ti lo. Mah lio ah kan khua ah nungak dawh taktak nih mual a rak kan liam tak. A min cu "S" ti a si. Hnaring pawl nih cun an theih ko lai. Fiang in ka thei lo nain ka ruah tikah kum 17 hrawng a si rua ka ti. A kan liam tak ah zei ruah awk ka rak thei lo. MIT in sianginn kai lim. Mandalay, Bible sianginn ah cachimh rian tuan awk ah 2005 ah ka rak kal. LBC Mandalay ah ka ti khawh tawh te khi ka rak i tel ve. LBC Khrihfabu ah 2007 Khrismas lai ah caan ka hmang. Mah lio phungchim ding ka ruah tikah a nungak saling in mual a kan liam takmi ka far kong ka lungah a hung chuak ko. Mah kong ka chim lio ah biahmaithi ah ka chimmi cu, hi ka far nih zeidah a kan cawnpiak ti hi langhter ka duh, amah le an chungkhar kong chim duh ah a si lo ti a si.

Amah hi dam kho ti lomi zawtnak in a zawmi a si lo. Zawtnak sawhsawh in a rak zaw, nain zei zawtnak hmanh i thlop lo ahcun harnak a kan pek ve, harnak in tihnungmi ah, tihnungmi in thihnak tiang a phan kho. A dam lo a sau chin lengmang ti a si. Caan a sau, ni le thla a liam cuahmah, ka farnu zong caan nih a liampi thluahmah ve. A hnu cu a celh ve ti rua lo. Sizung ah a ka kal pi kho ding an um ahcun mu, tukum Khrismas phanh ka duh rih ko e, vawlei ah nun ve ka duh rih ko e, thihnak cun sizung ah a ka kal pi duh mi um hna seh law ka dam tikah an sal zong ka si ko hnga, thihnak cun mah cucu ka duh rih ko a ti, an ti. Ka ruah than hmanh ah ka celh lo. Hnaring hi Khrihfa khua a si, Khrismas an tuah tikah sia le naa tiang an thah i puai tuah a si. Innkip nih ar pakhat cio in Khrismas an tuah. Mandate caah farkung vialte an hlauh dih. Khrihfabu cio nih a phunphun in Khrismas cu an don. Theih cu a si lo, nain kumkhat ah kan dihmi hi Ks 2,000,000 nak a tlawm lai lo dah. Nain, ka far "S" sizung kainak caah hohmanh nih . . . . "S" siizung kai dingah Ks 200,000 dihnak lam a um lo. Ka far "S" kha a rauthla in 2008 Khrismas ah hin kan sin ah van i tel ve sehlaw zei a kan ti lai dah? Hnaring Khrihfabu paohpaoh nih biakinn (Jerusalem) cu kan phan ko, nain Jesuh cu "S" sinah a chuak, Jesuh ton an duh, an hngah ko, nain an nganh ka ti ko lai.

Bawipa zei tikah kan in pek,______, nan lak ah a hme bik mi sin nan tuahmi paohpaoh cu keimah,_________a si ko. 2008 Khrismas tikah ho dah Khrismas laksawng kan pek lai? Jesuh a chuak cang. Khoi ka ah dah a chuah?

S = Sung Thluai

Pum Za Mang
Princeton

Tuesday, December 16, 2008

Ka Ruat Tawn

  1. Rawlei lai ah nan kut chaphiat in thiang tein nan i tawl lai ti tung ahcun chaphiat le ti a tlamtlin a hau.
  2. Nazawt le cangka sibawi sinah naipiah lai i a herh ahcun sizung ah na um lai ti ahcun a um khawhnak sibawi le sizung a um a hau.
  3. Ti hmanmi ekinn nan sak lai ti tung i ti a um hoi tung lo asiloah ti pek khawh tung lo ahcun fihnung chin a chuak tawn.
  4. Raldotu ding tampi lak len nakcun ral um lo dingin tuah kha a tha deuh suamau hnga nain. . . raldotu an tam paoh ah ral a him tinak a si hlei lo.
  5. Lahkhah tampi pek nakhin a cawkman tlawmter a tha deuh.
  6. Riantuantu cu a paw a khimpeng a hau ko.
  7. Pastor pawl remlonak catial peng tung i an caah voikhat te zong thlacam piak theihhlei tunglo cu Khrihfa tha an si lem men lai lo dah.
  8. Cawnnak san ngai tung i nuncan ziaza san hlei lo cu zei ko dik kan cawn hnga.
  9. Khrihfa si uarngai tung i Khrih nunzia cawn uar lo cu Khrihfa dik kan si men hnga lo.
  10. Lungthawh hi riantuannak a hram a domhtu cu a si theu nain a tuan taktak tinak a si lo.

Na lung Dong Hlah (Never Give Up)

Bible text: Thawng ngai le raltha ngai in um tuah . . . (Joshua 1: 6)
Bible text: Theipi kung cu par lo in . . . Bawipa ah ka lawm peng ko lai (Habakuk 3 : 17 ff)
Confucius: "Our greatest glory is not in never failing but in rising every time we fail."

Khrismas caan sung lawi hna kan phan le, lung hna a leng. Hmun kip um chungkhar, hawi kom rual he hla, sermon hna kan i kua cia hna i a nuam ngai. Kei zong ngaih hnem ah sermon ka van in kuat hna.

Vawlei ralpi II a tei pi tu hna England Vuangyichuk Churchill i a bia mei lah cu "never.. never.. never give up" ti a si. Never ti hi voi 3 lengmang a nolh tawn ti a si. Cu bia cah cu Khrismas message caah a tha tuk ka ti le ka sia na herh ve.

Kan Bible chung, Khrismas tuan bia kan zoh than hmanh law, "Lungdongh lo " hmanthlak a suai lia, a cuang lai. Zei tin?

(1) Hamnak tuah cangmi nungak thiang Mary, nau na pawi lai ti cu a har bak mi a si. Tuchan kan nungak pawl siulaw, thi kai, lungtur le hmalhmat in nan i la hnga i mual kan pho hnga. Mary cu a si lo. Nusal, a ti i ral tha tein ton ai tim ko, a ton ngam fawn ko.

(2) Thitcawlh cang ding mi mah nungak mi fa a pawi mi kha tha tein zoh khenh ticu a fawi bak lo. Tuchan tlangval pawl nih cun lungrawk le ningzah in kan i la hnga i, zu dong loin ka ding hnga. Chungkhar le hawi le kha ningzah par ah kan buai hnawh hna hnga. Joseph cu lung dong lo tein hmai ah kal a tim, never give up policy ai tleih ko. A mah ka ti.

(3) Khrismas laksawng a petu hmasa mifim hna kha meng zeizat dah an hon hnga. Lamsul loin arfi zoh bu ten an hong tialmal. Kan nih cu bus hmenh ah "sihkahan" kan ti lioah, an nih hlingle so lak in Bethlehem an van panh. Lungdongh mit hmai a cuang lo.

Asiko. Teinak laksawng a tingtu hna lungput ah hin lungdongh a sem bel lo. Mary, Joseph le Mifim hna bang.

(1) Abraham Lincon hi sipuazi a tuah le ai cawibelh. Sini a leih le a lar lo. Politic a cuh le thimnak ah voi 5 tiang a sung. Voi khat cu, thimnak a sungh i a hong lawi pah ah lung a chuih i a nal. A tho i nih bu in a chim mi cu " ka teng taktak rih lo, a naal lawng ka nal" a ti an ti. Pasal tha, voi 6 a thimnak ah President a hmuh.

(2) Thomas Edison kha a saya nih " ca na thiam lo ning hi lungdong na si" a ti an ti. Electric bulb a tuah ah khan voi 999 tiang a failed an ti. Voi 1000 nak ah a tlam a tling i "I did not fail 1000 imes, the light bulb was an inventor with 100 steps" a ti phah. A bai aam ah lungdongh a sem lo.

(3) Abert Eistein cu kum 4 tiang ah holh a thiam lo, kum 7 ah catial ABC tha tein a tial kho rih lo. Zurich Polytecnic sianginn ah entrance a phi i a sung. A zuam peng ko, a lung a dong lo. E=MC2 a hmu tu pa a si. Vawlei Mithiam lian bik an ti pa kha si.

(4) Mirang Sungthoh Novel tial mithang John Creesey kha press nih a ca tial mi voi 753 tiang an cohlang lo (reject). A tail peng ko, hnu ah a min a thang i,cauk 564 a tail ta.

Cucaah,kan ram na duh ning in ai thlen rih lo zongah,na duh nak ram na kal khawh rih lo zongah , sipuazi kan sungh zongah, ca na thiam lotuk an kan ti zongah, thimnak i kan sungh, nungaknih an kan cohlan loh (or)an ka phait lengmang zongah, camipuai na sungh zong ah, nadum, lo, satil arva an lo thlau dih zong ah lungdongh lo le lungrawk lo a bia pi. Lungthawng in um uh tiah kan Bible cang thim mi nih a kan ti (Joshua 1:6). Habakuk cu ai lawm peng ko kha mu ( Hab. 3: 17f).

Mary le Joseph nih give up rak tuah hna seh law Khrismas zong a um hnga lo. Khrismas message cu lungdongh lo i hmai kal a si. Cu message cu kan dih lak caah ah Khrismas nih a kan phurh. Jesuh a lung a dong bal lo. Khrihfa nun cu lungdongh lo nun a si. Pianthar nun cu lungsau le thinfual nun a si. Marter nun cu a sung pek lo i intuar khawh nun a si. Pasal tha nun cu mahca sungh ngam i mica miakter ngam lungput ngaeih a si.
"Ever tried, Ever failed,
No matter, Try again,
Fail a gain, Fail better"
- Samuel Beckect
Khrismas Lawmhnak le Daihnak nan cungah tlung ko seh!

Nan dawt tukhal,

CenturyPa
Philipine Christian University
Manila, Philippines

Fianternak: A cunglei thawngtha bia chimmi hi Rev. Sang Cung Uk (TBC Pastor) nih December 16, 2008 ah a ka kuat mi a si. (Lai Rawn)

Tuzarh Maivan Inn

December 15, 2008 i an chuahmi cazual ah Thuro Cazual nih "Tuzarh Maivan Inn" ah Biaknak-Hmurka hi an kan tarpiak caah kan i lawm. Thuro tawlreltu nan cungah kan i lawm! Cun hi blog a kan lengtu nan zapi cung zong ah kan i lawm.

Thlen-nak

Rom 12:2 “Hi Vulei kalning hin kal ve lengmang ti hlah u, sihmanhsehlaw chunglei in Pathian nih nan lungthin kha a dihumnak in in thleng hna she. Cu tikah a tthami thil le atlingmi thil kha nan hngahl khawh lai, cucu Pathian duhmi asi.”

Atu lio cu hmun kip ah thlen-nak kong rum ro chim asi. Thilhlun kha thilthar in thlen, a ttha ti lomi kha a ttha mi thil in thlen, hman cuahmah lio mi kha hinak ttha deuhmi thil in thlen nak ding khuakhan etc.. Cu caah, Krihfa kan nunnak le thlen-nak hi zohtti hna usih.

Pathian nih a fa le hi tthanchonak lei hoih in a tthangmi, a chia mi in a tthami ah ai thlengmi siter a kan duh zungzal. Cu caah, Bible nih ‘hmailei panh usih’ ati mi khi, kei ka fian ve ning ah cun, tthanchonak lei hoih, khuaruah, thlen-nak chuahter lei khi asi.

Pathian nih minung a kan ser lio ah kan sinak ah a chiahchih mi pa 3 a um.
1. Khuaruah khawhnak (Creativity)
2. Thiltuah khawhnak (Ability)
3. Karhter khawhnak (Productivity)

Kan Biakmi Pathian hi dawhte le ningcang te khuaruat (Creative) in rian a ttuanmi asi caah a sermi vulei hi ai dawt tuk hringhran. Asermi Minung zong cu asinak cu a thlenh ve caah a cunglei pa 3 hna hin khuaruat le tuahser ter a kan duh. Kan ziaza zong ah siseh, company kan rian ah siseh, kan tuahmi kip ah ruahning thar le ttha (Creative) nak a um hi abiapi tuk. Hi thil a um tawnlo ruang zong ah asi kho men, kan hlawh tlin tawn lo hi. Hlawhtlinnak hi zuamnak tello in asi khawh lo ah cun, thluachuah (or) Karhnak (Productiveness) zong cu khuaruahning thar tello cun zeitin? ti khi ruahawk tlak ngai asi.

Zumtu kan nunnak hi zoh tti hna hmanh usih:
Thanchonak lam zawhin ai thleng lengmangmi vulei ah kum 100 Krihfa kan si hnu i kan ciin rihmi thlen hau zumtu kan nun hna hi zoh hmanh usih. Zumtu ai timi Laimi tampi kan ibutnak ah ton lengmangmi pakhat cu, mi thangchiatnak chim hi asi. Micheu le bang cu phone bakin mi kong an ceih huam. Kan thlacam a than tlukin kan ing a chia hoi. Zir kong ceih kan huam tlukin carel kan huam hoi loh. Krihfa kan rak sika kan pupa hna kha maw Pathian lung a rak tong deuh hnga nihin Laimi zumtu hi dah ti hi ruahawk tlak te asi! Kan duhning theng i khua an khanlo tik ah nuar kan hmang hoi. Hi kan zia hna hi, Bawi krih nih nunning thar, khuaruahning thar ah thlen a kan duh. Albert Einstein nih “ Buainak achuah lio i khua kan rak ruahning bantuk in, a phi (solution) chuahnak ding ah khua kan ruah tawn ruang ah Lam kan tlau theu tawn” ati. Ruahning thar in khuaruah nak kong a chimmi asi. Fimnak bia ngaingai asi tiah ka ruah.

Bawi Krih nih van sunparnak vial te kaltaak in vulei aratnak ah Caw Inn theng te ai thimnak hi khuaruah har ngai asi. Caw Inn cu kan theih bang arim chia, ahnawm.

Jer. 17:9 ah Minung lungthin a zernak, athur nak le damh khawhti lo tiangin a zawtnak kong kan hmuh. Cu tluk a thur hnawm mi nang le kei kan sinak cu Zisuh krih nih umnak hmun caah ai thim nak a langhter nak pakhat asi. Cu sunparnak bawi cu na rak cohlan ve asi ah cun, na nunnak an thlen lawng silo in mithar ah an siam lai. Kei zong Zisuh krih ka cohlan hnu ah ka nunnak a ka thlen ve.

Kan thlacamning zoh tthannak:
Mi tampi thla kan camnak hi zohset ah cun, hlawhtlinnak, thluachuah rel cawklo hmuhnak, mi vanttha sinak etc.. hi a tam ko. Paul nih Efesa Krihfa bu hna ca i thla a camning tu cu phun dang deuh asi. Efesa 1:17-20 tiang asi i a sau deuh caah mirang ca ttialmi tu ka van taar.

(KJV) “(Eph 1:17) That the God of our Lord Jesus Christ, the Father of glory, may give unto you the spirit of wisdom and revelation in the knowledge of him:

(Eph 1:18) The eyes of your understanding being enlightened; that ye may know what is the hope of his calling, and what the riches of the glory of his inheritance in the saints,

Fimnak thlarau le Pathian hngalhnak i an tthannak hnga ca hi Paul nih thla a cam piak mi hna cu asi. Cu hnu ah an theih hngalhnak mit a au lai. Kap khatlei i chim ah cun, theih hngalhnak mit a au tawn lo caah sunghnak a chuak tawn. Thluachuah, hlawhtlinnak etc. hna hi theih hngalhnak mit a au cang mi hna tei an maak nak ca i laksawng an si ti khawh asi. Theih hngalhnak mit a au hnu cun teimaak lo awk ahar. Umhar pheng ah carel si ti lo in, theihhngalhnak kauh duh hrimhrim ruang ah carel ti duhnak khi asi. Krihfa si ruang ah Bible rel si ti loin, Pathian duhnak hngalh duh ruang ah, Pathian he ihawikomh duh ruang ah etc.. Bible reltu asi deuh cang. Mi zong nih an ti ve ti ruang ah si ti loin, hlawhtlinnak lam asi nak theih fian ruang ah tuah ve, ti ve tu asi cang.

Pathian sin thla kan camnak hna hi tha tein kan ruahset ah cun sibawi nih apek mi si lawng din I hrial ding le ralrin ding zeirel lo ah cun Damnak lam a hlat rih bantuk khi a lawh can a tam pi. Pathian fale hna hi thlachuah pek cia kan si. Kan thlarau mit a au lo ruang ah Pathian pekmi thlachuah le a khunzi hna kan hmuh khawh rihlo ruang tuah ka tlakcham ttheu tawn tu hi asi. Paul thlacamnak hi kan thlacamnak si ve she law, puitlinnak lam, thlennak lam kan panhnak ah bawmtu sihram she ti hi ka thlacamnak asi.

Upatnak he,

Ngun Thawng Lian
Tokyo
14th December, 2008.

Theihternak: Pastor Ngun Thawng Lian nih CIM ah December 14, 2008 ah a chimmi kan tarmi a si.

Monday, December 15, 2008

Sunday, December 14, 2008

December Thlum le Christmas Thinlung (Matt 2:3-11; Luka 2:8-14)

Rev. Dr. Sang Awr

Biahmaithi: Kum fate Christmas caan kan phan lengmang i a phunphun in kan lawmh tawn nain a hlun ti a um kho bal lo. December ni 1 Sweet December kan phak hin lunglen hna a zual. Khuaruahhar ngai a si. Voikhat cu Asho Chin Christmas ah phungchim an ka thiah i aa pummi an tam ngai. Khrihfabu dang maw nan sawm hna tiah an pastor pa ka hal i Khrihfabu dang kan sawm hna lo “Christmas Khrihfa” an tam i a si ko. Kumkhat chungah biakinn voikhat hmanh a phan bal lomi zong Christmas ni ah cun an rak chuak dih a ti duhnak a si. Hi tlukin a sunglawimi le kan sunsak bikmi Christmas puai hi zeibantuk thinlung he dah kan don lai ti hi tukum Christmas ah ruat hna u sih ti ka duh.

Christmas Thawhkehnak: A fawinak in kan chim ahcun Christmas cu Bawi Jesuh Bethlehem khua a chuahnak in aa thawk kan ti khawh. Christ (Kristos: Grk.) ti cu chiti thuhmi tinak a si i, Mass cu puai tinak a si. Pathian nih chiti a thuhmi a fapa Jesuh chuah lomhnak puai tinak a si. Jesuh a chuah cangka in Christmas puai cu an tuah lo. Kum zabu 4 hrawngin mi tlawmte nih an thawk i zabu 6 hrawngah cun an tuah ngai cang. Cuticun biatak deuh in an hun tuah chin lengmang i vawlei khua zakip nih Christmas lomhnak puai cu an tuah. Ram kip cozah zong nih zungkhar ni an tuah i luatte le sunglawi ngai in tuah a si.

Messiah Chuahnak: Biakam Hlun chungah Profet hna nih vawlei khamhtu Messiah a chuak te lai tiah an rak chim chung. Ramdang kut tangah sal an tlak i harnak an ton caan ah Messiah a ra lai i luatnak kan hmuh lai tiah an i hnem tawn. Cu Messiah cu ngaknu dawhdawh le mirum siangpahrang chungin a chuak lai tiah an awrh. Asinain Judah ram ah khua hmete Bethlehem khua ah sifak zeirel lomi mi nauta chungin a chuak. “Maw Bethlehlem nangmah cu Judea khua a hme bik lakah naa tel nain nangmah chungin Israel hruaitu a chuak lai” (Mikah 5:2) tiah Profet Mikah nih a rak ti. Minung nih cun siangpahrang thutnak, bawi le mifim an tamnak, biaknak lei hruaitu upa an tlinnak Jesusalem khualipi ah a chuak te lai tiah an ruat nain Pathian ruahning a rak si lo. Nauta bik dirhmun in toidornak thinlung he Jesuh cu vawlei ah a ra. Hla phuahtu Emily Elliot nih,
“Na Bawi thutdan le suiluchin kha kaltak in,
Vawleicung mi vialte ca na ra . . . .
Sihmanhseh nautatnak in hrinnak kha na hmuh,
Vawlei ah toidornak na in” a ti.
Khrih Thinlung: Jesuh vawlei a rat hi midang zawnruahnak in aa thawk. Pathian nih vawlei a dawt tuk caah a fapa ngeihchun a kan pek (Johan 3:16). Dawtnak le thlachiat ruahnak in a khat. Nautatnak le toidornak he a ra. Hi lungput nih vawlei kha a thlen. Pathian sinak kha a ngei ko nain amah lungtho tein sal sinak tu kha aa lak; Minung bantuk ah a cang i minung mui in a lang; Mi toiah aa dor i nawlngaihnak lam kha thih tiang in a zulh (Fil.2:3-8). Pathian sinak in minung sinak chungah a hung luh hi minung hna zawnruahnak le khamhnak caah a si. Cucaah Christmas thinlung kan timi cu hi lungput in a ra putmi a si.

Herod Thinlung: Vawlei cungah thil biapi a chuah tikah a ralkahmi thil a um tawn. Cucu Jesuh thinlung le Herod thinlung in a lang. Christmas thinlung a hrawktu lungput thalo a si i tih a nung ngai. Herod cu mi puar bawi thalo ngaimi a si. A nupi Meriame a thah. Cun a nupi nu le a ta le a thah fawn hna. Amah hrinmi a fapa le pahnih Alexander le Aristobulous a thah hna. Jesuh a chuah ka ah thah awk ah a kawlter hna. Jesuh a hmuh lo caah kum 2 tang ngakchia a thah dih hna. A thih lai ah tlangbawi vialte zong a thahter hna. Hnahchuahnak thinlung, keimah tinak thinlung, mah zawn lawng i ruahnak, sifak santlai lomi cungah dawtnak zawnruahnak zeihmanh a ngei lomi a si. A lung chungah midang harnak pek le huatnak le thahnak lawngte a khat. Nupi le fa le hmanh a that ngammi cu vawlei cungah amah bantukin minung an har lai. Hi ruahnak thalo nih Christmas thinlung: daihnak, lomhnak le hnangamnak kha a hrawk dih.

Christmas Thinlung: Christmas thinlung kan ti tikah Jesuh chungin a chuakmi lungput in a rami a si. Lawmhnak le thanuamnak a tam caah Christmas caan a phak lai cu kan i ngaih dih. Khuate lei le bang ahcun vok lawng siloin caw le sia tiang hna an thah i nuam tuk in ei le din he an hman. A cheu nih Christmas kha zu le sa in a dongmi kan um lai. A leng taksa nuamhnak in a dongmi zong kan um lai. Hla dawhdawh saknak le ngaihnak in a dongmi kan um lai. Hawikom tha hna he i tonnak le i hawikomhnak a dongmi kan um lai. Chungkhar aa hmu bal lomi hna tonnak in a dongmi kan um lai. Inn dawhte tamhnak in a dongmi zong kan um lai. A phunphun in kan don cio i Jesuh chuah lomhnak a si cio caah an tha dih ko. Asinain kan Bawipa Jesuh vawlei ah a rat chan le Christmas nih a kan phurhmi lunglomhnak le daihnak hmu loin Christmas hi hman khawh an si caah thuk deuh in Christmas a tanglei bantukin thinlung kha kan ruah a hau.

1) Christmas Thinlung cu Dawtnak a si: Pathian nih vawlei a dawt tuk caah a fapa ngeihchun a kan pek (Johan 3:16). Minung zawn a ruah caah minung hna khamh awk ah Bia cu titsa ah a cang i minung lakah khua a sa ( Johan 1:14). Minung mui in a lang i a kan dawtnak kha a nunnak in a langhter. Jesuh nih “Keimah kan dawt hna bantukin pakhat le pakhat nan i dawt awk a si. Pakhat le pakhat nan zawn nan i ruah ahcun mi nih a ka zultu nan si kha an hngalh lai” (Johan 13:34-35). Cu dawtnak cu Pathian nih Bethlehem caw inn ah a chuakmi naute Jesuh in a langhter. Bethlehem dawtnak in aa thawk i Kalvary dawtnak tiang a phan. Hi dawtnak cu midang zawnruahnak a si. Christmas thinlung cu midang cungah dawtnak, zawnruahnak, zangfahnak ngeih tehna a si. Cucaah Christmas caan ahhin sifak santlai lo, lungre a theimi le harnak a tongmi hna zawnruahnak le bawmhnak caan a si.

2) Christmas Thinlung cu Toidornak a si: “Kei cu mi nunnem le mi toidor ka si caah ka nun hi i cawn u” a ti i toidornak kha a nunnak in a langhter (Matt.11:29). Pathian fapa a si ko nain mi toiah aa dor i nawlngaihnak lam kha vailam cung thihnak tiangin a zulh (Fil. 2:8). A nu Mary zong nih toidor ngai in “A salnu hi hi tluk nauta ka si nain Bawipa nih a ka philh lo”a ti (Luk. 1:48). Pathian cu toidornak thinlung a ngeimi kha a duh hna. “Bawipa na duhmi cu raithawinak a si lo, toidornak thinlung le nawlngaihnak tu a si” tiah David nih a ti (Salm 51:16-17). Toidornak le nautatnak he Bethlehem caw inn ah a chuak i ruamkai phorhlawtnak, keimah tinak thinlung nih Jesuh a tong kho lo. Pathian sinak a ngei ko nain cu vialte cu a kaltak i (kenotic) minung sining chungah a luh bantukin Khrihfa taktak kan si ahcun kan kaltak a herhmi thil tampi a um ko lai. Sifak le santlai lo tete a simi tukhal hna zong nih toidornak thinlung an ngeih caah a hmasa bik Jesuh chuah lomhnak Christmas a tuahtu an si. Toidornak lungput a ngeimi cu miding an si. Joseph zong miding a si. Asinain Herod bantuk lungput a ngeimi nih Jesuh chuah lomhnak cu an tuah kho lo. Nahchuahnak le thahnak tu an tuah. Kha chan lio biaknak lei hruaitu Farasi hna zong nih Jesuh chuah lomhnak an tuah kho ve lo. Zeitintiah Pathian kha a leng lei zohnak lawngin an thangthat i, an chunglei cu thlan bantuk a si caah a thurmi ruahnak in an khat. Jesuh cu lungthin a thiangmi le toidornak thinlung a ngeimi lawng nih ton khawh a si.

3) Christmas Thinlung cu Remnak a si: Jesuh a chuah zan ah vancungmi nih, “A sang bik van ah khin Pathian cu sunparnak hmu ko seh; Cun a dawtmi hna umnak vawlei ah remnak um ko seh” tiah hla an sak (Luk.2:14). Jesuh vawlei ah a rat hi minung le minung kar ah siseh, minung le Pathian karlak ah siseh remnak hleidonh awk ah a si. Pawl zong nih Jesuh Khrih thawngin minung kha Pathian he remter kan si a ti (Rom 5:1-5). Ngaihchiat lungretheihnak a tongmi hna le lungthin tha a bami hna caah daihnak le lungfak le thinlung kuai in a ummi hna caah hnangamnak pek awk ah a ra. “Re a theimi le thil a ritmi vialte hna ka sinah ra tuah u, dinhnak kan pek hna lai” a kan ti (Matt.11:28). Judahmi le Zentelmi karlak ah remlonak, mirum le mi sifak karlak ah thleidannak, nu le pa karlak ah thleidannak vampang kha chimh dih dingah a ra. Christmas caan kan phak tikah kan rem lomi hna le kan huatmi hna he remnak ser caan a si. Pathian he kan karlakah a kan thentu vampang kan chimh dih a hau. Ngaihthiamnak lungthin le remnak thinlung he Christmas kan don ahcun lomhnak he Jesuh kan ton khawh lai.

4) Christmas Thinlung cu Peknak a si: Pathian nih a kan dawt caah a fapa Jesuh a kan pek hi peknak vialte lakah a sang bik a si. Jesuh a chuah lioah laksawngte he a rak biatu an um. Jesuh chuahnak kong kha vancungmi nih an chimh hna bantukin Bethlehem ah an kal i Jesuh kha an biak. “The Greatest Story Evertold” timi cauk chungah tukhaltu nih Jesuh kha tu fate laksawng an pek tiah an tial. Nichuahlei mifim hna zong Bethlehem ah kal i an khup an i bil i an biak. An zal chungin laksawng an i chuah i Sui, Frenkensen zihmui, Mura zihmui kha an pek (Matt.2:11). Cucaah Christmas hi midang laksawng pek caan a si. Pathian nih a kan dawtnak sang bik a fapa a kan peknak kan ruah tikah kan si khawhnak sang bik tiang kan pek a herh. Hla phuahtu Sir Isaac Watts nih
“Ka ngeih vialte pe hmanh ning law laksawng a tam tuk bal lai lo; A sung bik zaangfahnak caah pum le thlarau pek ka duh ko,”a ti.
Kan sining vialte kha amah pek dingin a kan duh. Cu hmanh ah cun Pathian a kan dawtnak cu kan cham cawk lo. Pawl nih cun a kan zangfahnak a nganmi ruangah “A nung in pekchanhmi raithawinak bantukin i pe tuah u” a ti (Rom 12:1-2). A bikin Christmas thinlung cu midang caah peknak a si bantukin kan thinlung, kan chawva, kan sining dihlak in Pathian sinah kan pek awk a si. Cun kan mithmuh khawh mi kan minung hawi caah siannak ah kan pek caan a si. Mi harmi re retheimi cungah siannak in mi bawmh caan a si.

Tlangkawmnak: Christmas thinlung nih cun mah zawnruahnak, keimah ti lungput, phorhlawt ruamkainak, huatnak le rem lonak vialte a loh khawh nakhnga a kan cawnpiak. Khatlei kap in Christmas thinlung nih a kan fialmi cu midang cungah dawtnak, zawnruahnak lungput, toidornak lungthin, dinfelnak ziaza, ngaihthiamnak le remnak thinlung, siannak he peknak thinlung hna an si. Khrihfami lakah “Keimah” ti hi a thang ngai i “Amah,”Kanmah” “Anmah” ti bantuk thawng hi theih a si tuk lo. Zumtu caah kan kaltak ding thil a tam ko lai. Khrihfa taktak kan si ahcun Bawi Jesuh nih Pathian sinak a ngei ko nain a kaltak (kenotic) i minung chungah a luh bantukin “Keimah” ti bantuk ruahnak thalo le mah zawnruahnak kan sining kha kaltak ding in “Christmas Thinlung” nih a kan sawm. Christmas lawmhnak nan cungah um ko seh!

Saturday, December 13, 2008

Ka Vak Hoi

Nizan cu ka vak hoi. Laitlang ahcun inn ah a taang set lomi cu, na ke nih an her, vah lawnglawng vah lawnglawng tiin mawhchiat an si tawn. Ka ke nih dik a ka her ve rua, nizan cu ka vak hoi. A vak sawhsawh tiah ka ruat sual lai u cih, ka vah taktak bia tu a si :-) Ka tlangtar kong ka hrilhfiah ka ti nak ah, ka tial duhmi lei ka phan ti lo, atu hi.

Tian zaan kha sau tuk ka thu sual, zei ka tuah hei ti bang khin. Ka ih ahhin suimilam vei a si cang. Ka hawinu Germany nu nih kan tlawng lai i, Market East Station ah 11:30 am ah ka phan lai a ti fawn. Ka suimilam cu 9:00 am ah awn dingin ka chiah. Ka ih hmanh ka theih manh hlan ah, a awn colh ai. I hlauh hlan i thawh khi, a fawi an ti bal cio rua lo. A fawi bak lo. Ngaknu he i ton ding si tung i tikholh lo i kal cu a si kho lai lo tiah, tikholhnak khan chungah ka lut. Ti cu ka vun on i, ka duh bantuk in a lum colh lo, hngah a hau, caan le ka ngei tuk fawn lo. Ti kik in i kholh ko ning ka ti i, ka tih deuh fawn. Laitlang i, khuasik lio i tikik in kholh a hauh. A voi khat nak vun i toihmi ko khi, a kik khunmi a lawh ning. Cu i, a voikhat nak i toihmi hi a kih tuk caah, a voi khatnak ti na suahmi cu a leng ah thle law, a voi hnihnak na suahmi kha i toih timi kha, ka lung ah chuak. A si tak lo mei, a kih zong ah i kholh chih ko ning ka ti cu, ti lum a ra cang.

Tikholhnak in ka chuak. Ka suimilam ka zoh i, minute panga te lawng caan ka ngei, tlanglawng dirnak va phanh dingah. Elaw, i hnawh a hau ka ti i, ka herh rua lai ka timi paoh ka bag ah ka sanh i, tlanglawng dirnak lei ahcun ka va tli. Ka phan bak. Tlanglawng zong a phan. Kan i tong lai ti i aa ching ko kan lo. Ka kai colh. Aw tak ah, ka ton hnikmi ka hawinu hi kum hmasa lio ah sianginn kan kai timi a si. Atu lio hi Colorado i khua pakhat ah rian a bawmh lio a si. Kan i tong lai tiah kan ti nak ka phanh ah hin 11:00 am a si. Anih tlanglawng hi 11:30 am ah phan ding asi. Tlawnglawng in ka chuah cun, ka thawpi ka hun chuah. Umm... ka hnu lo ka ti. Cu ahcun thaithawh ka ei rih tung lo ti ka vun hngalh. Cu le cangka, ka paw a hung tam thluahmah. Rawldawr ah ka kal i rawl ka cah. Rawl ka cah hnu ahcun, rawl a ei lai ti cu, nan hei theih cia kha a si ko ii :-)

Rawl ka ei dih cun, a rak chuak lai tiah ka ruahnak kap in ka bawh. Hngah pah ah tiah, ka bag chungin cauk ka chuah i, ka rel. Tlang hnih thum ka rel ahkhin ka mit te cu aa chinh thluahmah ai. Ka hngilh sual ahcun ka hawinu he kan i thlau sual lai, ka mit le a ku tuk fawn i, ka hngilh sual ah ka suimilam hi awn dingin ka chiah ah a tha hnga maw tiah ka ruat. Cu ka ruahnak ahcun ka hrio than. Ka thutnak cun ka tho i, a rak chuak lai tiah ka ruahnak lei kutka ahcun ka va dir. A dang a dirmi zong an um len. Cu lakah cun upa nawn pakhat nih NY lei ah kal ding ka si i, ka phaisa a tling lo, na ka bawm kho hnga maw, a ti. NY lei kal ding a si lo ti cu ka theih fawn. Ka lungthli te cun Kawlram ah nangmah bantuk an tampi, na ka hleng kho lai lo, ka hei ti. Nain, ka sia a rem lo. Ka zal chungin vei ka chuah i, ka pek i a kal. Cu ahcun, ka hawinu a rak phan ve.

Ka hawinu cu khoika khoika pawl dah len na duh tiah, kalnak a thei ngai bang ka hal. A thei lo tuk ah ka ruat lai u cih. Tlanglawng dirnak innpi chung cu ka duhnak paoh ka kal thiam ko :-) Nangmah duhnak paoh ah kal ko usih a ti i, innleng lei ah kan chuak. A kik tuk lai tiah kan ruahmi cu a rak kik lem lo. Coffee dawr kan kawl lai i, bia kan i ruah lai cu ka ti i, khat lei kap ah ka kalpi. Kan kal deuh deuh, ka fiang deuhdeuh. Coffee dawr a um lo nak lei ah ka kalpi ai :-) Nan theih cio bang, kir than kha a hau ko. Kan kir than. A dang lei ah kalpi than ning tiah ka ruat i, kal deuhdeuh i, vun fian than i kir than ding cu a hmai ka khap lai lo tiah, tlanglawng dirnak innpi ah khan a rem ngai ko i, cu ahcun ding usih law a tha lai, ka ti i a tha ko, a hei ti. Coffee cu kan ding. Bia kan i ruah. Kawlram kong kan ceih chel, Germany kan phanh chel. US ah kan kir than chel. Cu ti cun suimilam pahnih chung hrawng coffee dawr ah kan thu.

Zei hmanh zohpi lo ngaingai cu a tha lai lo, kan hnulei te ah pei thildawr ka va zoh bal kha, a cunglei dot ah a um ko si, cucu ka hmuhsak lai tiah, inn cunglei dot ahcun kan kai. Ka kaipi nain dawr chung luh i i chawh ding ka tuak i ka zuam ziar lo. Vanthat ah, a chunglei zoh na duh ma ka ti i, a leng in zoh hi a tha deuh, a chung ngai luh cu ka zuam lem lo, a ti. Ka lung thli te cun vanthat, na thiam na thiam, ka ti. Na ka tlawn vekvek ah ka umnak kan va zoh ta lai cu, ka ti i, mah cu a tha, nan sianginn zong ka zoh pah lai, a ti. Tlanglawng chuah caan ka zoh. Inn kan phanh tikah, ka mitthlam in kan coka ah zei ei awk kan ngeih kha, tiah ka tuak i, rawl chuan cia ngeih dawh kan si ti lo. Atu hi chuncaw ei a za cang i, ei ta lawlaw ko usih ka ti i, rawldawr ah kan kal. India asiloah Tuluk rawl pakhat paoh ei usih a ti i, a duhmi ka thimter cu India rawl a thim. Rawl cu kan cawk i cabuai pakhat ah kan va thu. Rawl cu kan ei pah, kan biaruah kan peh than. Germany kan phan, cun Kawlram kan phan. US ah kan kir. Sorry si Germany le Kawlram le US i a um lomi cu, kan in pal pah thiam hna lo :-)

Rawl kan ei lio ahcun pakhat pa nih mi tampi lak ah keimah cu a ka fuh i, phaisa a ka hal. Ka paw tam i, chuncaw einak ah a ti. Cun a kal. Khua ka vun ruat. Mah tluk mi tampi lak ah a ra riangmang i keimah theng cu phaisa a ka hal hnga aw tiah a phi ka kawl. A phi cu ka hmuh colh bak ko. A tanglei pakhat paoh hi a si lai tiah ka ruah:
  1. A ka zoh tikah Jesuh mui ka keng rua, cu caah amah ka va hal ahcun a ka pek bak lai, tiah a ruah i a si lai ka vun ti. Nain, ka vun ruah than. Si dawh a si lo. Mah pa nih Jesuh a thei bal lo kho men. Khrihfa hrim zong si dawh a si fawn lo. Aa hi cu a si lai lo.
  2. A ka zoh tikah ka khua te deuh i a si men lai, ka vun ti than. Cu tluk cun ka khuate hnga maw aw tiah, ka pawng hrawng minung cu ka zoh hna i, kan i dannak ka hmu hlei lo. Aa hi zong cu a si lai lo.
Cu ahcun ka lung a hung chuakmi cu, tuzing ka kholh dih ka ah thlalang ka bih ka thei lo, ka bih men lai nain, ka philh i a si kho men. Ka hawinu he bia cu peh tein kan i ruah nain, anih Germany a phan, Kawlram a phan, US a kir than ah, kei cu ka zul kho ti lo. Zunzunnak khan i va kal i thlalang va i bih ta hi ka lung a chuak. Nain, cu ruang i zunzunnak khan i va kal ding cu ka lung nih a duh fawn lo. Cu ahcun, midang pakhat a ra i, NY lei kal ka duh i, phaisa ka then uh, tiah a hung kan ti. Aho ko dah a si hnga tiah, ka zoh cu, tuan deuh i a rak ka hal cangmi pa kha a si. Na fim lo tuk ai tiah ka lung chungin ka ti pah ah, amah cu ka zoh tuah, na ka thei maw, ka ti i, a ka zoh i theih dawh ka si lo. Ar nawn in a ka zoh. Thil a buai chin lai, ka ti i, zokzok in, tuan deuh ah pei phaisa na ka hal i, kan pek cang kha, na philh manh ka ti i, cu ahcun a kan kal tak diam. Ka hawipa nih, capo in, thil hi nan tuak tikah nan thluak in tuak u, nan cuap in tuak lai u cih, a timi zong ka thei than.

Suimilam kan zoh i, kal a za. Tlanglawng cu kan i cit i, ka umnak pawng Mt. Airy tlanglawng dirhmun cu kan phan. Tlanglawng dirhmun le ka umnak apartment hi aa hlat ngai i, minute 3 bak te kan rau :-) Ka hawinu cu ka sianginn pawng hrawng ka hmuh sak hmasa. Cun, ka umnak apartment ah kan phan. Kan biaruah kan pehthan. Germany na kir than tikah zei na tuah lai, zei bantuk dah hmailei ah tuah na timh tiah ka hal i, a ka lehmi ka lung si ngaimi cu: "PhD maw ka cawn lai, asiloah, pastor dik ka tuan colh lai ka fiang rih lo. Atu lio ah ka duh bikmi cu an ka herhnak hmun ah rian tuan hi a si. PhD ka peh zong ah Germany kan ram ahcun cachimtu tuan ka duh lo. Cachimtu dingah kan ram nih a ka herh tiah ka ruat lo. San ka tlaih deuh nak ding hmun tu ah, riantuan ka duh. Pathian nih a duhnak a si ahcun Asia ram ti bantuk i cachimtu an herhnak, cun keimah zong an caah thahnem ka si khawh nak ah kal i riantuan ka duh" a ti. Kan ram ah ra ko ngat. Lo na thlo lai ka ti deng te. Ka ka chung cun a chuak lo :)

Zanlei 6:11 pm ah tlanglawng in a kir than. Cun kei zong ka inn ah ka tin. Zan ka mit kuh vuai lo si, ka vah nak ka bat pah a si. Ka din colh lai, ka ti nain. Zei bang zei bang, ka thu lengmang i atu hi a thaizing (tuni) ka phan hoi. Zei bang zei bang computer hmai ah zei ngai tuah loin a thumi pawl kha, keimah chungkhar lawng te nan si, i theih cang uh :-)

Friday, December 12, 2008

Mawngtu

Minung kan nunnak cio ah a kan mawngtu thil an um cio. A thami thil nih a mawnghmi cu thlua an chuak i upatmi ah an cang tawn. Nain, thil thalo nih a mawnghmi cu mibu chungah buainak a chuahpi tu an si tawn. Cucaah, mawngtu thil hi minung kan nunnak a thatnak le a chiatnak kong ah lai a rel ngaitu a si. Rick Warren nih The Purpose Driven Life timi cauk a tialmi chungah minung nunnak a mawng tawntu thil panga a langhter.

Pakhatnak, minung nunnak a mawngtu pakhat cu phuhrunnak a si. Minung nih phuhrunnak a ngeih tikah thil tha lo tampi a chuak tawn. Zoh kel in zoh komi hmanh kha huat zoh in an ka zoh tiah i ruah sual a fawi. Phuhrun kan ti tikah a liamcia caan ah thil thalo rak tuahmi ruangah a si bik tawn. Phuhrunnak nih a mawnghmi nunnak cu a nuam kho lo. Caan a rauh tikah hawi sin hmanhah chuak ngam lo tiangin mi a tuah kho. Cucaah phuhrunnak nih a mawnghmi si lo ding ah atu lio tein kan i ralrin a hau. Atu kan tuahmi thil nih kan hnu in a kan zulh ti kha philh lo i thil tha tuah aa zuammi si i zuam awk a si.

Pahnihnak, minung nunnak a mawngtu a dang pakhat cu lungsilonak asiloah thinhunnak a si. Midang nih thil tha lo kan cungah an tuah tikah kan thinhung theo. Cu bantuk thinhunnak nih nunnak a mawngh sual ahcun thil tha lo tampi a chuak kho. Mi pakhat cungah lungsi lonak asiloah thinhunnak kan ngeih tikah amah nakin kanmah kan i sungh deuh. Aruangcu, kan ton paoh ah kan lungnuam lo. Nain, amah cu a zei a rak poi ziar lo. A theih hmanh a rak thei lo kho. Cucaah, thinhunnak nih a mawnghmi kan si lo ding a biapi ngai. Thinhun tikah thil a chia tha thleidan a har tuk. Cu bantuk caan ah biakhiahnak tuahmi cu a palh fawi te. Thinhunnak nih minung nunnak ah hmunhma a lak tikah ngaihchiatnak, sivanghnak le thatlonak a chuahpi tawn ti kha philh lo i dawtnak le ngaihthiamnak nih a mawnghmi si i zuam awk a si.

Pathumnak, minung nunnak hi tihnak nih a mawngh tawn. Tihnak kan timi hi a ngaingai ti ahcun mah le mah harnak i pek khi a si. Kan nunnak ah tihnak a um tikah tuah awk a simi thil kha tuah ngam loin um a si tawn. Cun, tuah lo awk a simi thil kha tuah sual zong a fawi. Nihin kan ram zong ah tihnak kan ngeih ruangah chim lo ding kan chimmi a tampi. Tuah lo ding kan tuahmi zong a tampi. Tihnak hi thil tampi ruangah a chuakmi a si. Tahchunhnak, thil tha lo kan tuah sual tikah mi pakhat nih a kan theih. Cu tikah, midang nih a kan hngalh lai ti phan asiloah tih a hung si. Cucaah, tihnak teinak ah a tha ngaimi cu dinfelnak a si. A dang tahchunhnak pakhat, Laimi cu i thih a hmang ngaimi kan si. Ngakchia kha heh tiah kan thih hna. Ralchia lak in kan tuah hna. Cu bantuk in thihmi cu a than tikah hawidang hmaika ah aa langh ngam ti lo. A tih. Tuah ding thil a tuah ngam ti lo. Cu ruangah thil tampi a sung. Hihi Laimi nih kan hrawh zokzok ding a si. Nulepa nih fale thih hrimhrim lo ding a si. Zei cah tiah, tihmi kan ngeih ruangah kan tlolhmi thil tampi a um. Kan sunghmi zong tampi a um tawn. Thil tha tuahnak in tihnak a teitu si i zuam awk a si.

Palinak, thilri duhtuknak zong nih minung a kan mawngh tawn. Thilri duhtuknak hi ruahnak palhmi in a chuak tiah ruah a si. Caan tampi ah cun thilri tampi ngeihnak nih lawmhnak le nuamhnak a chuahpi tiah ruah a si. Cu ruangah mi tampi nih thilri tampi ngeih kha an i zuam. Asinain, thilri ngeihnak nih lawmhnak ngaingai hi cu a rak chuahpi kho tuk lem lo. Cucaah thilri duhtuknak nih a mawnghmi cu thilri ngeih an i zuamnak nih thil tha lo lei ah a kalpi tawn hna. Pakhat hnu pakhat in ngah le co an duh caah an nunnak ah a nuam lomi thil tampi a chuak tawn. Baibal bia in chim ahcun phaisa duh tuknak cu thil tha lo vial te i a hram a si. Chawva cu minung nunnak ah a herh ngaimi a si caah kawl ding cu a si hrim ko. Nain, chawva le thilri nih a mawnghmi si lo ding tu cu a biapi ngai.

Panganak, minung nunnak ah duh ngai ciomi cu midang nih thangthatmi le hnatlakpimi si a si tawn. Cucaah mi tampi nih cun midang hnatlakpinak ngah duh ah midang lungton an i zuam. Mi kip tein lungton khawh a si lo caah a donghnak ah cun hnabeidonghnak nih a uk tawn hna. A caan ah cun midang lungton duh ah thil hmaan lo zong kha an tuah ko. Cu thil a hung zultu cu lawmhnak si loin lungretheihnak le phuhrunnak te hna an si tawn. Cucaah, minthat duh tuknak le thangthat duh tuknak nih a mawnghmi si lo ding zong a biapi ngai. Minthatnak hmumi si cu a tha. Nain, thangthat duhnak nih a mawnghmi si belte cu thil tha si dawh a si ti lo. Thatnak tuah duhnak nih a mawnghmi si tu cu a tha. Zei cah tiah, thatnak a tuahmi ruangah thangthatmi cu a si hrimhrim ko lai.

A cunglei ah kan langhter bantuk in kan nunnak a kan mawngtu thil kong ah i ralrin ngai kan hau. 1) Kan pumpak nunnak ah zei nih dah a kan mawngh? Duhfah hakkauhnak nih maw, thatnak tuah duhnak nih dah? 2) Kan Khrihfabu hi tah zei nih dah a mawngh? Phun tanhnak nih maw, Khrih zumhnak le dawtnak nih dah? 3) Kan miphun a kan mawngtu thil hi tah zei dah a si? A kan mawngtu thil hi thatnak le dawtnak Pathian thinlungput a si ahcun Laimi kan ngan a dam lai. Thluachuakmi zong kan si ko lai. Phunhrunnak, tihnak, thinhunnak, thilri duhtuknak le mahthangthat kawlnak nih a mawnghmi kan si sual nakhnga lo thil tha tuahnak ah kan tan a hau. Zei nih dah a kan mawngh?

Theihternak: Thomas Cung Bik nih Muko Magazine (June 2005) ah a tialmi a si.