Aho Dah Kan Biak Lai? Pathian Biak Kan Timi Cu

Israelmi cu Izipt ram ah kum tampi sal an sinak in Pathian nih Moses hmangin luatnak a pek hna. Lampi ah harnak tampi an tong. Hnabei dong ngaiin an um caan zong a um. Sihmanhsehlaw, Pathian nih a zohkhenh hna caah kamhmi ram—Kanaan—cu an phan. Moses belte Kanaan ram cu a lang lawngin a cuanh manh. Moses cu Joshua nih a chan. Joshua nih a hruai hna i, Kanaan ram cu an phan. Kanaan ram an phanh tikah, Joshua nih a thih lai ah a miphun cu Shechem timi khua ah a pumh hna i, a hmanung bik an sinah bia a chim. Pathian nih “Nan rak thlawh lomi ram le nan rak sak lomi khua hna kha kan pek hna i khika ah nan um; nan phun lomi mitsurruang le oliv dum theitlai kha nan ei,” (Joshua 24:13) tiah a ti tiin a chimh hna. Cun hitihin a thawh hna:

“Cu caah atu cu BAWIPA kha tih ulaw, amah rian kha lung takte le zumh awk tlakte in tuan tuah u; Tiva khattelei ral le Izipt ram ah nan pupa hna nih an biakmi pathian hna kha hlaw hna ulaw, BAWIPA kha bia tuah u. Cun BAWIPA biak kha nan duh lo a si ahcun nihin ni ahhin nan biak ding cu i thim u. Tiva khattelei ral ram ah nan pupa hna nih an biakmi pathian hna maw, asiloah, an ram nan umnak mi Amor mi hna pathian hna hi dik; sihmanhsehlaw keimah le ka innchungkhar tu nih cun BAWIPA kha kan biak ko lai,” tiah a ti (Joshua 24:14-15).

“Cun mizapi nih cun an leh i, ‘BAWIPA kha pathian dang biaktak awk ah kan hlawt ding naisai a si lo! Zeitintiah BAWIPA kan Pathian cu kanmah le kan pupa hna kha sal taannak inn, Izipt ram in a kan chuahpitu le kan mithmuh ah hmelchunhnak lianngan a tuahtu le kan kalnak kip le kan palmi miphun kip lakah a kan zuahtu kha a si . . . cu caah kannih zong nih kan Pathian a si caah BAWIPA cu kan biak lai,” tiah an ti (Joshua 24:16-18).

Joshua le mizapi nih cun BAWIPA kha kan biak lai tiah an ti. Pathian biak ding kha an i thim. Laimi cu Pathian biak dingah aa thimmi miphun kan si. Nihin ah i hal than belte cu kan hau rua, ka ti. Aho dah kan biak lai? Nihin ni tiang a kan zohkhenhtu Pathian kan biak lai. Zei cah tiah, Amah nakin a thawngmi, Amah nakin a kan dawtu, le Amah nakin ruahchannak a kan pe khotu pathian hi vawlei ah an um lo. Hi vawlei ah kan hmuh khawhmi thilri chawva hi i bochan awk an tha lo. Pakhat cio zong i hal usih law, Pathian ka biak lai, atu zong ah ka biak ko hen cu, kan ti lai tiah ka zumh.

Asi ahcun Pathian biak timi cu zei tuah khi dah a si hnga? Pathian kan biak kan ti tawn tikah zei khi dah kan biak kan timi cu a si? “Biak” kan timi hi Hebruholh cun abad ti a si. A sullam cu “rianh” (serve) tinak a si. A tawinak in kan chim ahcun, Pathian biak timi cu Pathian riantuan tinak a si ko. Pathian biak kan ti tikah a tanglei pali hi an biapi:

Pakhatnak, Pathian thangthatnak hmun biakinn asiloah pumhnak hmun i kal khi Pathian biak cu a si ko. Phundang in kan chim ahcun, biakinn kan kal hi Pathian kan biak a si. Pathian rian kan tuan a si. Cu caah, biakinn kan kal tik paoh ah, pumhnak hmun kan kal tik paohah, Pathian biak ah ka kal ti philh lo ding a si. Laimi nih kan tuah tawn i a tha tuk hringhran tiah ka ruahmi, cun Pathian riantuan zong a simi cu, pakhat le pakhat biakinn kal dingin le pumhnak inn kal dingin kan i sawmmi hi a si. Kan hawinu kan hawipa pumh kan sawm khi Pathian rian kan tuan a si.

Pahnihnak, Pathian sinah thla kan cam, A thangthatnak hla kan sak, thawngtha bia kan i hrawm i, pakhat le pakhat thazaang kan i pekmi hi Pathian biak cu a si. Pumhnak chung kan phanh tikah thla kan cam. Kan lungthli tein kan cam nain Pathian rian kan tuan a si. Zapi he Pathian thangthatnak hla kan sakmi hi Pathian kan biak a si. Thawngtha bia chimtu nih a chimmi tha tein kan ngaih i, hi thawngtha bia chimmi hin zeitin dah thazaang kaa lak lai, Pathian he pehtlaihnak ka ngeih khawh chin lai tiin kan ngaihmi khi Pathian biak a si.

Pathumnak, Pathian thangthatnak hmun kan phanh tikah kan biakinn caah thlawhlawm kan pekmi, cheu hra cheu khat kan pekmi le sifak ngaktah caah kan pekmi hna hi Pathian rian kan tuan an si. Khrihfabu thanchonak le riantuannak ah tiin kan thawhmi vialte hi Pathian kan biak a si. Pathian rian kan tuan a si.

Palinak, Kan hawi caah kan tuahmi paoh hi Pathian kan biak a rak si. Phundang in kan chim ahcun, midang caah thil tha kan tuah tikah Pathian kan biak a si. Jesuh nih pei a ti kha, thong chungah ka um i, nan ka veh, thilpuan ka ngeih lo tikah nan ka pek, a fa bikmi cungah nan tuahmi kha, keimah caah nan tuah a si ko a ti (Matthai 25:35-40). Pathian biak a rak si diam. Kan khua le tlang caah rian kan tuanmi hi, minung caah kan tuahmi men a si lo, Pathian kan biak a si. Pathian rian kan tuan a si.

Pathian na bia maw tiah pakhat le pakhat i hal usih law, aa fah sakmi hmanh kan um kho. Kan biak hen ta, kan ti colh ko lai. Pathian kan biak ko, hmailei zong ah kan biak peng ko lai. Pathian biak kan timi cu Pathian riantuan hi a rak si. Pathian kan biak kan ti i a rian kan tuan lo ahcun kan biak ning kan ruah than a hau hnga. A cunglei ah kan chim bantuk in Pathian biak timi cu 1) Pathian thangthatnak hmun (biakinn) kal, 2) Pathian sinah thlacam, Pathian thangthatnak hlasak, thawngtha bia i hrawm, 3) Pathian riantuannak caah thawhlawm thawh le cheu hra cheu khat pek, le 4) midang caah thil tha tuah hna hi an si ko. Nihin ah Pathian kan biak i, hmailei zong ah Pathian kan biak lai tiin Pathian biak aa thimmi si hna usih.

Ralrin Peknak

Bibik nih ca ka tial manh deuh lai lo nihin rak post te a ka ti i, promise ka pek ka ti cu ruahlo rian a hungchuak ciammam i ka philh diam ai.

Kei theu, kei theu ngai hi aw. . . Ziah tar lei rumro pei ka panh cang ko ne hi. Kan lo ko, kan lo ko. Aw pakhat a si kho mi cu nihin Lian Do Dal, Thangtlang in internet lut kaw kan i chawn. Amah ve lo bang harsat nih deng ve cang kaw kan i chonh ahcun kan zia a chuak lai i tangka ka dih tuk lai ti a phan pah caah a ka chonh dan a hman ti lo. Phundang i chim ahcun, a lung a tho setsai loin ka theih. Liklek tiah "Aw khah, tangka na ngei set ti rua lo, ngol ko kun usih. Khah a leng na chuah khawh tikah duhpaoh in i chawn te ko usih, tangka na ngei set lo ko lai hih," ka vun ti cu "Alaih na theih khawhning hi aw zeitin dah ka sining na theih. Ramleng um midang pawl sau tuk chonh hmang pawl zong hi rak chim pah hna. A pekding tangka kuat tung lo ahcun sau tuk chonh hmang ti hna hlah seh" a ka ti colh ai. Khah i ralrin cio kan hau ko hih.

Ka Philh Khawh Lomi

Voikhat cu Magazine pakhat chungah capo pahnih te ka rak tial. Cu ka tialmi cu thawngtha chimnak ah ka rak chim i a hohmanh ka nihter khawh hna lo pinah ka chim dih cun kai chir taktak. A chimzia ka thiam ti lo le . . . hehehe. Ka hmai zong a rak sen dih. Cu ka tialmi thotho cu ka rak chimnak hmun thotho ah Pu Lian (Lian Do Dal) nih thawngtha chimnak ah a rak chim than. A chim hlan bakin mipi cu "phung" "phung" tiah a nihter khawh dih hna. Aw capo ka tialmi pei keimah nih ka tial ko nain nihchuak ah ka tuah khawh lo hi tiah khua a ka ruahter ngaingai.

Voikhat cu Gospel team kan vah lioah "caan a dong lai tiah" pa fa hna thawngtha chim a vakmi he kan i tong hna. A fanu te kha Pathian sinin vision a hmu ti a si. A thihnak ni hnih ah a nungthan i Pathian nih, "Caan a dong cang lai minung pawl hi an sualnak i ngaichih hna sehlaw Pathian thei cang hna seh tiah va chim hna an ka ti," ti a si. Khua pakhat ah zarhkhat hrawng kan um ti hna. Thawngtha cu an chim lengmang ko i vawlei ah ngeih le chiah, fimthiamnak a hau lo caan a dih zau lei nan ngeihchiah hi Pathian sin tuah pe uh ti cu an chim bikmi cu a si. Tangka tamnawn te laksawng an pek rua hna. An ngah lo awk a that ve lonak cu an kalnak hmun hi Phakant, Maishu ti bantuk sui chuahnak le tangka tamnak hmunbak thim in an kal. Kan gospel a dih in kan tlungti hna i Mandalay ah an taang i inn an rak caw diam ai . . . hehehe mi cu ngeihchiah, chawva, fimthiamnak a hau lo tiah an chimh hna i anmah cu inn tha taktak an i cawk diam ai . . . a fale zong cu a sawng thatha ah a rak chiah hna. (Midang caah caan a dong hnik, zeihmanh a hau lo ti a si nain an mahchung caah cun a dong hnik rih rua lo maw zei dek.)

Laitlang khua pakhat ah mihrut zir pakhat a um. Ei a duhtuk liomi hngakchia nih an ei a hmuh ahcun "thui" tiah a cil a vun chak "ek pei na ei ko kha, ka fih tuk" ai titer an vun zamtak cun a char i ai tuh manh hmanh hmuh manh a si ti lo. (Amah khimnak dingah midang ei liomi kha fihnung ah a ser ta) . . . hihi . . . Laimi tampi kan lungput ah kan hmuh tawnmi an si.

Lungchuak

Lai Forum hi catial cu kaa tim bal lo nain a rel cu ka tlolh ballo mi a si. Laimi kong tampi kan theihnak hmun a si caah le Lailei thawngpang kan theih khawh bik nak hmun a si caah caan ka ngeih paoh ahcun relkhawh kaa zuam tawn. Ca thatha, Laimi kong, argument phunphun pek in ca an kan tial piak tawnmi ka rel caan ah cun careltu pakhat sinak in ka rak i lawm tuk tawn. Cu bantuk catialtu cung zongah lawmhnak tampi ka ngei tawn.

Apoimi belte, caan tam nawn ah lungfim lo catial hmangmi an tam tawn i, ralkap hro i an kan hro chel, kan vun zong a kok dih hnga maw ti tluk in an kan sik chel, zei thei lo rumro ah ruah kan si chel, vawlei ah an kan lamh beh chel, careltu pawl cu an kan hloh tawn ko. Mah bantuk caan ah cun thinlung aa nuam lo ngai. Cun caan khatkhat ah idea tha ngaimi pakhat khat nih a rak chuah pi ko i a chuahpi mi kha ai tinhmi zei dah a si ti lakpiak duh lem loin tlangkhat te a tialmi nih kan lung a kan ton lo ahcun a thlir bak in kan thlir hoi le kan hlih cikcek. Lakawk umlo taktak in a catialmi kan tuah tawn . . . um . . . tiah ka thaw fak pin chuah ceo dah tilo cu a ti awk ka thei ve tawn lo.

Thil kan timi hi a tha a um i a chia zong a um kho taktak mi a si. Mi pakhat nih thil pakhat cungah positive ngai in a hmuh caah kan zaapi caah cu thil cu a positive dih lem lai ka zum lo. A cheu caah cun negative a si kho ve mi a si. Thil a hmanmi zoh kan duh taktak ahcun mah positive le negative kha epchun in thil hi cuai kan thlai ding a si hnga. Negative in thil a hmuhmi a tial ve caah mah catialtu kha Laimi le Lairam caah hman a tlak lo tiah kan ti khawh lo bantuk in michim mi paoh cung i aa fumi catialtu pawl zong khi mah nu/pa nak khan thil lianngan a tuah khomi le a ruat khomi an si hlei lem lai lo dah tiah ka ruah.

Kei ka hmuh ve ningah cun ruahnak kalh hi a sual lo ka ti. Ruahnak cu i dan phung a si. Nain mah aa dangmi ruahnak tu ah dong hlah usih law a tha tuk hnga. Kei cu computer keyboard cungin Laimi le Lairam ka daw a ti lengmang mi hi ka zum lo chinchin hna. Ka zumhmi le Laimi le Lairam caah bochan tlak an si tiah ka ruahmi hna cu a tuanmi rian ah a fel i zumhtlak tein cu rian cu a upatmi tu hi an si.

Buai ur in ca an tialmi le an i lehmi, an i elmi hna lak ah, a ka lawmhter tukmi cu Laimi nih Lairam le kan miphun kan dawt ko ti a ka hmuh termi hi a si. Dawtlo mi kong cu caih huam a si lo i chim huam zong a si lo. Lairam in i hlat ko hna hmanh usih law Lairam ah kan thinlung ah a um peng ti ka hmuh i kai lawm tuk. Cucu ka caah buainak chungin lawmhnak thawngtha an si. Pathian nih Lairam le Laimi thluachuah kan pe chinchin ko seh.

Oscar Laksawng Peknak

Nizan cu Oscar laksawng peknak cu tuah hna kaw, ka zoh lo, ka philh :) Ka hawinu Kachin nu nih, na zoh maw, zoh bak ka philh tiah, lung siaherh ngai in, chatting kan tuahnak ah a chim. A si tak lo mei, tukum movie ah aho te pawl, zei pawl nih dah laksawng an lak hnga tiah, BBC News ah ka rel than.

Laksawng a hmumi cu, an min le vei le vei pawl ka rel tikah, pahnih nih cun ka lung an ka ton. Pakhat cu, kan hnulei ah keimah zong nih ka zoh ve mi Slumdog Millionaire timi nih laksawng a hmuh. A tha bak, nan zoh rih lo ahcun, rak zoh ve te hmanh u, nan i ngaichih lai lo. Pahnihnak cu, Titanic i fidi a rak simi Kate Winslet nih Best Actress laksawng a hmuh. Atu a hmuhnak movie min belte cu The Readers timi a si. Ka zoh ve rih lo. Nain, that dawh ngai a si. Kate Winslet hi cu ka uarnak sau cang kaw, laksawng a hmuh cu ka lawm kho tuk. Amah belte, laksawng a lak lai i, a kuhmi khi keimah ka si lo, an pa tu a si :-)

Nain, nain, an laksawng pekmi ka lung si deuh lo. Zei dang ruang ahcun a si lo. Vei theu theu cu a si ko hen cu. Laksawng a hmumi min pawl ka rel dih i, cu ahcun Lai Rawn min zong aa tel lo, pa Pum min zong aa tel lo. Annih pahnih cu i tel hrim ding bak in, 100 ah 100 ka ruahmi hna an si. An lam ve lio khi zoh hna hmanh u, an thiam ngai ko nain :) :) Cun, annih pahnih an i tel lo tal ah, Biaknak-Hmurka a kan leng tawnmi Kent lei pawl tah laksawng hmu ding ah an i tel hnga maw, tiah an min cu ka kawl cu, an i tel fawn lo. Aize, zei tin hen dah laksawng hi an pek hna! Asilo tal ah, Lewisville i a ummi, a ih lai paoh ah Biaknak-Hmurka a kan leng tawnmi tal hi cu aa tel ding a si tiah ka kawl than. Anih zong cu an telh hoi lo. Tukum Oscar cu an thil tuah a si deuh lo, ka ti ko hih. Zei tin dah nan ruah cio? :) :)

Aho Dah Na Si?

CIM Caan Hmannak (February 22, 2009)

Caantlai tu: Ngun Thawng Lian, Tokyo, Japan
Thawngtha bia chimtu: Dr. Kenneth Vanbik, CA, USA

Bawipa dawtnak, velngeihnak le hnangamnak cu Zumtu dih lak kan cung ah a thar in um than ko seh. Pathian nih caantha a kan pek than caah a min ka thangthat.

Psalm 125:1 "Bawipa aa bochanmi cu Zion tlang bantuk an si; Zion tlang hninh khawh zong asi lo i thial khawh zong asi lo mi bantuk an si."

Psalm 37:4, 5 "Bawipa kha i bochan ulaw nan lungthli tum kha an pek hna lai. Na nunnak kha Bawipa pe tuah, amah kha i bochan law amah nih an bawmh lai."

CIM chungtel hna kan ihlawk khunnak cu Zumhnak ah Nu le Pa hna, bochanmi upa le hruaitu hna nih thawngtha bia an kan chimh, nun an kan cawnpiak, lam tha an kan hmuhsak, thazaang an kan pek etc.. tawnnak hi asi. Caan a kan hman piaktu Nu le Pa le kan hruaitu hna cung ah lomhnak chim cawk lo kan nei. Bawipa nih thlachuah akan pek i a kan umpi hringhran.

Nihin thawngtha akan chimtu cu Sanjose State University, USA ah Sianghlei ruun cachim tu, kan miphun chung in linguistics lei ah PhD a awng hmasa cem le kan bochan mi kan u, kan Pa Dr. Kenneth Vanbik asi. Acung ah lunglomhnak nganpi kan nei.

Thawngtha bia kan ihrawm hlan ah Hakha mino hna nih Nangmah cu ka zeizong timi Pathian thangthat nak hladawh an sakmi ngai ta hna usih.

Dr. Kenneth Vanbik:

Aho dah na si?

Johan 1:21-23 Cun annih nih cun, "Ahodah na si kun? Elijah tah na si maw?" tiah an hal. Johan nih cun ka si lo tiah a leh hna. Annih nih "Profet cu tah na si maw?" an ti. Anih ni " Kasi lo" tiah ati hna. "Aho dah na si kha kan chim kun, zei cah tiah akan fialtu hna kha bialeh awk kan phurh hna awk a herh. Cu caah cun aho kasi, ti ah dah naa ti?" an ti. Johan nih cun a thawh hna i,

"Kei cu Profet Isaiah nih, 'Bawipa kalnak caah lam kha ding tein rak ser u', tiah thetse ram ah a um mi aw, atimi kha ka si," tiah ati hna.

CIM ah Phungchim naak caan Tha ka hmuh caah ka lung aa lawm ngaingai. Caan tha a ka peetu Khuazing Pathian le nawl ngeitu nan cung ah lawmh naak tampi ka ngei.

Nihin i kan relmi Baibal ah khan, Johan kha “Aho dah na si?” tiah an rak hal. Ahmasa bik i a lehmi hna ah hin, aho a si lomi in a thok (his answer begins with who he is NOT). Cucu, Laimi kan si ning he aa lo ngai ka ti. Aho dah na si ti an kan hal tikah, Kawl kan si lo naak in kan thok tawn. Kawl cu kan si tatak lo i, Kawl ah an ka rel ding cu, duh lo cio a si ko caah, cucu, aa tlaak ngaimi a si ko. Cu lawng si lo in, kan si lomi thil dang zong telh kho usih law ti ka duhmi an um len.

Benabia pakhat: Kal naak kip le tlawn naak kip ah hnawm a tan tami kan si lo.

Thailand border in miphun phun khat cu, US nih tam nawn a laak hna i, Refugee camp ah sau tuk an rak um cang tikah, khua chung um an i harh ngai. Lam an kal pah in NECIASEH an khek pah i, cucu lampi ah an hei hlownh thluahmah ko. An fale nih inn an hlanmi a ki hna ah an zun an zun huar. An inn leen awk zong a Tha lo. Kan inn i an rat ding zong duh a um lo. “Mi ram” pei a si ko cu, ti i a nungmi an lo. “Mah ram” nun in an nung lo. Mi ram i kan um ko bu ah mah ram um te in um hi a biapi ngaimi asi. Pathian zaangfah naak in Laimi hi kan khua kan ram te khan kan i thenh hlimh pah ko. Tlawnpal te von cawn chih lawng khi a hau. Atu lio cu, Laimi khuaza ram kip ah kam peem lio a si i, kan peem naak innteek ram nih, annih cu, khua hnawmhtamh a hmangmi an si lo, an ti ding hi a biapi ngaingai. Cucu hnawmhtamh kong ah cun thilri lei lawng siloin, umtu le ziaza zong an i tel chih.

Johan nih a chim rihmi pakhat cu, “aho dah ka si” timi a si. “Kei cu, lamsialtu ka si" a ti. Atulio Laimi kan si ning zoh tikah, kam ram a har ruang ah ramdang peem a KHETSA lio ngai a si i, sau nawn cu, nguh rih dawh in a um. Hi ti i ramdang i kan peem tikah, kan fale caah, lamsialtu Tha kan si ding hi a biapi ngai.

Ahodah na si ti hal ah cun, Laimi tamdeuh cu refugees kan si ko. Cucu, ipheh len a hau lem lo. Ningzah ding zong a si theng lo. Kan si ning te asi ko. Naan, miram ah kan peem cang caah, mah ram bantuk in um kan i zuam ding cu a si ve. Kan inn pawngkam an sia a rem ding te le, aa dawh deuh ning in kan um thiam a hau. An nunphung a upatmi le an LAW a zulmi kan si a hau. First world an nunphung pakhat cu, INTELLECTUAL PROPERTY i upat piak hi a si. Mi caTial ciami na copy ahcun, khawika ah ka copy ti kha QUOTE tuah i CREDIT peek phung a si. Cu te hna zong cu, kan i cawn a hau. Kanmah chung lila zong ah, cucu, kan cawn ve hrim ding a si. Mi nih har le fe i tuah ciami i copy riangmang i zuar te hna (a biapi biik in, CD le VCD kong ah) kan hmang rih ti an chim tawn i, cucu, ngeihchia ngai a si ko. Laimi kan si naak ah, kan duh lo ding a si. Kan peem naak ah an ziaza a Thami kan i cawn ahcun, lamsialtu Tha kan si ko lai. An ziaza a Tha lomi kan i cawn ahcun, lamsialtu Tha kan si lai lo.

Johan kha lamsialtu Tha a si bantuk in, lamsialtu Tha kan si ahcun,kanmah chung in, kan ram tiang hmanh zalon naak a chuahpi kho tu, te le fa zong an Thang kho ve ko.

Kan ruah ti awk i ka duhmi cu, kan si mi (who we are) le kan si lomi (who we are not) hi kan um naak cio ah, zei tin dah kan hrilhfiah lai, ti hi ruat Ti ding in sawm kan duh hna.

Kaa lawm.

Martha pa
Kenneth VanBik
Hayward, CA

Theihternak: February 22, 2009 ni CIM caan hmannak kan tarmi a si.

Nihin Cu

Nihin cu Kawlram fitlaw minthang Lwin Moe Laitlang a tlawnnak Youtube ah an tarmi kong a ka zoh. Ka zoh ka zoh i 27 tiang ka zoh dih. Mah khual a tlawn lio ah hin Hakha in Falam ka rak kal i Falam khua chung Biakinn pi hmaiah an rak i dinh lio a si caah ka rak hmuh ve. Nihin cu ca zoh lo in chun ni ka tla. Nu ka si caah mah chungah thil a ka ruahter mi pakhat te cu thlanglei Laimi kan u nau nu pawl an hmaitial mi kong he pehtlai in a si:

"Oral tradition ah cun Kawl siangpahrang nih a rak thit hna caah inn an ngai tuk tawn i mah ral cun luatnak dingah hitin an hmai an i tialter mi a si an ti nain, mah cu a hman tuk lo tiah ruah khawh a si. An nunphung hrimhrim nih hmaitial hi nu tlamtling sinak tiah an ruah caah a si," tiah a chim (Ka sia remning in ka tialmi a si).

Cu tin kan nunphung, tuanbia chungah kan i chiahmi oral tradition kha fawingai in hmakhat teah a kan thlenpiakmi nih ka hnak a ka doh ngai. Kawlpa nih Laitlang ah chikkhat va kal in minung pali nga bia a halmi nih maw kan tuanbia thlen a timh ti ka ruat i ka lung a fak.

A chimmi hi a hmanmi a va sisual zongah Lainu pakhat dirhmun in ka pom kho lo i zei tik hmanhah ka dir pi khawhlo dingmi ideology a si. Hiti ka chim tikah hmaitial kha a tha ka ti caah nihin zongah tuahding in tha ka pek a si lo. Oral tradition ah kan rak ngeihmi hmaitial kong nih Lainu thinlungput fiangtuk in a langhter tiah ka ruah i cu aa dawh tukmi lungput thlau ka sianlo ca tuah a si. Miphun dang nih duhnak tel lo in hramhram in an nupi caah an rak tlaih mi hna kha duh lo in an pum tiang hmanh hrawh aa thim deuhtu Lainu lungput hi zei hmanh in cawk khawh a si lo. Miphun dang pa nih duhpaoh in a pumsa nuamhnak caah hmanding nak cun an i dawhnak an hmai hrawh hmanh ai siang deuhmi Lainu an ralthat ning le miphun an dawtning a langhter tu a si caah hi oral tradition hi Lainu pakhat dirhmun in ka dirpi nak a si.

Chin National Day

Theihternak: Rungcin pu Cinte nih a tuah i, Rungcin biaruahnak ah a kuatmi kan tarmi a si.

Kan Lei Ah A Ttangmi Pathian

Bawipa kha kanmah leiah rak ttang hlah seh law, zei huah dah kan rak huah hnga, Israel mi hna ka let tuah u! “Kan ral nih an kan tuk ah khan, Bawipa kha kanmah leiah rak ttang hlah seh law kan nung in an kan dolh dih hnga, an thinhun ling ah khan an rak kan dolh dih hnga. Kha tikah tilian nih khan a rak kan fenh diam hnga i ti nih khan a rak kan phum diam hnga. A hlonh in aa hlonhmi tilian nih khan a rak kan phum diam hnga.” Kan ral nih hrawh awkah a kan siang lotu Bawipa cu lawm ko u sih. Rap chiahtupa rap in a luatmi va bantukin kan luat; rap cu a hrawh i kannih cu kan luat.8Bawmhnak kan hmuhnak cu Bawipa sinin a si, amah cu van le vawlei a sertu a si. (Salm 124:1-8)

Thawngtha bia chimnak caan ka hmuh caah kan biakmi Khuazing Pathian ka thangthat. Caan a ka petu kan upa hna cungah tampi kaa lawm.

“Lai Miphun Ni” cu kan sunsak tukmi a si caah, kan umnak hmun cio ah, kan si khawh tawkin kan tuah cio hna. Kan phanhnak ram thil sining hoihin a tam deuh nih cun Feb 16 tu ah kan tuah. Kan miphun Ni kan tuah tikah kan tuanbia ruah than lo awk a tha lo. Lai Miphun Ni hi zeiruangah dah a rak i thawk? Zei ruangah dah hi Ni hi kan sunsak? Hi biahalnak pahnih kan ruah cangka in “Luatnak” asiloah “zalonnak” tihi lung ah a chuak colhmi an si. Minung covo kan co lo tikah, retheihnak le harnak kan ton tikah luatnak kong hi ruah khun a si. Luatnak kong he pehtlai in a phunphun chim khawh a simi chungin, nihin ah luatnak kan hmuh khawh nak cu kan lei ah a ttangmi Pathian thawngin a si, ti hi i ruah tti dingin chim ka duhmi a si.

Israelmi tuanbia kan zoh tikah Igipram ah sau lak te sal ah an rak tang. Pathian nih Moses hmangin luatnak a rak pek hna. Igip ram in an chuah hnuah, caan tampi ahcun, abikin, harnak an ton tikah, Bawipa kan Pathian hi kan lei ah a ttang maw timi ah an buai lengmang. Salm catialtu nih cun Salm 124:1-5 ahcun, Bawipa hi kan lei ah a ttang ko ti kha an tonmi thil pahnih hmangin a chimh hna. Pakhatnak, kan ral nih an kan tuk ahkhan Bawipa nih kan umpi hlah sehlaw kan nung pahring in an kan dolh dih hnga a ti. Annih cu mitlawm te an si. An ral pawl le mi tampi an si tikah, hi vawleicung thil tuakning cun, a sung ding bak te an si ko. Nain, an ral cu an rak tei hna. Pahnihnak, tilian kan rak i ton lio ahkhan, Bawipa nih kan ttanpi hlah sehlaw, a hei kan fenh lai i a kan phum dih ko hnga. Bawipa thawngin tilian nih a rak kan fenh lo, a kan phum lo i, kan rak nung ti kha a chim.

Laimi kan tuanbia zohthan tikah, Bawipa kha kan lei ah rak ttang hlah sehlaw, zei hen kan lawh ve hnga? Laimi cu mi tlawmte taktak kan si. Kan khuapi a simi Hakha ah minung 20,000 hrawng lawng kan um. Vawilei Ralpi pahnih nak lio ah Hiroshima le Nagasaki cu US nih bomh a thlak hnawh hna tikah mi tam tuk an rak thi, tampi nih hma an pu. Hiroshima khua lawng hmanh ah, bomb an thlak le cangka in a thi colhmi hi 70,000 tluk an si. Cu he tuak chih tikah Lairam cu bomb puah awk tlak hmanh khi a si lo. Mi tlawmte taktak kan si. Fawi tein hliam khawhmi kan si. Fawi tein thah khawh dih ding zong kan si ko. Sihmanhsehlaw, Lai miphun tiin kan dir kho rih. Hihi Bawipa kan lei ah a ttan caah a si ko. Bawipa ttanpinak si hlah sehlaw aho thawngin a si kan hei ti hnga?

Salm 124:6-7 ahcun, catialtu nih “Kan ral nih hrawh awkah a kan siang lotu Bawipa cu lawm usih” a ti. A peh rihmi cu “Rap chiahtupa rap in a luatmi va bantukin kan luat; rap cu a hrawh i kannih cu kan luat” tiah a ti. Nihin ni tiang miphun pakhat dirhmun in vawleicung ah kan dir khawh nakcu, kan ral hna kutin a kan vengtu Bawipa thawngin a si. Lai Miphun Ni a rak i thawk khawh nak zong cu Bawipa thawngin a si. Salm catialtu nih cun, Bawipa nih midang hrawh awk ah a kan sianglo a ti. A kan hupphengtu cu Bawipa a si. Bawipa kan lei ah a ttan ruangah a si.

Salm catialtu nih a chim rihmi cu “Bawmhnak kan hmuhnak cu Bawipa sinin a si, amah cu van le vawlei a sertu a si” (Salm 124:8) a ti. Israelmi hna bawmhnak a rak petu hi mi sawhsawh a si lo. Zeizong vialte a tuah khotu, van le vawlei a sertu Bawipa Pathian a si. Lai miphun bawmhnak a kan petu zong Pathian a si. Kan miphun vawileicung ah a kan sem tertu cu Pathian a si. Kan lai hri a kan tantu cu kan biakmi Pathian a si.

Cucaah, ka dawtmi ka u le ka nau hna, a liamcia caan ah, pumpak in le kan miphun huap in thil a phunphun kan rak ton ko. Harnak zong tampi kan rak ton ko. Atu zong ah kan miphun nih harnak a ton cuahmah ko. Sihmansehlaw, kan miphun ni kan tuah tikah, nihin ni tiang a kan phanhpitu Pathian a si hi kan philh lo ding a biapi ngaingai. Kan ruah than dingah tlawmpal chim ka duhmi an um:

1. Kan pupa hna nih luatnak le zalonnak an hmuh cu Bawipa thawngin a rak si. Bawipa Pathian an lei ah a rak ttan caah a si.
2. Nihin ah ram thatha ah kan phan hna. Hihi Bawipa thawngin a si. Bawipa Pathian kan lei ah a ttan caah a si.
3. Kan Lai Miphun Ni tuah kho rih dingin lam a kan hruaitu zong Pathian thiamthiam a si. Bawipa Pathian kan lei ah a ttan caah a si.
4. Kan lei ah a ttangtu Pathian hi mi sawhsawh a si lo; van le vawlei a sertu, a thawng i zeizong thil ti khotu a si. Cupinah, kan ral hna nih hrawh dingah a kan sianglotu Pathian a si.
5. Zei thil kan tuah hmanhah, bawmhnak ngaingai kan hmuhnak ding cu nihin tiang kan lei ah a ttangmi Pathian sinin a si ko lai.
6. Hmailei kan kalnak ah, kan ram nih, kan miphun nih zalonnak a hmuhnak hnga ding zongah Pathian nih a kan ttanpi ko lai caah, kan tha chia hrim hlah usih.
   

Cu caah, kan miphun kong kan chim tikah, Bawipa Pathian thawngin a nungmi miphun kan si hi philh hna hlah usih. Pathian sinah lunglawmhnak zong chim hna usih. Cun, hmailei kan kalnak lamthluan zongah Salm catialtu nih a ti bantuk in bawmhnak kan hmuhnak ding cu Pathian sinin a si. Cu caah, Bawipa aa bochanmi, Pathian a ttihzahmi, le zei bantuk thil kan tuah hmanh ah, kan lei ah a ttangmi Bawipa Pathian a sawmmi Lai Miphun si hna usih.

Kaa lawm,

Thomas Cung Bik
Philadelphia

Theihternak: Thomas Cung Bik nih CIM ah February 17, 2008 ah a rak chimmi kan tarmi a si.

Chin National Day

By Pu Lian Uk

U le nauhna:

CND kong hi Mirangholh cun ramdangmi nih an kan theih pive awk ah kan ttialmi a um na in Laiholh in ttialmi hi atam tuk rua lo. Cu caah a hramthawk in fianglakte in ttial deuh ah tthatdawh asi. Asi na in atawi zong in kan vun ttial lai.

India lei ah hin 1760 hrawng hin Chittagong tiang hi mirang nih anvunlak . 1885 ah Kawlram cu anlak. Cu Mirang an vunlakmi Chittagong hrawng India ram le anlakmi Kawlramkar lak ah a ho hmanh nih uk lomi India lei zong in ukmi asi lo i, Kawlramlei zong in ukmi asi lo amahte in a auk mi Chinram kau ngai kha Mirang nih an vun hmuh. Cutik ah Mirang ukmi Indiaram Chittagong lei le Kawlram ihlanhnak ding ah Chinram hin lam cawh naknawlkanpee u tiah Chinram uktu bawipawlkha an rak hal hna i nawl anpee hna lo.

Cu caah kan ukmi Kawlram le India ram ah Chin minih hna nan rak hnawh. Kan uknakchung mikhua nanchim, sal ah nantleih hna caah kan ukchung himnak ding chimm tilo ding in kantuah hna laiti ruah nak in Chinram cu India lei ralhmai le Kawlramlei ral hmai pa hnih in an i tthuan i, 1888 in an vun chimm. Chin mi nih anderh ve hna i, Siallum battle ground hna i, an itukmi hmual afahtuk caah Mirang lei ralkap sibawipa nih amah hma putbu in hma hmu mi an ralkap pawl athlawp hna ruang ah Victoria Cross (VC ) AungSanthuriya bantuk zong an rak peek phah.

Raifanh in Mirang leiralkap an zaw i raltuk khawh ti lo in khuaah an kir ter hna, an thi hna. Chinmi nih ambush an tuah hna i an thah hna tibantuk a tamngai. Cucaah Mirang zong raltuk anba i, remnaktuahding Chin ramuktubawipawl cu bia anpeek hna . Cubia anpeek mi hna cu Chin ramuktu bawivialte nih hlan lio nan uktawn ningte in nankhua le nanramcu nan uk ko lai i, ngunkhuai long mirang kha nankan peek lai an ti hna.

Mirangkai hlan Lairam uknak phung cu bawipawlnih khua le ram uknak kha ro in chanh miphung arak si. Lairam bawipawl zong cubia cu an hna a tlak caah remnak biakam kakip khua ah an tuah thluah mah. Cu rem nak tuah lio an biakam cu Chin Hills Regulation 1896 upadi chung ah uknak ro in ichanh mi phung cu an ttial chih.

Chin Hills Regulation 1896 chung ah: “Chins includes Lushai, Kuki, Nagas , Chins in the Chin Hills and any person who adopt Chin culture and language” ti cu upadi provision pakhat ah an rak ttial chih. Zeicah hitin anttialtiah hivialte miumnakramkaupi hi uktupakhat in kan rakngeih lo cu afiang. Asi na in an i-ukning kha biaknakphung zulh in an rak iuk hna. Cu anbiaknak zumh ning hi arak ikhat ngawt dih.

Minungnih thlarau anngei i an thih hnu ah cu thlarau cu mithikhua ah an va um tite hna, cuti thih hnu ah hell a umti an zumh lomi te hna, anbiaknaktuahtik ah saram in thawinak anrak tuah te hna vialte hi an rak ikhat dih. Cu anbiaknakzumh ning aa khahnak nih an nunphung zeimaw zat tiang aa khat in an rak hmuh piak hna. Cucaah hitin mindangdang an rakngeina in Chin tiah miphunkhat ah an rak chiah hna hi asi. Cucaah bawichungnih hlan lio mirangkai hlan an uktawnning te in uknak kha ro in ichanphung an ttialchih mi Chin Hills Regulation 1896 in 1896 - 1947/ 48 tiang uk asi.

Thlanglei Lairam Matupi peng cheukhat le Mindat Kanpetlet le Palet wah ah hin cu ti bawiuknak a umnak a um i a um lonak zong arak um pah. Cu chan hrawng in loram ngei an rak um cang. Loram ngei mi anramchung lo atuah mi paoh kha cu loram ngei minih an uk hna. Ramngeidang ram ah lo an tuah ah cun cu ramngei dang sin a uknaktang ah lotuah tuhna cu an um tthan hna. Cheukhat hmun ah cun ankhua i khuasa kho, mi-ngeimirum paoh anbia kha khua mi nih anngai hna. Cubantukkhua ah cun khuami nih ankhua uktu ah an thimhnabantuk democracy phung nawn khi a rak si. Cuti khua uktu fiangfai in an um lo nak ka ah Mirang nih khua uk tu kha an chiahchawm hna. Chaklei ah Chinramuktu bawi hna nih an ukmi hna khuami sin in khuachiah sakhua rawl rel akhua cio in an peek hna phung khan anpeek ter ve hna na in uknakkha ro in an ichanh ter lem hna lo.

India leiral hmai in lakmi Chinramkha India ram Mirang Governor uk naktang ah anchiah i, Kawlramlei ral hmai in lak mi kha Kawlram i Mirang Governor kuttawi ah chiah an rak si. Asina in Governor kipnih Chinramchung Chinmikha cu Kawlram mi le India ram mipawl uknak upadi in uk hna lo in Chin Hills Regulation 1896 upadi pakhat longte khan an uk an hrawm ter dih hna. Cu ti cun Kawlram le India ram adangdang in Independence an hmuh tik ah Chinram an rakchim lio ralhmai anlak mi ramri ning cun Chinramcu pa hnih ah tthen thai a hung si.

Independence kan hmuh tik ah Kawlrambupi ah a vun itel ve mi Chinram hi Mirang uk lio 1896 Chin Hills Regulation ning in maw bawichungnih ramuknak hi ro in an ichanh rih lai maw ,mipi thim mi hruaitu nih dah a uk laiti bia ahung chuak. Chin Hills Regulation ning bawichung uknak asi ah cun, Lairam in Union Parliament i thlahmi MP 14 chung ah Chamber of Nationalities i aa telmi pariat hi Chinram uktu bawichung nih anmahbawichung long in ithim ding khi asi. Zapi commoner nih cun Chamber of Deputies timi Lairam inthlah mi mipi aiawk tu pa ruk long kha mizapi mee in mizei paoh kha thimding asi.

Thimnak tuahhlan ah Interim government an dirh chung mi ah Chinramuktu Chin Affairs Council ah wankyi hi Pu Vomtu Mawng nih a ttuan i, Parliamenttary secretary ah Captain Mang Tungnung asi. Chin affairs Council meeting Chairman (speaker) ah Pu Lian Tthum asi. Pu Liantthum cu Phaipha Bawi hrin asi. Capt. MangTtung Nung te zong hi Tedimpeng Muizawl khua a uktu Bawihrin anrak si ti intheih asi. Anpathum hi ralkap chuak longte ansi i ralkap lio in i-theih hngalh dih cang dawh ansi.

Anmah Pathumnih cun Chinram ukning ramuk bawi phung ro in uknak ichanh leng mang mi hi chan hnu adawn cang. Cucaah Chinram hi thimmi hruaitu nih uk ding asi ti hi anchuahpi. Cu caah 1948 February lio Falam i tuah mi Chin conference ah Ramukbawi vialte le zapi kha Chin Hills kaa kip in aiawh tu cio thlahmi Paletwa leitiang in an kai. Ramuk Bawichung in conference akaimi le zatlangmi akai mi zapi hnatlaknak in mipi thimmi hruaitu nih uknak hi tlai hnaseh ti cu anbiachahmi asi. Conference ah hin 5000 hrawng kaimi asi ti hmanh in an ttial.

Ramuk attuanmi Bawi chung vialte kha kum ngachung maw kumhra chung dik khuachiah (Tax)an hmuh hnga mi antuak piakmi hna compensation tangka ahlum in anpeek hna. Bawichung nih hi-tangka ttha lak cio compensation ah cun anrak chuah. An uk lio i an hmuh tawnmi khuachiah caah an pawnnak hna ti khi asi. Ramuk bawipawl zong anlung a tling dih. Zapi pawl zong nih bawichung kha va ral le va thleidan nak antuah hna lo. Cu ruang ah Pu Zahre Lian hi Zahau ramukbawi fapa aa hngal ko na In Lairam,uktu wankyi ah Laimi MP 14 hna tla te in an rak thim cawlh ko.

Lairam uktu bawichung le an uk mi hna zatlangkar lak ah zeihmanh hna hnawh nak um lo in bawichung he an ukmi hna za tlang he ro in ichanh mi uknakphung cu chan hnu adawntuk cang an tive ve. Cucaah roinuknak i chanhphung chan hnu adon cang mi bawichung uknakphung cu mipi thimmi zapi duhnak democracy phung thim mi hruaitu uknak ahthlen dingcu anzapi hna tla te le lung si te in an rak pom veve mi asi. Cu caahFebruary thla ni 20 ni cu bawichung le an ukmi hnaza tlang an lung aa rualni an lung aa khah ni zong arak si. Cutik ah Chin Hills Regulation 1896 Bawichung roco in ichanh mi uknakphung kha an hlawt i Chin Special Division Act 1948 kha azaka ah anvuntuah. Atuah hin cu roco inramlekhua uknak cu dirh tthan usi ti umseh law Chanhnu adontukcang mi asi i atu in Chin National Day asawisel mihrim nih hin duh khawh awk khi asi ti hrim lo.

Cu Chin Special Division Act 1948 ah Chinram kha subdivision paruk ah an tthen . Subdivision pakhat cio kha akhuatlang tete in Circle ah an tthen. Circle pakhat kha mipi thimmi Circle chairman pakhat cio le Circle council nih an uk. Ramuk bawi le an tlangpipawl zaka ah khin mipi thimmi Circle chairman le an council cu an si cang. Circle chairman kut tawi ah khua uktu le an council cio an chiahve hna. Circle chairman vialte cu Sub divisional officer (Vuanthawk) advisory council ah an hung sive. Myonay council bantuk kha an si. Haka le Thantlang khi Haka sub division pakhat arak si I, Circle 14 a rak um. Thantlang Taungkyaw bawling puai team an tthen mi khi culio circle ramri zulh in tthen mi asi.

Lairam i Parliament 14 zong cu mi zapi nih anduhmipaoh hna kha thim a hung si cang. Hlan lio ah ram le khua uknak ah aa thlak kho tawn lo mi zapi kha anvuncawisan hna i Bawichungpawl he tlukceo te in ram le khua uknak ah mee peek nak nawl an hung ngei cang. Bawichungpawl zong Pu Zahrelianbantuk in ram uknaknawl an hmu tthiam. Cucaah uting nau zophunghrim cu asi .

Cu ruang ah cu ti lungrualte in Laimiphunpi in bia an rakchah khawh mi lawmh nak le tu hnu zong ah hibantuk in lungrualnak hi ngei peng hna u siti duh ah bia anchah ni February 20 ni cu Chin National Day tiah min an sak. Cu CND cu techinfapar tiang Laimi umnakkip ah festival nuamhnak tuah hnaseh tiah zungkhar ni ah Kawlram parliament chung hna tlate in an raktuah mi asi. Cu ti cun an tuah mi cu Negotiable Instrument Act in an raktuah mi asi.

A hnu an ruah tthantik zong ah hi February ni 20 cu Chinmi kan lung aarual ni, hmunkhat te ah Lairam kaa kip aiawh tu itawnkhawh hmasa bik ni , zapipawlkha ramuknak ah i-thlakkhawh ve ding ah mee peeknaknawl an hmuh ve ni, bawichungzong kha zapi he an uknak nawlngeih tawnningte in mee peeknaknawl le ithimnak nawlngeih tthiamding tivialte conglawmhnak ah hmantlak hrim cu asi. Cucaah atu kum 60naktiang pehte in kaa kip ah kantuah mi festival nganpi in Laimi kipnih khawika kan umnak paoh ah kan ingeih khawh hi asi ko. Kanram bantuk in ramdang ah cun zungkhar ni ah hmuh kawh asi rih lo.

Cucaah Laimi hi phun adaw le atleihchan ngai mi kansinak aa hngalh nak ah ramdang ah holiday asi lona in asikhawh chung inkanpuparo kanconglawmh leng mang hi asi. Hitikantuah leng mang ah cun holidayngeih ding zong in kan rian ttuannak nih akhonh an kanpeek khawh te lai. America hmuncheu ah cun nanmiphun nunphung in nan hman mi ni sung lawi asi an ti hna i a khonh an hal hna tik ah fawite in an peek hna. CND athawkka lio hrim ah hin Laimi asimi paoh cu February 20 ni hi lahkhah an peek bu hna in dinhnak Kawlrambupi chung vialte ahrak peekmi hna asi. Norwayhoi hnaah cun holiday ah hmanpiak te hnaseh law dawh hmanh asi.

MP arak icuh balmihe MP thimnak a hmu mi hna he Haka peng Thantlang Peng Matupengchung hi Pu Lian Tthumlong asi lo in a dang pawl zong Bawihrin longte an rak si. Matupi in MP Paw KhuaMing Bawihrin, Pu Mangtling Cinzahbawihrin, apa hrim Darlingkhuah bawi a ttuanmi asi. Pu Lian Tthum hna cu bawithi a sunsakpah ngaimi mi asi . MP ah rak thim mi Pu Rothang te Pu Ralhmung te pawl zong bawihrin longte an si i, bawithi a sunsak mi zong an si ko. MP. Pu HrangMang hna cu amah hrim hi Thantlang Farrawn a uk tu Cenhrang bawichung hrim arak si.

Parliamenthimnak ah a lut balmi Pu Bawi Mang Zokhua zong Siakhelbawi hrinsi in kantheih. Pu Uk Mang zong Sangpichung bawi arak si. Pu LalTu zong Cinzahbawi arak si. Pu Tthio ling zong Hnaring bawi Siavungchung hrin arak si. Pu Sakhawng zong bawi hrin arak si. Pu Hrang Nawl le Pu Sang Awi zong Bawihrin an si. Hi Mipi thimmi MP vialte a ho hmanh nih CND kong bia an rak tamh balmi asi lo.

Atuchanah Chin timi Haka Falam holh in Laimi ti asi i Tedimholh in Zomi ti asi i Mindat holh in K’cho ti dih mi hna le CND kongte hna bia athi dihcang mi, biane a tla dih cang mi ceih phu asi tilomi longte khi an si cang. Hi kumsaupi ti-ne atlacang mibia atu ah ti ne thawh phun in a um dih mi hi Ne Win nih Laimi hi an bia le an ruah nak irual kho hlaseh ti in Laimikong le Laimiduh ning le khanningte in a um khawh lo ding araktuah mi ahlawhtlinak a hungsicangruati hi ruah awkngai thinphan in umhaudawh asi.

An Laimiphunruahnak aa khat hnga ding kha an ngakchia anfanau nih an tthanpi awk um hlah she tiah Lamica cawnte hna Ne Winnih arak phih le khualengcarel kho hna hlah seh ti in Mirangholhcawn hna arak phih. Zeidang kong ah party pakhat uknaktang ah kanmah ralkap cawnpiakmi Kawlholh in tayu thantimi, keimahchimmi asi bikti longte doctrine rakcawn piak nak arak ser. Cucawnpiaknak vialte cu Laiibantuk tlang mi nih lungrualnak ser kho te hna hlahseh ti in rap ah aka rakkanchiah kanh mi asi. Cu rap achiah mi ah aa fawih mi pawl nih hi bantuk athi cia mi a ne atla cang mi bia hi atu in ti ne an thawh ter tthan dih phun hna asi sual hnga maw ti ruahawk hin a hung um cang. Ne Win le Than shwe hi psychology war fare a thiammi an si ti asi. Cucaah hibiaathiciami ti-ne thawhter tthanphun in Chinmi lak ah atu a ummi hi Ne win akanrawinak ahlawh tlin a asi koti hi mi a cheu nih an chim cang.

Biaceih zung ah hin biapawlhi athawh tthan ti loding limitation a um dih. Cu bantuk in thil tampi hi chanhnu adoncang mi atho khoti lomi hi a um cang. Ro inchanm bawichung uknak phungcu tuah tthan usi ti atu ah aho hmnhnih anduh ti loding kan theih ko ah cun hikongchim hi aphiat tama distructive rian ttuanphunlong in chim le ceih khawh mi asi. Roinchanmibawichung uknak cu kandirh tthan lai atiduh mi an um i sikhawhnaklam a um ah cun bawmhding zong asi hnga.

Asina in asi kho tilo mi bia ti ne thawhter tthan awk man a a um ti lo. Atu ralkap uknak i annashin dictator phung kanduh lo caah democrcyphungdirh ding kan ttanpi dih mi asi. Ro in ichanhmi uknak phung cu dictator uknakphung he aruah nak aa khat deuh mi asi. Cucaah uknak ro in chan miphung in aa ukmi Arab Muslim rampawl hmanh khi democracy lei thlendingtu anzuam cuahmah khi asi.

Ahohmanhnih ro in ichanmi bawichunguknakphung dirh ding politics atuah mi an um ti lo. Cucaah Chin National Day kong complain atuah mizong nih cu ro in ichanhmi bawiuknakphung chanhnu adawn tuk cang mi kong cu milungtuainak sawh caah ttialle ceih aphu lo ngaimi asi hi ruah cio awk duh ngai mi asi.

Theihternak: Thaizing cu Lai Phunpi Ni a si caah Lai Forum ah an thlahmi Pu Lian Uk nih a tialmi "Chin National Day" hi kan hun tar.

Ka Ning Zak Tuk Tawn

Sianginn kai ve lengmang ko tung i cathiam hlei lo.
Mirang holh zong theih ve lengmang ko tung i holhkhawh le tialkhawh hlei lo.
Upat chin lengmang tung i upa thinlung ngeih khawh hlei lo.

Khua ka ruah ka ruah ah cun ka ning a zak ti dah lo hi a chim awk bak ka thei ti loh. Ka hngakchiat lio i ramdang sianginn kai pawl an rak tlun caan ah cun zei paoh hi an theih dih rua le an thiam dih rua ti tluk in ka rak ruah. Atu kei vial ka theih lo tuk nak ah hin hi hnu cu mi nih ramdang ah sianginn a kai ve ti an ka theih ding hmanh hi ka tih tuk cang. Khua ka ruah ka ruah ah cun ka ning a zak tuk ti lo cu chimding ka ngei ti rua lo.

Baibal Zoh Loin Chim

Tuni cu ka thawhka in Jeremiah le Tahnak Hla ka rel hna. Ka rel pah ah cun, kan Baibal ca chungah zoh loin ka chim khawhmi cacaang zeizat dah a um hnga, ti ka lung ah a chuak. Rel tuahning law tiah ka zahmi cacaang cu keimah lawngpi ka chim. Ka lung a hung fiang ngaimi cu, ka zahmi cacaang paoh hi Sunday School i an rak kan chimhmi deuh an si. A rak kan cawmpiak tu Sunday School saya/ma te cungah ka lawm tuk, ti ka vun langhter. A tanglei hi zapi deuh in kan zahmi cu a si rua:

"Pathian nih vawlei hi a dawt hringhran caah a fapa ngeihchun te kha a pek, cucaah amah a zummi paoh cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai" (Johan 3:16).

"Mi zei hmanh hi Khrih he an i pehtlaih tikah mithar a si; a nunning hlun kha a lo i, nunning thar kha aa thawk cang" (2 Korin 5:17).

"Mi nih kan cungah tuah hna seh ti nan duh bantuk in midang cung zong ah va tuah ve u" (Sui Phung Lam; Matthai 7:12).

"Jesuh cu pum lei in siseh, fimnak lei in siseh a hung thang i Pathian hmai le minung hmai ah mit hmai tha a hmu" (Luka 2:52)

Cun, Salm 23 khi kan zah ciomi cu a va si. A cunglei ka tialmi pin ah zoh loin ka chim khawhmi an tam ti lo. Zoh loin nan chim khawhmi zeizat dah a um cio? Nan zahmi cacaang kha rel ve hmanh u.

Hawikom Nih Cun

Pathian Kan Zeizong

Thawngtha chimtu: Rev. James Za Biak Ling

Exodus. 33: 15b “..... Kan sin i na kal lo ding ah cun, hi hmun hin kan thawh ter hlah.”
Rom. 9: 31b “.... Pathian cu kanmah lei i a tan ahcun aho nih dah a kan doh khawh lai?

Pathian kong he pehtlai in cawnnak (theology) kan ti lengmang mi cu minung nitin kan umnak/ kan khua sak tin tuk nak ah hin a si. Cu caah Pathian kan zum, Krifa kan si kan ti tik ah hin kan thinlung, taksa le thlarau dihlak le pawngkam hen a tlai dih mi asi. Pakhat le pakhat then awk tha lo mi an si dih. Khrih cu lu asi i khrihfa cu pum asi. Pum chung in a um mi nge hna nih anmah le an tuan awk cio an rak tuannak thawng khan pum cu a ningpi in dawtnak in a tthang i Pathian muisam kha hi vawlei cung ah a lang ter. Cucu Pathian nih zumtu kan dih lak cung ah rian a kan khinh mi asi. Atanglei bantuk in vun langter ka duh.

I. Pathian minung i cannak (Incarnation)
Phi. 2: 6-10 chungah Pathian i thinlung/lungput fiangte in a kan cawn piak. Pathian sinak dihlak kha a ngei ko. Cun khatlei kam ah minung sinak kha a dihlak in aa hrawm. Zei ca tiah minung sinak dihlak kha khamh ding ca ah asi. Khamnak kan ti mi cu tantim asi bal lo. Atling dih mi khamhnak asi. Cu caah Pathian minung i can nak nih a kan cawn piak mi cu, Pathian cu minung tuanbia ah rian atuan tu asi nak kha fing te in a lang ter. Pathian a rian tuan nak cu thlarau le tak sa khamhnak tlamtling a kan pek. Hi ka zawn ah, Judah pawl nih, Mesiah ara lai ding mi nih cun kan sifah retheihnak/saltannak chung in a kan chuah lai i vawlei cung uktu kan si lai ti asi. Cu ti ruahchannak an ngeih lio ah Jesuh Khrih cun ruahchannak a dong ko. Zei ca tiah? An nih cu vawlei cung/hmuhkhawh mi lawmnak lawng pei khamhnak tlamtling ah an ruah cu.

Laimi kan tuanbia vialte ah rian atuan zungzal tu kan Pathain taksa le thlarau a kan khamhtu hi philh sawh hlah usih. Lian nganbik Pathian cu kan mah Laimi sinak a hrawm i thlarau khamhnak lawng si lo i nifa kan sining vial te chung in a kan khamhtu asi.

II. Vailam cung an thlai nak (Crucifixion)
“... Zohmanh vawlei sualnak kalpitu tufa.” Thangthatnak hla ah kan sak zungzal kha, “... kannih kan sual sifah ingtu khambawi Jesuh a si lai...” “..nawlngaihnak lam kha thih tiang in a zul.h..” Jesuh nih Pathian i pek mi rian lim hi ka rawl thawbik asi ati. Jesuh Khrih i vailam kan zoh tik ah kan nih Khrihfa pawl i nifa kan vailam hi a kan theihter than ve. Nihin kan vailam cio hi zeidah asi? Pathian nih mah le ti khawh tawk cio in rian a kan pek. Pathain ca ah a hmebik a nganbik a um lo. Pekmi rian lim hi rian sunglawi bik asi. Cu cu Pathain nih a duh mi le a cohlan mi a si.

Jesuh Khrih i vailamtah nun (intuarnak) hi Laimi nih kan herh hrim ve ko. Nifa kan mah le mah i tei khawh a herh, pekmi rian ah teimak a herh, miphun le ram ca ah fak pi in tuan kan hau, Pathian ram ca ah i pumpek a hau, tbt kan vailam put ve usih.

III. Thawhthannak (Resurrection)
Jesuh Khrih cu thihnak nih a tei kho lo. Nithum hnu ah a thothan. Philippines sin ca kuat 2:9 ‘"i ruangah hin cunglei a sannak bik hmun ah khin Pathian nih a cawi i Min vialte lakah a ngan bik min kha a pek." Thihnak tei in thawhthan nun lawng si lo in min lak ah a ngan bik mi kha pek asi.

Minung hi voi tampi kan thi theo tawn. Ngaihchiatnak kan tawn caan ah si seh, lunglawmhnak kan tawn caan ah si seh ruahchannak kan ngei lo lio caan, pumsa in si seh, thlarau lei in si seh voi tampi kan thi theo. A kan thawhter than zungzal tu Pathian hi philh hlah usih. Ngaihchiatnak in lunglawmhnak ah, harnak in thatnak ah Pathian nih a lam kip in a kan hruai, a kan cawisang tu hi Pathain a si philh hlah usih.

Kan Bible thim mi vun zoh ta usi law, Moses nih Isreal mi phun pi a hruai hna lio, a har lio ah “kan sin ah na kal lo ding ah cun hi hmun in kan thawh ter hlah " a ti. Zumtu unau, nu/pa hmailei kan kal nak dingah Pathia a sawm mi si hram hna usih. Kan nun nak hi Pathian he a pehtlai mi nun si hram seh. Cu ti cun kan nunnak in miphun le ram ca, Pathian ca ah a cat kho lo mi tiput a luang lai. Kan nunnak in Pathian a sawmmi kan si ah cun tei tu kan si ko lai. Pathian cu kan zeizong vial te a si. AMEN.

Theihternak: Rev. James Za Biak Ling nih CIM ah February 15 ni ah a chimmi a si.

Happy Valentine's Day

Yangon ka um lio, 2005 lio ah Fingrei Phu nih V-Day ka hmuhning an ka hal i, a tanglei hi ka rak tial:

"Valentine Ni hi zei tik set in dah a rak i thawk ti cu fiang in hngalh a si lo. Nain, vawleicung hmun tampi (Kawlram telh in) ah sunglawi ngaiin tuah cio a si. Dawtnak langhternak ni a si ko caah Valentine Ni tuah hi a poinak a um lo tiah ka ruah. Amah belte, zei thil hmanh a hman zia thiam a hauh bantuk in kan tuah dan a hmaan ve ding a biapi ngai lai. Laimi hi dawtmi hna (nulepa, ulenau, hawikom, tbk.) laksawng pek kan hmang tuk lo. Phundang in kan chim ahcun, dawtnak langhter zia kan thiam lo ngai. Valentine Ni hi ngakchia nih, nulepa nih, fale nih, hawilekom nih le ngaknu tlangval nih dawtmi hna cungah dawtnak an langhter ni a si ko caah Laimi zong nih kan dawtmi hna cungah dawtnak le tlaihchannak kan langhternak ni ah hman ve ding a si ko. Vawleicung miphun tampi nih tuahmi a si i atu ah kan duh lo hei ti hmanh usihlaw hmailei ah cun kan tuah te thiamthiam ding a si ko. Cucaah, atu tein Khrihfa ziaza ningin kan tuah ve zong ah a poinak a um lai lo dah."

January 21, 2009 ah "Kum 2008 i Cauk Man Fak Bik Hna" timi ka tial pah ah, February 14 kan phanh tikah Biaknak-Hmurka a kan leng tawnmi hawi dawt vialte laksawng pek nan si lai tiah ka rak thanh. Acheu nih cun a philh te men lai tiah, nan ruah men lai nain, ka philh lo. Philh lai cih law, a ka timi pahnih thum nan um hen cu, i philh ter awk a tha lai lo :-)

Nihin tiang Biaknak-Hmurka a kan leng tawnmi nan zapi cungah kan i lawm. Ka lawngin kan i lawm ti cu tlam a tling deuh lo i, kehlei kam laksawng te hi, nan zapi pek kan in duh hna. Cu caah, vei nih kan laksawng hi kan cohlan piak law tiah kan in sawm (Philh lo ding, nangmah ca lawng ah pekmi a si lo hi mu he-he).

Zei tin dah V-Day tikah laksawng kan pek hna lai tiah ka rak tial bal cang. Cun, laksawng ah muthai khaihriat aa khihmi pek nan si lai tiah, kan ti nain, khaihriat aa khihmi muthai hi, Kawlram ti bantuk lawng ah hmuh khawh si kaw, cawk ding kan hmu lo ai. A ruah zia kan thiam ko uh. Cu ee kha ee ti sawh hlah uh :)

A kan leng tawntu pakhat nih cun, muthai khaihriat khihmi hi, a rak rem ziar lo. Muthai nakcun chocolate pei ka duh deuh ko cu, a ti. Amah laksawng petu ding a lo pah thulh :) :) Cu caah, amah ca hrimhrim ah tiah, chocolate cawk ah kan kal. Laksawng kan pek dingmi a hngah pah nak ah tiah chocolate hang tu kan dangh hmasat ah a tha lai :) A din dih tik belte in a hrai tu hi cu, vei te ta kan hlanmi a si i, a kan pek than a hau lai, a pawng ummi nih kan chimh piak te u, aa tin pi sual lai :)

Khaihriat aa khihmi muthai kan hmu kho lo nain, tlaihnak fung a ngeimi tu kan cawk. Nanmah min kan in auh hna tikah, laksawng cohlan dingin nan computer sir cio ah nan dirnak lai kan in sawm hna. Kan blog a kan leng lomi cu laksawng kan cawkpiak hna lo caah, nan i lawmh ko zong ah aw chuah loin thangpi in rak ni te ko uh :) :) Cu lo ahcun, a dang zong nih an theih lai i, an lung tha sual lai lo.

Atu cu laksawng peknak kan thawk lai i, nanmah zawn a phanh tikah nan kan cohlan piak dingin kan in sawm hna. Lukhun a hau lai lo. Aw thang tukin nih zong a hau lem fawn lo. Merh nawn piin nan rak chuak cio lai :-) A hmasa bikah Biaknak-Hmurka blog a kan len a tam bikmi khua cu vei te khua an si. Laksawng la dingin kan sawm hna.Cun, pumpak in a kan lem a tam bikmi cu vei a si. Nan rak zawn damh cia kha a si ko. Aw cun, anih cu kanmah chung zong a si fawn :) :) Laksawng la dingin kan sawm. Zei ruangah dah muthai pali kan pek ti ahcun, kan hnulei ahkhan a lung a tho sual i, nikhat ah voili bak te a kan len :)
Cun, a tanglei laksawng hi cu keimah bak nih ka co ding asi ko a timi nih, kan cohlan piak te ko uh :)
Atu cu, blog len dingin hawi a sawmtu nan zapi laksawng pek kan in duh hna. Nan computer hmai ah khan thu ko u. A hmailei ah chuah nan hau lo. Nan mit vun i chinh ta hmanh uh. Aize, zei hmanh aa pehtlai lo, i au than ko uh :) A tanglei hi nan laksawng cu a si:

Laksawng tin ding a si nain, kan hrelh sualmi nan um ahcun, nan kut rak thlir u law, kan in pek hna lai. Ning zah ding a si lai lo. Laksawng a hlei tampi kan tuah ko. Aize, kut thlir cu, nan i nau tat kho men i, a tanglei laksawng hi kan in pek kun hna :)

Aw tak ah, nan tin pah ah, muthai tampi a hlei ko i, nan duhzat in i tinpi te u. Lai Rawn le Pa Pum nih an in met sual hna zong ah, nan zei poi hlah uh. Anih tham nih cun, a tangmi paoh i lak an duh khawh men si :) :)

Laksawng ka cawk lai ahhin khua fak piin ka ruat ta. Lai Rawn le Pa Pum hi muthai laksawng pek ding ah an i tlak taktak maw tiin. An catialmi kan rel man, anmah tu nih laksawng an kan chuah ding a si ka hei ti. Nain, atu hi pek than cu an hau ko rua lai, zei ti awk tha. Pek lo ahcun a hnu ah ca an kan tialpiak duh ti sual lai lo :) Kehlei kam hi Lai Rawn kan pek i, a duh a si ahcun a vei kha pakhat hi laksawng pe chin ve te ko seh. Orhlei kam hi cu Pa Pum kan pek. A tlanvalnak a sau i, thengthunh a hau cang rua, cu caah mah theng te hi a caah a tha bik lai tiah laksawng kan pek :)

Hmailei zong ah kan leng tawn u. Laksawng ruah ah, nan kan len tawnmi hi a si lo ti cu kan theih ko. Nain, laksawng pek ahcun nan i nuam ngai ko hih, nan panh ngai. Laksawng pek tha nuam bak cu nan si ko :) Aw tak ah, ka philh deng cu, Biaknak-Hmurka blog cu ni fatin pei ka len ve cu. Kei cu hawi nih nan duh lem lomi a tanglei laksawng te hi co ko ning :)

Jonah Pathian, Kan Pathian

Biahmaithi:
Jonah nih a rak biakmi Pathian hi nihin ah kan biakmi Pathian a si. Cu caah, kan biakmi Pathian hi zei bantuk Pathian dah a si ti hi ruah ti hna dingin chim ka duh.

Pakhatnak: Zaam tak khawh lomi Pathian a si. Jonah cu Pathian nih Assyria khualipi a simi Nineveh khua ah kal a fial. Sihmanhsehlaw, Jonah nih cun Pathian nih a fialmi kha tuah a duh lo. Pathian hi ka zaam tak khawh rua lai tiah a ruah i, Nineveh lei kal loin Tarshish lei tu ah a kal. Pathian hi Jerusalem Biakinn lawngah asiloah Judah ram lawngah a um tiah a rak ruah. “BAWIPA nih a phak khawh lo nak Tarshish khua ah khan . . . ka kal lai” tiah a ruah (1:3). A palh cikcek. Pathian cu zaamtak awk a tha lo ti a rak hngal lo, mi fanau pa.

Pathian nih tilet a thawhter ciammam i, aa citmi tilawng cu pil aa zal. A tawinak in kan chim ahcun, camcawh fung an zuh tikah amah nih a zuh bak ko. Amah ruangah a si ti kha a hngalh caah “Ka tlai u law ka hlonh ulaw, rili cu a dai ko lai. Hi thlichia nih an cil hna hi keimah ruangah a si ti kha ka hngalh” tiah lawng chungah a um vemi pawl cu a ti hna. Rili chungah an paih i, tilet cu a dai.

Pathian hi biakinn lawngah a um in kan ruah theo. Biakinn leng kan chuah cun kan duh paoh kan tuah, Pathian nih a kan hmu rua lai lo tiin kan ruah sual tawn. Nain, a rak si lo. Pathian nih cun a kan hmuh ko. Pathian sinin zei hmanh thuh khawh a si lo. Salm 139 nih cun Pathian nih kan ruahmi vialte a hngalh dik, khoika hmun kan phanh hmanh ah Pathian cu a rak um ko ti kha fiang tein a chim.

Pahnihnak: Zeizong vialte sertu, nawlngeitu Pathian a si. Thlichia le tilet a thawh tikah Jonah aa citmi lawng chung ummi nih an pathian sinah thla an cam cio nain san a tlai lo. A hnu bikah vanchiatnak kan tonmi hi aho ruangah dah a si hnga an ti i, camcawh fungah an zuk. Jonah nih a zuh ai. Cu tikah annih nih Jonah cu zei rian tuan dah na si, khauzei in dah na rat, khuazei rammi dah na si, zei miphun dah na si tiah an hal. Jonah nih, “Keimah cu Hebru mi ka si, BAWIPA, vancung Pathian, rili le vawlei a sertu a biami ka si” (1:9) tiah a leh hna.

Jonah nih a biakmi Pathian cu vancung Pathian, rili le vawlei a sertu a si a ti. Jonah cu rili ah an thlak tikah tilet a dai. Jonah sinah aa phuangtu Pathian cu thlichia kha a hranter i a daihter khotu Pathian a si. Rili chung a phanh tikah nga paw chungah Pathian nih an phanhter. Nga pawchung in Jonah nih thla a cam. A thlacamnak ah Pathian kong cu hitihin a chim: “Bawipa, ka Pathian, a thukmi hmun chung khan nangmah nih na ka chuah” (2:6) le “teinak cu BAWIPA ta a si” (2:9) tiin.

Minung nih a donghnak tiangin nawlngeihnak kan ngei tiah kan ruah tawn. Nain, a rak si lo. Kan nunnak a ngeitu le, a donghnak bik tiangin bia a ngeitu cu a kan sertu Pathian a rak si. Phungthlukbia 16:1 ahcun “Minung nih khua cu an khaan ko lai, sihmanhsehlaw a donghnak bia a ngeitu cu Pathian a si” a ti.

Pathumnak: Zaangfah a hmangmi Pathian a si. Jonah cu ngapi nih ti leng ah a chak tikah Pathian nih a fial than i, al ti loin Nineveh khua ahcun a kal. Jonah nih vawleicung phungchim ah a tawi bikmi le hmual a ngei bikmi a chim. Nineveh khuami vialte nih Pathian bia an zumh (3:5). A chimmi cu: “Hi hnu ni sawm li chungah Nineveh hi a rawk lai!” ti a si (3:4).

Jonah chimmi an theih tikah Niveneh khuami cu an sualnak an i ngaichih i, Pathian sinah thla an cam. “Pathian nih an tuahmi kha a hmuh i an ziaza thalo an hlawt kha a hmuh tikah aa ngaihchih i an cungah ka tlunter lai a timi thatlonak kha a tlunter than lo” (3:10). Cu tikah Jonah a thin a hung. A rak ruahning in a si ti lo. Nineveh khua cu Pathian nih a hrawh lai tiah a ruah nain Pathian nih hrawh a tim ti lo.

Thinhung ngaiin Jonah nih Pathian cu hitihin a thawh: “Maw BAWIPA, ka ram chung i ka um liote khan, mah hite hi pei na tuah te theu lai tiah ka rak phanmi kha a si cu; cu caah cun pei Tarshish khua lei i ka rak zaam kha a si cu! Nangmah cu vei a ngei i, zaangfah a hmang i thin a fual i, lung a sau i, chiatnak ka tlunter lai na timi kha tlunter than lo awk ah a lung a thleng than tawnmi Pathian na si kha ka hngalh. Cucaah cun atu cu ka that ko. Ka caah hin nun nakin thih a tha deuh” tiah a ti (4:2-3). Khrihfa lakah Jonah bantuk kan tam ngai. Kanmah ruahning le zumhning in a zum ve lomi cu Hell tla dingin le Pathian zaangfahnak a co lo dingin kan ruah tawn hna. Nain, cucu kan palhnak a si tawn.

Jonah nih cun, cu bu zong ahcun Pathian nih Nineveh khua cu a hrawh ko lai tiah a ruah rih i, khualeng ah a chuak i Nineveh khua ah zei dah a tlung lai tiah a cuanh. Pathian nih umruang pakhat in thladem a pek i, aa lawm ngai. Nain, a thaizing ah Pathian nih umruang cu a caarter than tikah Jonah cu a thinhung tuk i Pathian cu “Ka caah hin nun nakin thih a tha deuh” (4:8) tiah a ti. Pathian nih a thawh i, “Umruang kong ahkhan cu ti lawmmam cun maw na thin a hun ko? . . . hi umruang kong ahhin na tuahmi thil zeihmanh a um lo, nangmah nih na khohter mi a si fawn lo. Sihmanhsehlaw na lung a fak. Cu caah, hi Nineveh khua, a chung i keh le orh hmanh a hngal rih lomi ngakchia thong za khat le thong kul an umnak le satil rel cawk lo an umnak hi, zaangfah loin ka um awk a si hnga maw?” tiah a ti (4:9-11).

Biafunnak:
Nihin ah kan biakmi Pathian hi Jonah sinah a rak i phuangmi Pathian kha a si ko. Jonah nih Pathian a sining kha fiang ngaiin a langhter. Pathian cu 1) zaam tak awk a tha lomi Pathian, 2) zeizong vialte sertu le zeizong vialte cungah nawlngeitu Pathian, le 3) zaangfah a hmangmi Pathian a si. Khrihfami nih kan Pathian hi zei bantuk Pathian a si tihi kan theih fian ngai a hau. Kan duh paoh in kan zaam tak khawhmi a si lo tihi kan philh lo ding le, zei thil kan tuah paoh ah a kan hmuh tihi kan philh lo awk a si. Kan Pathian hi zeizong vialte a ser i, zeizong vialte cungah nawlngeitu a si. Kan Pathian hi kan sualnak a kan ngaithiamtu, ngaihchihnak he kan fuh tikah lunglawm tein a kan cohlangtu, zaangfahnak a ngeimi Pathian a si.

Hawikom

Ka hawikom hi an si a fak nain an dingfel.
- W. Shakespeare

Hawikom hlun pakhat ngeihnak ding caah saupi a rau.
- John Leonard

Hawikom hna hi sifah le vanchiat ton tikah dornak ttha bik an si. No lio ah thil har le thil tthalo an kan dawi piak. Tar tikah a kan hnemtu le kan santlaihlonak aa hrawmmi an si. Thil ttha tuahnak dingah kan lung a kan thawhtertu le a kan ngamh tertu an si.
- Aristotle

Nangmah lawng na umnak ah na palhnak an chimtu cu na hawikom ttha a si kha va philh hlah. Zei cahtiah na duh lomi kha a tuah ngam in na huatmi kha an chimh ngam. Hihi a ing khomi an tlawmte. A ruang cu, mitam deuh nih thangtthatnak lawng an duh. Cucu vawlei (mizapi) a hamhtu hruhnak a si.
- Sir. W. R. Leigh

Ralring te le fimkhur te in a ummi hawikom ngeih nakin a nuam deuhmi le a sunglawi deuhmi a um ti lo.
- Euripides

Zeihmanh tuaktan set loin bia a chimmi le thil a tuahmi hawikom tluk ttihnungmi an um ti lo. Cu pa nakcun ralring tein a ummi kan ral hmanh duh deuh awk an si.
- La Fontaine

Hawikom diklo pawl cu kan thladem he an i lo. Niceu lak kan kal tikah kan pawng tein an kal i muihnak kan kal tikah an tlau.
- Bovee

Hawikom cu amah te in ceunak a ngeimi thil bantuk an si. Pawngkam a muih dih tikah a ceunak a fiang chin.
- Crowell

A kan upat tu nakin a kan dawtu hna khi kan hawile an si. Rian nganmi kan ttuan tikah a kan bawmh.
- Channing

Hawikom sinak hi duhsah tein a si awk a si. Hawikom si cang hnu balte ahcun fek tein pehzulh ding a si.
- Socrates

Hawikom sungh cu kutke sungh bantuk a si. Caan nih a hma cu a damh ko nain sungh cangmi cu hmuh tthan khawh a si ti lo.
- Southey

Ka hawile caah cun ka tuah ngam lo awk in a nganmi thil a um lo. Tuah awk ah kaa nautat mi thil hmete zong a um fawn lo.
- Sir. P. Sidney

Hawikom ttha ngeih cu Pathian laksawng a si.
- South

Hawikom ca i thih hi a harmi a si lo nain thihhnawh phu hawikom hmuh hi a harmi a si.
- Home

Tlamtlin lonak hme tete aa ngaithiam kho lomi cu saupi hawikom an si kho lo.
- Bruyere

Theihternak: Hornbill bu nih an chuahmi Mifim Bia I chungin kan lakmi a si.

Lairam Na Khangh Lai

Saya Thawng Peng nih a phuah i, Sui Hnin nih a sakmi hla hi a tha ngai. Rak ngai cio ve hmanh uh:

Keimah Ruangah Ti Lungput Kan Herh

“Keimah thawngin” timi le “Keimah ruangah” tiin a um hnga. Cu ahcun thim kan duh deuh tawnmi cu keimah thawngin ti hi a si. Mi zei hmanh nih thil kan tuah kho, ka tha ti le hawi nakin ka si kho deuh ti hi ruah tawn le chim sual theo a si tawn. Atu tan ah Laimi kan lungput ah kan herh ngai rua tiah ka ruahmi hun chim ka duh.

Nunnak ah duh ciomi cu hlawhtlin a si. Aho hmanh nih ka hlawh a tling sual lai ti cu an phaang lai lo. Hlawhtlin cu i thim ciomi le duh ciomi a si. Nain, kan hlawh a tling peng lo. Ruahning in thil a kal lo caan zong a um. Siseh law a tha tuk hnga kan ti lio ah aa kulman tawn tikah hnabei a dong i ing zong a puang tawn. Pakhat le pakhat sual i phawt zong a fawi te. Zeicahtiah kan duhnak nih a kan mawngh tuk tawn caah a si. Mawngh phu zong cu a si taktak ko. Amah belte, kan hlawhtlin lo tikah aho ruang bik ah dah ti ruahchih lengmang a hau. Cu kong kan ruahnak ah a kan bawmtu siseh tiin Baibal tuanbia pathum hun langhter ka duh:

1. Eden Thluachuah
Adam le Eve kha Pathian nih a nuam tukmi Eden dum chungah a chiah hna. Dum chung i a ummi thingthei an duhmi paoh einak nawl an ngei, a laifang i a ummi kung thei dah ti lo cu. Asinain, Pathian nawl an ngaih lo caah dum in chuah le dawi an si (Gen 3). A tuanbia tawinak tein kan zoh ta lai. Hi tuanbia kan rel tik paoh ah Rul kha Satan kan ti tawn. Nain, tha tein rel tikah Rul hi Satan dirhmun i a dirnak kan hmu lo. Thil hmanmi te a chim ko. Rul nih Eve cu Pathian nih dum chung ummi thingthei nan ei lai lo an ti hna maw tiah a hal. Eve nih dum laifang thingthei dah ti lo cu ei khawh dih an si ko, a laifang thingthei belte ei cu chim lo a tongh hmanh tongh lo ding a kan ti tiah a leh. Hi tiang ah hin Rul nih ei u tiah a ti lo.

Cun Rul nih cun nan thi lai lo Pathian nih amah bantuk in hngalhnak nan ngei ve lai ti a hngalh caah a si ko hen cu tiah a ti. Cu tikah Eve nih thingthei cu a ei. Tha tein ruah tikah Rul nih, “Ei ko u,” tiah voi khat hmanh a ti lo. Rul nih tukforh bia cu chim lo a chimmi a hman leh lam (Gen 3:22). Eve nih amah duh tein a lawh i a ei, cun a pawng i a ummi Adam (an pa) kha a pek ve. Eve nih Adam kha “Ei ve ko,” tiah a hneeknak kan hmu fawn lo. Amah lungsi tein ei ve sehlaw a dawh. Cucaah hi tuanbia ah hin aho hmanh mawhchiat hlei awk an um lo. Anmah duhthimnak tein an tuah ciomi a si. Nain, Adam nih cun Eve ruangah ka ei a ti (Gen 3:12) i Eve nih Rul nih a ka hlen a ti ve (Gen 3:13). Pathian nawl an ngaih lo caah dum chungin chuah an si. Phundang in kan chim ahcun, Eden thluachuah an sung ai. Midang ruangah a si lo, anmah ruang te ah a si ko. Rul ruang zongah a si lo, anmah duhthim tein an tuahmi ruangah a si.

2. Abraham Thluachuah
Pathian nih Abraham cu Haran khua i a um lioah a kawh i Kanaan ram lei ah kal dingin a fial. Miphun pi siding, Minthang siding le Midang caah thluachuah phortu siding in bia a kamh (Gen 12:1-3). Hi lio caan ah Abraham le Sarah cu an tar ngai cang. Fa ngei kho ding khi an si ti lo. Nain, Pathian an i bochan caah Kanaan lei kal ding cun an i thawh. Kanaan an phanh tikah Pathian nih Abraham cu hihi kan kamhmi ram na tefa he nan co dingmi ram cu a si tiah a ti. Nain, tlawmpal an um ah Kanaan ram ah mangtam a tlun caah Abraham le a chungkhar cu Egypt ram leiah an kal. Egypt an phanh lai ah a nupi Sarah kha midang nih kan kong an kan hal tikah a far ka si na ti lai tiah a ti. Egypt an phan i a far ka si a ti caah Sarah cu Pharaoh inn a phan.

Biakam Hlun cauk kong ah thiamsang ngai a simi Gerhard von Rad nih cun “Pathian biakamhmi cu hi lio caan ah hin a rawk kho dir hmun a phan” a rak ti. A tinak a ruang cu: 1) Hi hmun hi nangmah le na tefa kan pek hna tiah Pathian nih a timi hmun kha a kal tak. 2) Miphun pi kan siter lai a timi a si khawhnak lam, tefa a ngeihnak dingmi an nu Sarah kha midang kut ah a phan. Cucaah biakamhnak rawk deng lak in a tuahtu cu Egyptmi hna si loin Abraham amah lila a si. An vantha. Pathian nih a khamh than hna i Kanaan lei ah an kal kho than. Laimi nih vaan chiat vanthat kan ti tawnmi ah kanmah ruangah kan vanthat lo caan a um ti kha kan philh lo awk a si. Abraham amah ruangah Pathian nih a kamhmi thluachuah a sung dengmang. Pathian rak tha tuk hlah sehlaw a lo hnga. A kong hmanh Baibal ah tial a si hnga lo.

3. Jesuh Khrih Thluachuah
Khrihfami kan caah cun a sunglawi bikmi thluachuah cu Jesuh Khrih thluachuah hi a si. Cucu a nunnak pekin khamhnak lam a kan serpiak i Johan 3:16 ahcun “Cu ti cun Pathian nih vawlei hi a dawt hringhran caah a Fapa ngeihchunte kha a pek, cucaah amah a zummi paoh cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai” ti le Johan 3:36 ah “Fapa a zummi paoh cu zungzal nunnak an ngei, Fapa nawl a ngai lomi paoh cu nunnak an ngei bal lai lo i Pathian thinhunnak cu an cungah a um zungzal ko lai” ti kan hmuh. Hi nih a langhter komi cu Pathian nih Jesuh Khrih hmangin a sunglawi tukmi thluachuah a kan pek i cu thluachuah hmuh le hmuh lo belte cu pumpak cungah a um ti a si ko.

Midang nih kanmah caah zumh piak le nun piak khawh a si lo. Kanmah ruangah midang zong nih thluachuah an sung fawn lai lo. Khrih a zum i a nawl a ngaimi nih co ding thluachuah tu a si deuh. Khrihfami nih kan zumh ahcun a za ko, zei hmanh tuah chap a hau ti lo kan ti tawnmi hi ruah than a hau. Zumhnak le nawlngaihnak an kal ti a hau. Cu ti cun Jesuh Khrih hmang in Pathian nih a kan kamhmi thluachuah kan co khawh lai. Hi kong zongah pumpak (kanmah) kan biapi. Midang nih tuahpiak le hrawhpiak awk a thami a si lo. Hna cu an hnawh men hnga, nain an hrawk taktak kho lai lo. Cucaah kanmah kan biapi. A rawh le kanmah ruangah. Athat le kanmah ruangah asiloah thawngin a si ko hnga. Pathian nih cun a kan kamh cang. Anih lei cu aa lim. Kanmah lei a bau rih. Cu ahcun nangmah le keimah kan biapi lai.

Cu caah, Laimi nih midang ruangah kan ti lengmang mi hi a zeimaw zat cu a va hman sual ko hnga nain kanmah ruangah a si deuh ti kha chim ka hun tuh. Adam thluachuah a hrawktu cu Adam le Eve an si ko. Abraham thluachuah a hrawk dengmang tu cu Abraham lila a si ko. Jesuh Khrih thluachuah zong a hrawktu le a cotu ding cu kanmah kan si thiamthiam ko lai. Midang puh ding an um lo. Mawhchiat ding zong an um lo. Uh hna ding zong an um lai lo. Zei cah tiah kanmah ruangah pei a si bik ko cu. Laimi hi “puh lo le puh lo puh” kan hmang ngai. Hihi Laimi kan than a kan dawntu pakhat a si. Cucaah, keimah nih ka tuah, keimah nih ka thawk, keimah nih ruahnak ka rak cheuh i keimah nih ka rak bawmh tiin “keimah thawngin” ti lungput cu kan ngei kho diam cang nain “keimah ruangah” timi hi kan ngei kho rih lo tiah ka hmuh. Ka palh ti kan i harh tuk. Mi nih a thami an tuah tikah cawn kan i nau tat. Cucu kan nunnak caah a tha lo ngaimi a si caah “keimah ruangah” timi lungput hi Laimi nih kan nunnak ah hun khumh cio hna usih law kan hmailei lamtluan ah thlua kan chuak deuh lai.

Theihternak: September 17, 2005 lio ah ka rak tialmi ka hun tarmi a si.

Pathian Dawtnak Hmual le Thlacamnak Hmual

Thawngtha chimtu: Pastor Ngun Thawng Lian

I. Pathian Dawtnak Hmual

I Kor 1:18 “Vailamtahnak I Krih a thihnak kong hi atlau lio lengmang mi hna caah cun pakpalawng bia asi ko, sihmanhsehlaw khamh lio lengmang mi hna kannih caah cun Pathian hmual asi”.

Evangelist minthang Billy Graham fapa Franklin Graham hi kum 22 ati lawng ah Krihfa ah arak cang mi asi. A pianthar hlan ah misual ngai le duh poh tlawnlen a rak hmangmi asi ve. Voikhat cu, Franklin nih zurit nawn bu, hmurhmul zuah pah, Leather Jacket hmawnnawn pi he a pa meeting tuah lio ah phaisa hal dingin a va kal hnawh. Meeting room chung a van luh bak ah zei bantuk misual ko dah tiah an van zoh ko lio ah Billy Graham nih, mithmai panh, hmurka thlum te le zahpi nak um lo tein a fapa cu meeting kai mi upa vialte sin ah theihter nak avan tuah ko. Cu thil nih cun Franklin thinlung chung ah fak piin hmual a rak neih. A nunnak thleng tu thil hna lak ah pakhat asi phah. Apa nih sermon thatha a chim tawnmi theihnak ruang ah si lo in, a pa nunning cang le misual ngai asi ko bu ah a pa nih upat le tihzah tein a rak chawnhkhenh lengmang mi nih a nunnak ah thuk deuhin bia an rak chim. Cucu Dawtnak hmual asi I mi nunnak tiang a thlen.

Sual man thihnak tiah Pathian biakhiahnak cu Zisuh Krih nih van sunparnak vialte kaltak in hi vulei ah thihnak man liam piak dingin a ra. Kan phut ruang ah sihrim loin, misual kan si ko lio ah kan caah nunnak a pek I Pathian fa kan si ve nak ding caah lam a kan hawn piak. Zisuh Krih cu pumpak in khamhtu le Bawi ah kan cohlan le cang ka in Pathian fa sinak Pathian nih a kan pek. Thiangthlarau in nunnak thar ah akan hrinthan I nunning hlun vialte an lo dih I nunnak thar ah hram kan ithok.

‘Hrinthannak’ ti mi cu minung nih kan tuah mi asi lo. Pathian nih thiangthlarau in a kan hrinthan nak tu asi. Zisuh Krih kha khamhtu ah na cohlan le cangka in a cangmi thil asi. Mithmuh le kut tongh khawhmi asi fawn lo. Na nunnak chung ah Pathian nih rian a ttuannak asi. Pathian cu thlarau asi I thlarau thil cu thlarau lawng in theih le hmuh khawh asi ve. Cu thlarau thil cu na nunnak ah acan tak tik ah na nunning ah alang. Chunglei thlen nak a can ah cun lenglei ah a lang tthan tawn. Zei ca tiah nunning thar ah na nun cang caah asi.

Pathian dawtnak hmual cu thihnak in nunak ah thlennak asi. Zisuh Krih cohlannak ruang ah misual timi in mithiang tiah min thar bunh kan si. Sual ngaihthiamnak a kan pek fawn. Zan fatin na rit len ko bu zong ah ka fa ngaihthiamnak kan pek, na nunning hlun khan rak chuak cang, nunning thar ah kan hruai lai tiah a kan sawm. Pathian fa le hna kan ca ah, harnak na ton tik zong ah kan umpi lai I, zeitik can poh ah kan umpi lai, kan dirpi lai tiah bia a kan kamh. Vulei ro zong a kan kamh I van rosung hna zong a kan kamh.

Atu lio vulei cung sundawnnak tlak cuahmah lio zong ah, ‘ Chiandaih tum hmanh rawllo in an um tawn, asi nain afale cu rawl lo le rian lo le mithmai chia in chiahlo ding ah bia a kan kam. Nuhmei le ngaktah hna le nu le pa nei lo, bochan awk nei lo Keimah bantuk ca zong ah PA asi I khuaruah har in lam akan hruai. Hnabei dong le vansang au kan um ko lio zong ah lam a kan hawn piak tawn. Chim cawk loin adawtnak hmual a fakmi Bawi krih nih zeitik can poh ah an hngah ko. Pumpak theng tein ton an duh I, na nunning le sining hlun vialte kha nunnak thar ah thlen an duh. Nihin ah asin ah rak kir than law na nunnak kha rak peve hmanh. Nai chir hrimhrim lai lo. Thihnak in Nunnak thar ah na lut lai I Pathian inchung khar ah chungtel thar na si ve lai.

II. Pathian Sin Thlacamnak Hmual

Psalm 120 “Harnak chung ka um tik ah Bawipa cu ka auh I a ka leh”

Psalm 46 “Pathian cu kan I dornak le kan thazang asi, harnak can ah a kan bawm zungzal tu asi.”

Pathian fale hna hleice in kan ihlawk nak cu Pathian nih bia akan kamh len mi pin ah hranak kan ton tik ah nan ka auh lai I kan leh hna lai tiah ati. Kan sualnak a kan ngaihthiam pin ah fa a kan ti, cu pin ah harnak ton tik zong I bawm chantu si than ding cu kan ihlawk ve tak si. Abikin zumlo tu hna kan zoh tik hna ah hnabeidongh can an ton tik ah ruahchannak an neih than khawh ti lo mi hi zaangfak tuk an si I Bawikrih an rak ton ve lo mi cu siaherh tuk an si hringhran.

Thlacamnak ti tik ah duhsalam I thilhalnak si loin, Psalm 51:17 chung ah ‘toidor nak le nawlngaihnak lung thin’ thlacamnak cu Pathian duhmi thlacamnak kong kan hmuh. Bible thiam hna nih an kan cawn piak ning ah ‘Akekkuaimi’ lungthin asi tiah an ti. Pathian nih aco hlanmi raithawinak le thlacamnak cu a kekkuai mi lungthin thlacamnak asi tiah ti khawh asi.

Aluancia kum 15 hrawng ah khan asi. Mizoram ah Laimi kan hawng karh thluahmah I mitha tampi lak ah khuasual nak zong a tam thluah mah tik ah mizo mipi thin a kenh tawn hna. Mizo pawl hi kala pawl he an buai tawn zong ah Kala pawl dawr, Inn le lo hrawh piak le vuak le tuk an hmang ngaingai tawn. Voikhat cu Laipa pakhat nih khua asual I rian an tuannak ah mizo unau pa nam in a chunh. Mizo mipi thinhan cu mei alh in a alh ko. Aruak Aizawl a phak bak ah Kawlrammi umnak poh kan tongh thluahmah lai tiah mino pawl an itim len. Zapi cu thinphan cio asi caah ithuhnak ding rumro zoh asi. Cu lio ah cun, zumtu tha pakhat hi ni 2(?) chung (asi ko rua)bak Pathian sinah tap in thla a cam. Aizawl ah ruak an van luh pi ni cu Van ruah fak taktak in asur ciammam I aho hmanh leng chuah awk tha loin arak um. Cucu Pathian sinah lungthin kekkuai in thlacamnak hmual asi lo tiah kan ti kho hrim lai lo.

Pathian cu khuaruah har Pathian asi I Geometry thiamnak le science thiamnak in asum tah khawh lo mi Pathian asi. Afale hna tah aihramnak le lungthin kekkuai in thlacamnak nih a thinlung a khen tawn I vulei cung khuacan zong a thlen tawn. Vulei tuanbia a uktu asi I aherh ati ningin khua a khan tawn. Cu bantuk nawlneihnak tiang a zumhmi fale hna sin ah a hrawmh tawn hna! (tcn. Abraham le Pathian Sodom kong biaruahnak). Van le vulei vialte I nawlngeihnak sang bik nei tu Pathian nih ‘harnak na ton can zong ah kan umpi lai’ tiah bia ai kammi nak in hnangam deuh ding thil hi a um kho lo.

‘Bawipa lam ka hawn piak ve’ tiah lungthin kekkuai in thla ka rak cam bal ve. Hawikom Pastor pa zong nih ‘Bawipa keimah lam na ka hawn piak ve bantuk in, kanau pa hi lam hawn piak ve’ tiah thla a rak ka cam pi ve. Minung khuaruahning phanh khawh loin Pathian nih rian a tuan I Conference ka kai nak pakhat ah nuva hna ka kam ah an thu I an ka chawnh lengmang. Nan holh ka thiam lo e tiah mirang holh in ka hei ti hna. Oh tiah mirang holh cun ka ichawn hna I thawngtha bia caah riantuantu ka si ve nak an vun theih. An inn ah lengin thlacam dingin an ka sawm I ruahawk thei lemloin OK ka hei ti ve. Cu nak cun, kan ithei hna I ka herhmi kip an ka tuah piak pin ah nihin tiang nu le pa ah Pathian nih a ka pek hna. Cucu Pathian nih ka cung ah a dawtnak hmual le lungthin kekkuai in thlacamnak hmual a langhter nak tampi lak ah pakhat asi ve.

Hawile, Pathian hi hmetter hna hlah usih. Abiakam a fek I abiakam ning tein rian a tuan tawn. Misual kan si ko lio ah khamhnak a kan siam piak I, nifatin kan nunnak ah bawmh chanh le lamtha ah hruai a kan tim pengtu kan Bawipa hi nihin ah pumpak tein na rak ton ve nak lai saduhthahnak nganpi kan neih pi ve.

Bawipa nih sunparnak co ko seh.

Upatnak he Bawikrih ah nan hawi,

Ngun Thawng Lian,
Tokyo
(8th February 2009).

Theihternak: Saya Ngun Thawng Lian nih CIM ah February 8, 2009 ah a chimmi a si.

Pi Ro Thlia (Rev. Bawi Lian Thawng nu) Nunnak Chungah Cinken Tlak

Kan sianlo mi, a kan dawtu le kan dawtmi kan nu, Pi Ro Thlia nih a kan liam tak tikah ngaih a chia hringhran ko. A nun aa dawh i nu hrin thluak hrimhrim in mifim a si. A nunnak aa dawh tuk tiah ka hmuhmi chungin cheukhat langhter ka duh:

1. A fale cungah thleidan nak a nei hna lo. A fanu le sin zongah a um kho i, a fapa le sin zongah a um kho. A mo le he rem le daw tein a um khomi asi bantuk in a tule he zong daw le rem tein a um kho mi a si. A fa le lakah a herh deuhmi le a har deuhmi paoh a um pi hna i a fuh panh hna.
2. Bianem a chim i a mithmai ah dawtnak in a khat. A hmurka ah biafak a chuak bal lo. Bianem a chim, a mithmai ah nih thlam a leng zungzal. A kan chonh hlan hmanh khin amah kan zoh ah kan hna a ngam cia. Mi lung a lawmhter khawh peng.
3. Mi caah thatnak kan tuah khawhlo hmanhah mi ngaihchiat tertu si cu ka duh lo ti hi aa nunpi zungzalmi a si.
4. A fale thinlung ah Bible bia hram thlatu a si. A fale nih an chimchin mi chungin ka philh khawh lo mi cu Nancy nu (Pi Sung Cer) nih, "Nihin tiang kaa chinchiah mi Bible cacang le Bible tuanbia pawl hi ka nu nih ihkhun cungin a rak kan chimhmi lawngte an si," a ti.
5. Pastor Thla Meng nih a nu bia hi tin a rak chim, "Pastor chungkhar i nan dum cu nan Khrihfabu an si awk a si. Pastor chungkhat i nan lo cu nan Khrihfabu an si awk a si, nanmah lohma ah nan dir a hau lo i baltin put in an tam ti nan toih a hau lo. Nan Khrihfabu daw uh, leng hna uh," a kan ti tiah a rak chim bal.
   

Pi Ro Thlia cu kan sianglo tuk ko nain pumsa cun kan sinin aa then cang. A si nain a nunnak nih a chim takmi thawngtha cu a thi kho in a dong kho ti lai lo. Bawipa, kan nu bantuk nu tha Laimi nih tampi kan herh ko.

1000 Tlinnak

Atu hi ca ka tar hi tukum 2009 i Biaknak-Hmurka blog nan len, kan lenmi a voi 1000 a tlinnak a si. Cun, Biaknak-Hmurka ah ca kan tarmi a voi 200 nak a si. A kan leng tawntu nan zapi cungah kan i lawm. Hmailei zong ah kan leng lengmang u.

Kanlo Kanlo....

Dawt a duhtuk mi le mi dawt a thiamtuk mi Dawtu. A dawtmi aw theih lo ahcun aa hngilh kho lo mi. (Mawh ve hlah i duh saling, duh thiam deng hnik tiang hmanh umti manh loin i thencolh cu a mawh ka ti siang hrimhrim lo. Ka theih thiam.) Phone card i a ka chonh ah le kaa lei hin phone bill a tamtuk caah ka pek khawh lo a ka theitu. Ka buai ding a ka sianglo tu. Ka lungretheihnak chacun tiah a si kho na lo in Computer aa damh. "Ka ih lai teah le zingkaa, ka thawh kaa teah kan chonh lo i na aw ka theihlo ahcun ka celh lo, kan ngaituk" tiah a chim zungzal mi Dawtmi.

Dawtnak a tep bal ve lo i dawtnak kong a lungfiang lomi ka umti hawi. Computer hmai ka thut i headset kaa tlaih pohah a mitau a hman tilo mi. Dawtu le Dawtmi i chonh nakah" biapi, biate tiah rikhiah awk a tha lo" ti a thei lo tu hawi. Asawng chung in innleng ah, library ah, Study room ah thut aa timbal ve lo mi. Dawtu le dawtmi karlak ah tlangtlak aa tim peng mi. (Mawh ve hlah dawtnak teh bal ve lo ahcun dawtnak a thlumal theih khawh a rak si lo)

Dawtmi lunglomh ter aa zuam pengtu le a lung hnangam a duh peng tu kei. Umti hawi he biatam le sik a duh lotu kei. Khatlei ah deadline nih a nenh lengmang i a ca kong a ruah ah aa hngilh tawn lo tu kei......Aw...thinglung in a chuakmi dawtnak ...zeizong te tuar khawhnak a ngei tu...Cungai milak um le inn hmet tuk har hi...dawtu hmanh lung diriam tein a chawn kho lomi le chonh awk a tha lomi ka dir hmun........ Kan lo, Kan lo, Kan lo cikcek......

Tuni Ka Lenmi Blog Pawl

Nai cu blog dangdang zong ka leng kho hna lo. Ka len hna hmanh ah an tarmi konglam tha tein ka rel manh lo. Tuni cu caan ka ngei deuh cang i, pakhat hnu pakhat in ka kau i, ka rel hna:

1. Hawikom timi blog ka leng. Ka hawipa Thawngpi (tanghra kan rak kai ti lio ah, thakpherh a ka chawnh rua ka ti, ka philh pah cang he he) nih a tarmi pawl ka rel. Leng ve hrim hmanh uh. Nai bik i a tarmi ahcun Prayer of St. Fransis a si. Youtube ta link a tuahmi capo chimmi zong a um. Cu pawl hlan deuh i a tarmi cu Rafael Nadal nih tennis i pakhatnak a laknak kong a si. Hi ka hawipa hi tennis kong ceih a zuam ngai i, ka celh pah tawn ti zong in a tial bal. Nain, ka mitthlam in a mui ka hei suai i, thiam dawh in ka hmu tuk lo :-) Nain, amah nak in a thiam lo cu a tei ve ko hna lai dah. A dang a tei hna lo hmanh ah, keimah cu a ka tei ko lai i, aa ning :-) :-)

2. Nunnak Lamzin timi blog ka leng. A tialtu hi ka hawipa a si. Tlangval a si :) Nai bik a tialmi cu "Lamdannak cu thluasuah a si" timi a si. Cu hlan deuh ahcun a peh peh in "A Hngetmi Duhdawt Awk Daan Pathian ih in Zirhmi Phunli" timi a si i, a tha ngaingai. Leng ve law, rel ve hmanh.

3. Chins in the World for Christ timi blog ka leng. A tialtu hi Rev. Dr. C. Duh Kam a si. Hi blog ah, a bikin, a phungchimmi pawl a tar hna. A tha ngaingai. Nai bik i, a tarmi cu "Laimi Kan Ral Ngan Bik 'Zuu'" timi a si. Laimi cu zuu nih sal zuat in a ka zuat ko. Zuu ruangah nunnak tampi a liam. Zuu ruangah hawi kan tluk lo, zohchia in kan um. Leng ve law, rel ve hrim hmanh.

4. Meifar Cazual timi blog ka leng. A hlan bantuk in ca an tar kho tuk ti lo. A bikin ca a tial tawn tu (ka palh lo ahcun) hi Voice of Chin Refugee Newsletter i editor a tuannak ah a buai deuh tawn rua. Nain, len phu ngai a si rih ko. Thawngpang tete an hun tar tawn ii.

5. Laica In Tialmi Cabia le Thawngpang timi blog ka leng. Hihi Victor Khen Sang nih a tuahmi a si. An thawkka ahcun thawngpang pehzulh ngai in, an thanh i, ka rel lengmang. Caan zei maw zat cu, an dai i, nai cun ca an hun tar khawh ngai cang i, len tha a hun nuam than cang. Leng ve hmanh, len phu ngai a si.

6. Biaknak-Hmurka hi ka len a tam bikmi blog a si :-) :-)

A dang zong an um len rih nain, mah vial hi si rih seh. Hi nak tam ka len ahcun, na vak tuk nan ka ti sual ai lai :) :) Aw tak ah, an min zawn tete khi click hna law, leng ve te hna. Rel phu ngaingai an si. Kei belte, ka rel dih cang hna i, tuni cu ka din cang lai :)

Tlangtar Ngei Lo

Nai cu zarhkhat tluk e-mail zong ka chek kho tuk lo. Catial hrim cu ka ti kho lo, zei le zei dik nih a ka buaipi khim. Zei ko nih dah an buaiter ti belte nan ka hal zong ah kan chim kho hna lai lo. Vei te hna ah ka tlawng. Vei te hna nih an ka tlawng ti bantuk khi a si.

Kan hnulei ah V-Day tikah Biaknak-Hmurka a kan leng tawnmi kan hawile cu laksawng pek an si lai tiah, kan thanh hna kha mu. Laksawng zong zei tin, zei tin dah pek a si lai ti zong ka tial cang. Ka nolh ti lai lo. Rak i ngaih ko uh. V-Day laksawng kong ka tial a thaizing ah, pakhat (a min belte ka chim ngam lai lo, a kan leng duh ti sual lai lo he-he) nih muthai khaihriat aa khihmi pa hnih chap a duh rua, a tanglei bantuk in a ka forh:

“Arsa cio ah chuan thiammi nih an chuan ahcun a thaw deuh rua ka ti. Tamh cio zong ah mu tamh thiammi cu dawh an hlawh ngai hui cuh. Ka zoh hna i . . . na background le picture na tarmi nih a kong aa khat ko nain a interesting a kan pek deuh. Forh si lo mu biatak si.”

Aize a ka forh ka timi kha ka palh ai. Amah nih pei forh a si lo a ti cu, thazaang a ka pek, ka ti phot lai :) Kaa lawm. Hmanthlak tar chih ah zoh a nuam deuh a ti caah, zei hmanthlak dah ka tar hnga aw tiah tar awk ka kawl cu, kehlei kam te hi, ka va hmuh :)

Atu hi V-Day kan phanh tikah muthai pahnih chap dingmi nan tampah cang, keimah telh chih in. Pa Pum le Lai Rawn belte pum thum chap an si lai :) :)