Saturday, June 20, 2009

Jeim

Hi cakuat hi kum zabu pakhat nak a donghnak lei 90 CE hrawngah a min theih lomi catialtu nih Jeim min kha hmang in a tialmi a si i, Rom Uknak tang ah hmun kip ah aa thekmi Judahmi Khrihfa hna sinah a tialmi a si. Hi cauk hi a tawite ko nain, Khrihfabu tuanbia ah biapi ngai pakhat a si. Tahchunhnak ah, Luther nih cun, hi cakuat hi “epistle of straw” tiah a rak ti. Cun, Adolf Schlatter nih cun, hi cakuat hi a tuan bikmi Khrihfa ca a si i, 40 CE hrawngah tialmi a si, a ti. A cheu nih cun Jesuh Khrih i a naupa Jeim nih khan a tialmi taktak a si ko, an ti. A cheu nih cun, Jesuh nih tlang cungah a rak chimmi cawnpiaknak kong hrilhfiah a si, an ti. A phun phun in chim cio a si. Ruahnak a phunphun a um. Hi cauk kong ah biatak belte cu khoika maw ah a va um ko hnga.

Jeim tialmi cakuat tha tein a relmi nih cun, Jeim cakuat le Biakam Hlun i Phungthluk Bia (Proverbs) khi lawhnak tampi an ngei ti cu, hmuh khawh a si. Phungthluk Bia cauk bantuk in Jeim zong hi “Fimnak Ca” (wisdom literature) phun a si ve. Phundang in kan chim ahcun, fimnak ca nih cun nitin nunnak ah a herhmi hngalh awk le tuah awk kha an cawnpiak. Cu a si caah, hi cakuat cu a tunglang then a har ngaingai. Midang kha fim hna seh ti duhah chimmi (sayings) tawi tete komhmi cakuat tu a si deuh.

Hi cakuat hi tlangtar tete vun zoh duaknak nih hi cakuat nih zei pawl dah chim a duhmi an si ti cu a langhter ko:
1. Kuttlaihnak (1:1)
2. Hneksaknak le Tukforhinnak (1:2-18)
3. Tuahnak Hna (1:19-27)
4. Thleidannak Ngeihlo [impartiality] (2:1-9)
5. Nawlbia zulhnak (2:10-13)
6. Zumhnak le Tuahnak (2:14-26)
7. Lei (3:1-12)
8. Fimnak cu Pathian Laksawng (3:13-18)
9. Vawilei Thil Duhnak [Lust] (4:1-10)
10. Biaceihnak [Judging] (4:11-12)
11. Porhlawtnak [Arrogance] (4:13-17)
12. Mirum mi Ralrin Peknak (5:1-6)
13 Lungsaunak (5:7-11)
14. Nunzia Hman (5:15-20)

No. 7 zawn hi, hi cakuat i, a lai ah a ummi a si pin ah a biapi khunmi a si. Mi pakhat nih a lei kha a uk khawh tikah amah le amah aa uk kho. Jeim nih biapi ngai i a chiahmi, cun Biakam Hlun i fimnak he aa pehtlaimi cauk pawl nih biapi in an chiahmi cu an i khat ko hna (tah., lei hmannak, nunzia hman, lungsaunak, porhlawtnak tbk).

No comments: