Thursday, May 7, 2009

Johan

Johan Thawngtha hi a hnu bik ah tialmi thawngtha cauk a si. A caan ahcun Thawngtha cauk palinak (Fourth Gospel) an ti theo. Hi cauk hi kum zabu pakhat nak a dongh lei ah tialmi a si. Catialtu hi a min theih lomi Khrihfa a si i, amah nih hi cauk a tial tikah a tlawm bik chirhchan pahnih aa lakmi a um. Pakhatnak cu hmelchunhnak pawl (signs) an si i, pahnihnak cu chimmi pawl (sayings) an si. Hi phun hnih pinah hin a dang pawl zong telhchih in a thawngtha cauk tialmi hi biahmaithi le biafunnak in a thuamh piak.

Careltu nih hmuh khawhmi cu Johan nih hin Matthai le Luka bantuk in Marka le Q timi kha a hmang lo. Cucu Johan cauk hi Matthai, Marka le Luka hna he an i dannak bik cu a si. Zabu tampi chung cu mi tampi nih Johan thawngtha cauk hi a “thlarau” (“spiritual”) deuhmi Thawngtha an ti i, Matthai, Marka le Luka (the Synoptics an ti tawn hna. Aruang cu Jesuh kong ah an tialning aa lawh ngai caah a si. Mit pakhat in an cuanh ti zongin ti a si tawn.) pawl hi a “vawlei” (“earthly”) deuhmi thawngtha an ti hna. Sihmanhsehlaw, hi tiin an ti hna ning hi cu a hman lomi a si. Si dawh deuh a simi cu Johan nih aa chirhchanmi le a dang pathum nih an i chirhchanmi an i dan ruang tu ah a si deuh.

Catialtu hi aho a si hngalh a si lo nain, a catialmi chungin a kong hi tlawmpal cu theih khawh a si. Amah nih dawtmi zultu tiah aa ti. Amah hi Greek holh a hmangmi a si i, Ephesus pawnghrawng ah a ummi siseh law a dawh bik. Cun a catialmi hi tha tein fimhlawm a si.

A cungah langhter cang bantuk in, catialtu nih hin hmelchunhnak pawl le chimmi pawl kha Khrih thihnak kong (the passion narrative) he a komh i, cu cungah cun biahmaithi le biafunnak a tuahpiak. Biahmaithi le biafunnak ah catialtu nih aa tinhmi kha fiang tein hmuh khawh a si. Johan 1:1 ahcun “A hramthawknak ah BIA a um, BIA cu Pathian he an um ti, i BIA cu Pathian a si” tiah a tial. Matthai bantuk in Johan nih Jesuh cu Pathian hrim a si ti kha a langhter. A Thawngtha tialmi a donghnak ah aa tinhmi kan hmuh than. Johan 20:31 ahcun “Hi thil vialte hi tial a si nak cu Jesuh cu Khrih, Pathian Fapa a si kha nan zumh i, cu nan zumhnak thawngin amah min in nunnak nan hmuh nakhnga a si” tiah aa tial.

Hi Thawngtha a chung ummi nih aa tinhmi kha a langhter:

1. Biahmaithi (1:1-18)
2. Pathian cu Taksa ah a cang – hmelchunhnak hna in aa langhter (1:19-12:50)
3. Pathian Taksa in aa langhmi cu a zultu nih an thangthat (13:1-20:30)
4. Pathian Taksa in aa phuangmi kong ah biafunnak (21:1-25)

No comments: