Leicung Kan Nunnak

Kum hlun a donghnak ni kan phan. Kum Thar 2010 kan luh cang lai. A tanglei Pi Sui Cin nih a phuah i Hniang Hniang nih a sakmi hla te hi rak ngai ve hmanh. A sullam hrim a tha tuk.

Zeitluk In Dah Na Lianhngan Ko!

CIM Caanhmannak (27th December 2009)

Caantlaitu: Ngun Thawng Lian, Japan

Thawngtha Chimtu: Rev. Dr. C. Duh Kam, USA

Bawi Krih ah Zumtu nu le pa hna,

Caantha akan pe tthan tu Bawipa min thangtthat si ko seh. Pathian Dawtnak, Velngeihnak le Daihnak cu Zumtu nu le pa nan dihlak cungah hmun tthan ko seh. Kum 1 chung kan nunnak hna Bawipa nih Lam a kan hruai i 2009 cu kan liam tthan lai. Aluancia caan kan zoh ah cun Bawipa Dawtnak hi chim cawklo asi ko. Bawipa kan thangtthat. CIM caan hmannak zong ah thawngtha bia a kan chimtu kan Pastor te, kan Hruaitu hna dihlak cung ah lawmhnak nganpi kan nei. Carel tu pumpak cio nih ihlawknak nganpi kan nei cio lai tiah ka zumh. Kumthar lei zong Bawipa kut ah kan nunnak ihlan than hna usih law CIM zong tluang tein kan kal khawh peng nak lai thlacamnak in ibawm lengmang hna usih.

Bible relnak:

Psalm 90 Vs. 1, 2:

"Maw Bawipa, nangmah cu kan Inn na si zungzal! Tlang an sem hlan le vawlei kha na ser hlan in nangmah cu zungzal in, hramthoknak zong um lo, donghnak zong um loin Pathian na si."

Vs. 17 "Bawipa kan Pathian, kan cungah na thlachuahnak cu um seh law kan thil timi kip ah khua awng kan pemh ter ko! Kan thil timi kip ah khua awng kan pemh ter ko!"

Nihin thawngtha bia a kan chimtu cu Rev. Dr. C. Duh Kam, Pastor (Chin Baptist Mission Church, USA) asi. Zapi nih kan ibochan peng mi le Bawipa nih Tukhal ttha a kan pek mi asi. Theihternak zong tam kan tuah ti lai lo. Thawngtha bia akan chimh tthan nak cung ah Lunglomhnak nganpi kan nei. Upatnak he kan don.

Thawngtha bia kan iruah hna hlan ah Bawipa Na Dawtnak cung ah Kaa lawm ti mi hla te hi rak ngai cio uh.

Rev. Dr. C. Duh Kam:-

Zeitluk in dah na lianhngan ko!

Bible relnak: Khi tikah Job nih Bawipa cu a leh i: “Nangmah nih zeizong vialte na tuah khawh i Na tinhmi cu donh khawh a si lo ti kha ka hngalh. Sihmanhsehlaw ka hngalh lo mi thil lianngan kha ka chim hna i Kei i hngalh awk khuaruahhar tuk a si mi kha ka chim hna.” (Job 42:1-3)

Lunglawmhnak:

2009 kum chungah a hnu bik zarh, kum thar 2010 kan luh lai te ah CIM hruaitu Pastor Ngun Thawng Lian sin in Thawngttha chimnak caan ka hmuh caah lunglawmhnak nganpi ka ngei. Hnu lei caan le hmailei caan zoh a herhnak caan ri a si caah “Zeitluk in dah na lianhngan ko!” ti mi bia hmang in thawngttha chim ka duh.

Biadawmhnak:

Christmas ni phanh lai temmam December 20, 2009 Zarhpini cu Des Moines, Iowa ah a ummi Chinmi zumtu hna sinah hman ding in kaa tiim. Christmas lai khualtlawn cu ka sia a rem tuk lo. Ka khrihfabu zong ka sia a herh. Nain, Chin Baptist Church, Des Moines, Iowa cu Chin Baptist Fellowship of America ah an i tel kum a si i kum a liam hlan ah va tlawn lo cu a ttha lai lo tiah timhlamh cia tein kaa thawh. Baltimore Washington International Airport in December 18 (Friday) ah kaa thawh i Chin Baptist Church, Milwaukee, Wisconsin zumtu hna ka tlawng hmasa hna. Zan ah Khrih chuahnak thawng ttha ka chim. A thaizing Zarhteni cu Pastor Ronald Charles le a khrihfa upa pali he Des Moines, Iowa lei ah kan kal. Mid-America ah a ummi Chin khrihfabu pariat in upa hna cu thih le ngaihchiatnak caan ah zohkhenhnak buu ngeih kan herh tiin tonnak ngei ding in an rak ra cio hna. December 20, 2009 Zarhpini ah “Mid-America Chin Khrihfa Zohkhenhnak” cu an ser. An meeting ah an ka sawm ve caah, phunghram le phungtteng suainak ah ruahnak zong ka hei cheuh pah ve hna. USA an phak nak kum hnih chungah mithi pahnih an ngei. Minung pakhat thih ah $10,000 cu a hau. An lungretheih ning kha chimpit taktak a rak si. Cu caah, a tu bantuk in zohkhenhnak an sermi cu thinlung phurh rit vialte a kan chawng kho ding mi rianttuannak a si. Baptist Church, Des Moines, Iowa kan cam chung Zarhte zan le Zarhpini chun ah thawng ttha kei nih ka chim. Laimi muihmai thar he Christamas lawmhnak caan ah i ton cu a nuam taktak. Khuaruahhar ngai in ka ruah mi an um len.

Khrih Thawng Ttha a rak kan phurhtu siangbawi vialte hi a tu Chinmi kan umnak Mid-America ah a chuak i Lairam ah missionary ah thlah mi an si:

1. Chinmi kan siangbawi hmasabik Rev. Arthur Carson cu Columbus City, Iawa ah August 6, 1860 ni ah a chuak. Mrs. Laura Carson cu Coming City, Nebraska ah September 28, 1858 ni ah a chuak.
2. Dr. Erik Hjalmar East cu Styrestad, Sweden ah February 2, 1866 ni ah a chuak. Kum 20 a si ah 1885 kum ah USA ah a rak pem. 1886 kum ah Khrih ah hrintharnak a hmuh caah Lutheran Church in Baptist Church ah aa tthial. October 1895 ah Chicago, Illinois ah aa tthial. Louisville, Kentucky khua Southern Baptist Theological Seminary in May 1901 ah Bible a cawng chuak. University of Kentucky in June 25, 1901 ni ah M. D (Doctor of Medicine) kha a hmuh tthan. A nupi Mrs. Emily Johnson cu Chicago, Illinois khua mi a si.
3. Dr. John G. Woodin cu Iola, Kansas ah July 27, 1883 ni ah a chuak. A nupi Bessie Woodin cu Mendota, Illinois khua ah February 20, 1883 ni ah a chuak.
4. Dr. Chester Strait cu Glenwood City, Wisconsin kha ah December 21, 1893 ni ah a chuak. A nupi Mrs. Florence Talbot Strait cu England ah a chuak nain, St. Paul City, Minnesota khua in Registered Nurse degree a hmu.
5. Rev. Franklin O. Nelson cu Minneopolis, Minnesota khua ah November 30, 1909 ni ah a chuak.
6. Rev. Dr. Robert Johnson cu Chicago, Illinois kha ah May 1, 1915 ni ah a chuak. Mrs. Elizabeth Johnson cu Decatur, Illinois khua ah October 24, 1916 ah a chuak.

Christmas lai zarh i Des Moines, Iowa kan tlawn lio ah kan siangbawi hmasabik Rev. Arthur Carson a chuahnak khua Columbus, Iowa khua pawng kan phak ahcun thinlung phun dang ngai in a um. Mid-America ah Laimi ka rak phan. A tu cu khrihfabu pariat tluk kan um cang. Mid-America ah a ummi American Baptist Churches pawl nih a thar in kan siangbawi te hna cu anmah nih an rak thlah mi an si kha an van theih. Chin khrihfami hna cu an tuhmi Thawng Tha thlaici an si tiin an ruah. Hruaitu upa nih lawmhnak thar an ngei.

Khuaruahhar:

Rev. Arthur Carson le Laura Carson nih Lairam an rak phaknak in kum 100/110 a tlin bak ah kan siangbawi te an chuahnak ti le ram ah a tu bantuk in Chinmi khrihfabu in kan rak dir kho. USA ram kip ah khua kan sa. Vawlei cung ram tthangcho kip ah kan phan. Khrihfabu in kan dir kho. Pathian ram kauhnak caah tampi rian kan ttuan khawh cang. Rawlttaam tihal in khua a sami kan miphun hawi hna kan bawmh khawh hna. Pathian Thawng Ttha kan chim kho hna.

Pathian khuakhanning hi theih khawh a si rak si lo. Khuaruahhar taktak a si ko. Siangbawipa a chuahnak khua Columbus, Iowa pawng kan kal lio ahcun, kan thinlung in, “Siangbawipa, hi tluk ram ttha kaltaak in Lairam ah zohkhenhtu ngei lo in ril fawnghlei zawtnak in na nunnak a liam ko cu!” ka ti. Khrih kawhnak aw cu an theih tikah to khawh men a rak si lo.

Ka thinlung in a chuakmi hla cu “Zeitluk in dah na lianhngan ko!” ti mi hi a si. A chan lai ah phungchim thiam Swedish pastor Rev. Carl Boberg nih 1886 kum ah biazai a rak ttialmi a si. Siangbawi Dr. East a chuahnak Sweden ram ih nichuah thlanglei fing le tlang dawh a len lio ah ruahlo pi in minthla a lek, khua a tur, thli ruah fak nawn in a sur khawh ah tleu pul in ni a tlang tthan. Thingkung cung ah va te an zuan i an aw dawh in an onh len kho kha a theih. Pathian hmai ah khup bil in “Bawipa Pathian, na tuahmi thil vialte hi ka ruah tikah ka lung nih a phan lo” tiin thla a cam. Pathian thilser hna nih Pathian sunparnak an langhter mi kha a hmuh. Bia dang in kan chim ahcun, David nih “Van nih khin Pathian sunparnak a langhter i a tuahmi thil kha a kan hmuhsak (The heavens are telling of the glory of God; and their expanse is declaring the work of His hands)” a ti bantuk kha a si (Ps. 19:1-2).

Kei ka caah cun, kan Lairam fing le tlang kan len tawnnak ka ruah tikah le Pathian nih Chin miphun hi dirhmun ah a kan chiahmi cu khuaruahhar tuk a si ko.

Pathian nih aa tinhmi cu dawnh khawh a si lo (Job 42:2):

Kan Bible relmi ah Job nih Pathian cu, “Zeizong vialte nangmah nih na tuah khawh, Na tinhmi cu dawnh khawh a si lo ti kha ka hngalh, tiah a rak ti. Job cu harnak in hneksak a si. A phawrhlawtnak le a ruamkainak le Pathian a dohnak vialte kong ah ngaihchihnak fakpi in a ngei. Pathian nih leivanhuap (universe) pi lawng si lo in, kan nunnak zong a uk, a kan dawt ti kha a hngalh. Pathian nih aa tinhmi cu dawnh khawh a si lo tiah a ti.

Pathian nih kan miphun caah a ruahmi a um. Kanmah pumpak cio kan caah tinhpiakmi a kan ngei. A kan dawt cio. Kan miphun caah le kan pumpak cio caah Pathian nih aa tinhmi cu a tling cuahmah ve cang.

Kum hlun 2009 chungah kan nunnak cio ruat usih. A rauh hlan ah kum thar 2010 chungah kan lut cang lai. Pathian nih a kan tinhpiakmi chungah aa ttawm kho mi si i zuam usih. Pathian nih kan caah khuaruahhar a tuahmi hna hi ruat hna usih. Ruat setmat ahcun Swedish pastor Rev. Carl Boberg bantuk in Pathian hmai ah khukbil in Pathian cawnglawm tlak hrimhrim kan si.

Thluachuah halnak:

Pathian nih Kum Thar lawmhnak kan dihlak cungah tlun ter ko seh!

C. Duh Kam

Theihternak: December 27, 2009 ni CIM caan hmannak kan tarmi a si.

Jesuh “Ton” I Zuam

Kan ngakchiat lio ah Sunday school kan rak kai ah kan i ngaih bik tawnmi cu “Ngakchia Ni” le “Sweet December” hi a rak si. Sweet December kan phanh tikah Hakha zatlang lampi ah kan saya/ma te nih an rak kan vahpi i, Jesuh a chuak cang tiah kan rak au, Baibal kan rak rel i, hla kan rak sak. Hakha ahcun December zarhkhatnak fa tin nihin tiang an tuah peng rih ko. Hla kan sak tawnmi pakhat cu “Lung tho tha nuam tein i nuam cio usih, Khrismas caan sunglawi bik kan hun phan than cang, nan lunglennak vialte Jesuh sin chiah dih cang, Khrismas caan sunglawi ah Jesuh ton i zuam” ti a si.

Matthai le Luka nih cun mifim hna le tukhal hna nih Jesuh ton an i zuamnak kong kha an chim. Mifim hna nih Jesuh cu ton an duh i, ton khawh le hmuh khawh an i zuam tikah Jesuh cu an ton khawh taktak (Matt 2:11). Tukhal hna zong nih Jesuh chuahnak kong vancungmi nih a thanh hna tikah a hnuah kan va ton lai ti loin, atu ah khulrang in va kal usih an ti i, an kal tikah Jesuh cu an hmuh i an ton khawh taktak (Lk 2:15-17). Ton duhnak an ngeih caah mifim hna le tukhal hna nih cun Jesuh an rak ton khawh.

Kan lunglennak, kan thilrit vialte Jesuh sinah chiah in Jesuh ton i zuam ve hna usih. Jesuh ton kan i timh taktak ahcun tukum Khrismas hi kan caah sullam a ngeimi a si lai. Cun Jesuh kan tonnak nih kan nunnak ah lam a kan hruai lai. Hla phuahtu nih cun “Khrismas caan sunglawi ah Jesuh ton i zuam” a ti. Atu hi Jesuh ton dingah a that bik lio caan a si. Ton kan timh zokzok lo ahcun a kan thial tak sual lai. Jesuh ton i zuam hna usih.

Khrismas Lawmhnak le Daihnak nan cungah um ko seh!

CIM Caan Hmannak

CIM Caan Hmannak (December 20, 2009)

Caan tlaitu: Saya Ngun Thawng Lian

Thawngttha chimtu: Pastor Khar Ling

Zumhnak ah Nu le pa hna,

Pathian Dawtnak, Velngeihnak le Daihnak cu pumpak cio nan cung ah hmun tthan ko seh. Mi vial te kan caah khamhnak siam piak ding in Vulei ah a ra i Dawtnak in Nunnak a kan pe tu Kan Bawipa Pathian min sunlawih chin si ko seh. Ni hin ah thawngtha bia aa hrawm mi dihlak cung ah X'mas lawmhnak um ko seh.

Isaiah 9:6 "Kan caah hngakchia pakhat a chuak! Fa pa pakhat pek kan si! Amah cu kan uk tu Bawi asi lai. Amah cu khuaruahhar, fimchim tu, athawng mi Pathian, Zungzal hmunmi Pa, Daihnak Bawi ti asi lai."

Luke 2:11 "Tuzan hrimhrim ah hin nan khamhtu kha a chuak cang - Krih Bawipa cu."

Nihin thawngtha akan chim tu cu Pastor Khar Ling, Philipine Chin Christian Fellowship ah Hotu attuan lio mi le M.Div a cawng lio mi asi. Laitlang akhua cu Surngen asi, CCOC ah kum 2 le CMC ah kum 2 tiang thawngtha bia chim in a rak ipempe mi asi. Surngen Baptist Church zong ah kum 2 leng tiang Pastor a rak ttuan. Cawnnak lei ah CCC in B.Th le atu ah M.Div a cawn lio asi. CIM ah Lawmhnak le upat nak he kan don.

Thawngtha bia kan ihrawm hlan ah Hika hla te hi ngai ta hna usih. Chin Baptist Mission Church, DC choir an si. Hark' The Herald Angel sings zong hi rak ngai te uh. Hi tu hi cu Mirang an si.

Pastor Khar Ling:-

Luka 2:7; Matt. 1: 21.

Puan in a zual i caw rawleinak kuang chungah khan a thlim; riahnak khualbuk ahkhan an caah hmun a um lo. Fapa a hrin lai i a min ah Zisuh na sak lai—zeicatiah a mi kha an sualnak chungin a khamh hna lai.

Khuaza vantoiah a ummi CIM bember sinah thawngtha chimnak caantha ka hmuh caah Pathian sin, tuanvo ngeitu le ca reltu nan dihlak cungah ka lawm ti langhter ka duh. Tawite in ka chim ko lai. Ka vuikhatnak a si caah le Christmas thawngtha a si caah sau chim ka timh lo.

Zisuh chuakcamtuak caan tha hna kan hung phan than i lawmh a um hringhran. Hi caan lio ahhin micheu cu mah le chuahkehnak khua cio ah tlun cio a si i chungkhar cio hmunkhat ah i tawn khawh bik caan le i nuam bik caan a si. Cun mi cheu cu tleicia zunngai in caan a hmanmi kan um tawn. Mi cheu cu hawi bang thilthar kan izalh khawh lo tikah ngaichiat le beidong ngai in kan um tawn. A ngaingai ti ahcun Zisuh Khrih chuakcamtuak caan sunglawi hna ahcun i lawmh tuk ding le inuam tuk ding deuh kan si. A ruang cu Zisuh Khrih cu a mi hna an sualnak chungin khamh dingah a ra mi a si. Kan sualnak horthuk chung in mah tein a khamh khawh lomi khamh dingah a ra mi Messiah cu thangthat si ko seh. Remnak le daihnak zong a kan phorh chihtu a si caah lawmh chinchin hna u sih.

Pathian nih a fapa ngeichunh a kan pek cu Dawtnak le zawnruahnak a sangbik a si. Christmas caan ah mitam pi kan i lawmh i kan in nuam lio ahhin khat leiah fapa ngeihchun a kan petu kan Pathian lungput kan philh sual lo ding hi i ralrin tha a si. Christmas kan ti lengmangmi hi Zisuh Khrih nih a mah nunnak humhak lo bak in a nun a kan hrawmh caan le a nunnak dihlak, a singning dihlak a kan pek caan a si. Cu caah Christmas caan ahhin Khrih zultu tha hna nih cun mi dang caah kan sining le kan nun kan hrawmh hleikhun caan ah kan hman awk a si.

Socrates hi thawngah an thlak i thah ding a si lioah a fim tuk caah thah taktak an sian lo le an ngamh lo caah a thattu lila nih zaam an fial i an hnek kho lo. Cu caah an thah taktak ve. A thih hnu kum 200 ah Epictatus nih a timi cu, “Socrates nih a thihnak in a nunnak taktak a khamh. Zeicatiah tlik in a taksa nunnak cu fawite in a khamh khawh ko nain rak tli sehlaw a pum nun a humhaktu pa sawhsawh a si hnga i Socrates taktak cu a thi diam cang hnga. Asinain a pum nun humhak loin bia dik tu a tanh caah a thih hnu nihin tiang Socrates cu a nung peng ko”, a ti. Mah nun humhak lo pa a sinak nih nihin tiang a nun ter tiah kan ti khawh.

Chim duhmi cu Zisuh Khrih chuakcamtuak ahhin mah caah si loin midang ca tuah i pek caan tu kha a si deuh. Cucu Zisuh Khrih vawlei a ratnak sullam pakhat a si. Dawtmi Khrih zultu hna tu kum Christmas caan ahhin na caan, na sining le na ngeihchia chawva in na Khirhfabu, na hawikom, na innpa chakthlang hna cungah zeitluk in dah nun na sian i na pek khawh. Mah nunnak humhak rihmi kan si sual ahcun le, pek lei i timh loin hmuh lei lawng kan awrh rih ahcun Christmas sullam he kan in hlat tuk rih tinak a si hnga.

Herod siangpahrang nih Siangpahrang thar a chuak lai, ti a theih tikah; a thin a phang i kum hnih tang ngakchia tampi a thah ter hna. Nawl ngeih i cuhnak nih hin Christmas naute cu hmunhma a pe kho ballo i, buainak le ngaichiatnak lawng a chuah ter tawn. Nawl ngeih duh tuknak nih a chuak termi lungput a si tiah kan ti khawh. Zeicatiah mah nih nawl ngeihpeng kha a duh caah a si. Hi bantuk Herod lungput nih Messiah cu tawn khawh lo in a tlolh tawn. Sihmanhsehlaw lungnemnak le toidawrnak tu nihcun Christmas naute cu hmunhma a pek i an caah Khrihchuakcamtuak sullam a ngei.

Ca reltu Khrih zultu hna kan dihlak in Naute Zisuh Khrih he kan in tawn khawh i, Khrih ratnak sullam ngeiter chintu kan si cio naklai mah nun humhakmi si loin le Herod bantuk lung put si loin lungnemnak le toidornak lungput sining he Khirhchuakcamtuak caan sunglawi hman ti cio hna u sih tiah kan sawm hna.

Nan dihlak cungah Christmas daihnak le remnak leng cio hram ko seh!

Khar Ling

Theihternak: December 20, 2009 ni CIM caan hmannak kan tarmi a si.

Krismas Lungput Phun 3

Biahmaithi

Krismas kan don tikah lungput a phunphun kan ngei lai ti cu a fiang ko. Thinlung tak tein Pathian biatak kawl duhnak lungthin a ngeimi tampi kan um bantuk in micheu caah cun Zu dinnak caan tha, Nungak hlehnak caan tha, thil thar langhternak caan tha, muidah langhternak caan tha, ngaknu-tlangval i tonnak caan tha tbk in a phunphun in kan hman theu tawn hna. Kan relmi Bible caan zong nih lungput phun 3 in a kan cawnpiak.

1) Pathian hmuh duh taktaknak lungput

Nichuahlei mifim hna hi kanmah cio bantuk in Inn le Lo, Nupi fate ngei, chawva le rumnak, minthannak a ngeimi an rak si ko nain Mikhamtu or Khamhnak or biatak hmuh duh ah cu vialte cu kaltak in thla tampi mifir le damiah lakah Judah ram ah an kal i Jesuh cu an kawl. A karlak ah lam zong tlau pah hna hmanhsehlaw an kawl bantuk in a donghnak ahcun Jesuh cu an hmuh. Jesuh cu nunnak a si caah Jesuh hmuh cu nunnak hmuh a si i, Jesuh hmutu hna lawmhnak cu holh in an chim kho lo. Vawlei an nun chung i rum le fim, minthan le minthat, hlei i mikhamtu Pathian zong a hmutu hna hi cu mi vantha taktak an si, chuah chana an ngei, an chuah chan a tlamtling hrnhran.

2) A thei ko nain a hmu duh lomi

Herod nih Judah siangpahrang cu khoikaahdah a chuah lai tiah a hal tik hna ah "Judah ram Bethlehem khua ah" tiah fawite le fiang tein a theitu le a chim khotu cu phungbia thiammi tlangbawi hna an si. Jesuh chuahnak an thei ko nain "I don't Care" ti phun in zeiah a rel lomi an si. Kawl le hmuh an i timh lo bantuk in an tkaksa mit in Jesuh an hmuh ko zongah (Jesuh rian a tuan hnuah) Jesuh rat chan khamhnak an hmu kho thai ti lo, zeitluk i fim le thiam, theih le hngalh ko zongah khamhnak hmuh lo khawh a si.

3) Nahchuahnak lungput

Tlangbawi hna nih an chimh hnuah Herod nih Jesuh chuahnak hmun a thei ko nain kawl le hmuh i tim loin keimah nak in a thawng deuh sual lai, a lar deuh sual lai tiah thah in a bawh. KEIMAH timi lungput ngeih i kanmah nak sang deuhmi le a kan chawhkanh kho dingmi kehlengphelh le zuamcawh duhnak lungthin a ngeimi hi kan si. Bu dang nih Vokthau lian deuh an thah zong ah a sia a rem lomi, Midang nih Vom an kah zongah a sia a rem lo mi tbk lungput a si.

Biadonghnak

Tukum Krismas, Jesuh chuah kan donnak ah zeibantuk lungput hidah a thami le kan ngeih ding a si kanmah te in i thim cio hna usih.

Bawi Krih ah

VTLian

Battle Creek, MI

USA

Theihternak: Rev. Van Thawng Lian nih Lai Forum ah December 19, 2009 ah a thlahmi a si.

Kan Lairam Aa Dawh Bik Ko - Hakha

Hakha sizung an sak tharmi

Hakha Dawrthar sang

CBMC nih sakmi Agape Clinic

Hakha Thingthei dum

CCC Sianginn

CCC Sianginn (Lungtatchiahrawn)

Golf celhnak hmun

Hakha Khuathar

Theihternak: Click hna law a ngan deuh in na zoh khawh hna lai.

Merry Christmas!

Zei Bantuk Laksawng Dah Naute Cu Na Pek Ve Lai?

CIM Caanhman nak (13th December, 2009)

Caantlai tu : Ngun Thawng Lian, Japan

Thawngtha chimtu : Rev. Dr. Hrang Kil, The Philipines

Zumtu Nu le pa hna,

Kan Bawipa Zisuh Krih minin nan kut kan tlaih hna. Pathian Dawtnak Vel a lianngan mi cu Pumpak cio nan cung ah hmun tthan ko seh.

John 10:10 "Mifir cu fir duh le thah duh le hrawhduh lawng ah an ra. Kei cu Nunnak kha an ngeih i duhdim tein an neih nak hnga caah ka ra."

Nihin thawngtha bia a kan chimtu cu Rev. Dr. Hrang Kil, Philipines ah Rural Development lei in PhD atuah lio mi asi. Cawnnak lei ah B.Th, B.A, B.D, MSPS, D.Min hna a rak awng cang. Baptist Association of Maraland zong ah General Secretary a rak ttuan mi asi. Nikum ah Cancer in Fak ngai in a zaw nain, Zumtu hna thlacam piak cio nak, bawmhnak thawngin Pathian sinin Damnak a hmuh tthan. Atu cu a cacawn zong a peh kho tthan cang. Bawipa kan thanthat hringhran. Nihin zong CIM ah thawngtha bia chimnak a neih khawh caah lunglomhnak nganpi kan nei.

Thawngtha bia kan ihrawm hlan ah ICBC Choir le Bawngkawn Pastor Bial Choir hla te hi rak ngai cio ve uh.

Rev. Dr. Hrang Kil:

Lunglomh Bia

Upatmi CIM hruaitu Nu le Pa hna CIM ah thawngttha chim can ttha a ka pektu nan dihlak cungah lunglomhnak a ngan ko. Cun thawngttha bia a reltu nan dihlak cungah lunglomhnak ka ngei fon tiah chim ta ka duh.

ZEI BANTUK LAKSAWNG DAH NAUTE CU NA PEK VE LAI?

Thawngttha lei ah luh cawlh ko uh silaw:

Bible Matthew 2: 1 – 12

“Inn chungah khan an vung lut i ngakchai kha a nu Mary sinah cun an vung hmuh. An khuk an i bil i an biak. Cun an zal chungah khan lawksawng an I chuah i an pek, cu an laksawng cu sui, frankinsen zihmui le Mura zihmui hna an si. Pathian nih an mangah Herod sin i kir ti lo ding khan a chimh hna i cu caah Lam dang in an ram ah khan an kir hna.”

Biahmaithi:

Zisu chuahnak kong hi BC 700 hrawng in profet a simi hna Isaiah, Hosia, Jerimaih, Ezkiel hna nih biatak te in an rak au pi hna. Hi profet hna bia nih hin Izarel pawl hi ruahchannak tampi a pek hna. Hi lio can ahhin Izarel pawl cu Syria ram ah sal in tlaih an si. Judah pawl hi BC 579 hrawng tanglei ahhin Babylon sal ah an lut ve hna. Cun Zisu chuah lio hrawng ahhin Izarel cu Babylon – Persia – Greece – in Rom cozah kut tangah a chanchan in an lut. An i ruahchan bantuk in Izarel cu si hin lo in Ramdang or Jentialmi hna cungah sal an tang caah an lung dongh lio can pi a si. Cu caah Zisu chuah lai hi an i ruahchannak nganbik can zong a si fon. Zisu cu David hrinsor Siangpahrang chungin a hrin lai ti cu an i ruahchan bik Isaiah 9: 6 – 7 ”Kan caah ngakchia fapa pa khat a chuak, a pennak cu zungzal a hmun lai i David siangpahrang te fa bantuk in ram cu a uk lai. Timi hi Izarel pawl cu hngak hlap an si i a hnung hrintaktak tik ahcun an hmuh thiam ti lo. Cu caah Izarel hruaitu le Herod fim a timi pawl le Mihruh tiah hmuhmi Nichuahlei magi pathum hna kong hI i ruahti ta ding ka duh. Hi lak ah Nichuah lei in a rami Bible nih mifim Pathum hna a timi an Laksawng kong hi a si.

Achung bia

Paul nih cun, “ Vuleimi nih Mifim aa timi hna ningzah ter dingah kan mah mihrut hi Pathian nih a kan thim, “ tiah a ti. Penticos ni ahkhan Zisu hrinlai a ngaihtukmi pawl nih cun, “hi ti hin A zultu hna sin ah an chim, “ Zo hmanh uh, zu an ri dih cang hi,” tiah an ti ve. Cu pawl cu Farasimi le Sadusimi hna hruaitu mifim tiah a ruatmi hna kha an si lo maw? Herod hi Arab miphun hrinsor a si i Rome cozah nih Juda ram siangpahrang ah an chiah hna. Cu caah Judah phun chungin Siangpahrang chuahlai cu a tih tuk. Vulei lei ahcun Ram pakhat ukding mifim tiah thim a si nain, Pathian timhning ahcun hruh taktak a co ve.

Ni khat cu Nichuahlei Mifim pathum hna nih Van ah thil sining zoh in Pathian timhnak kha an hmuh. Pathian fa a simi hna cu, sermi thil zoh ahhin Pathian khamhnak le timhmi hi hmuh thiam ngai a si. Herod siangpahrang inn chungah an hung kawl tikah Herod Siangpahrangpa cu a lau tuk i, “Judah siangpahrang a chuah lai dingmi cu kawl uhlaw, nan hmuh a si le ka chim ve uh, kei zong ka biak venak hnga!,” tiah a vel in a ti hna. Mifim pawl nih Zisu kha Bethlehem cawinn ah an va hmuh tikah an biak i, Sui, Frankincen zihmui le Mura kha laksawng an pek hnu ah Vanmi hna bia thli chimh bang in Herod hrial in an ram ah an kir. An philosophy pakhat hmanh thlau lo in an rian an lim.

Herod cu a thin a hung i Ngakchia hna nunnak diamond sunglawi zia hmuh lo in Kum 2 tang ngakchia a thah dih. Zeitluk a hrut ti ah cun, Ngakchia a thang i siangpahrang si tiang nun ding ai ruah chan nain zisu chuak kum thawk in AD kum 4 ah a thi ve cang. Vulei lei fimnak cu Pathian fa hna hmaiah hruhtaktak a rak si.

Sui hi siangpahrang hna thutdan pennak an lak tikah laksawng sunglawibik ah i pek tonmi a si. Solomon fimnak kha Nitlaklei Bawinu nih a rak zoh ve tikah Sui kha laksawng in a rak pek ve. Mei in thil vialte hneksak tikah thil dang vialte cu an sining a lo dih. Asi nain sui cu mei in hneksak tik ah a deunak in a takah a chuah lengmang. Cu caah vuleicung Siangpahrang no hna nih to kham an lak tikah an siangpahrang pennak zungzal hmunmi a sinak langternak ah an i pek ton. Asinain an pennak cu zungzal a hmun hlei lo.

Judah pawl an hngakhlap ngaimi zungzal Zisu pennak cu an sin a phan nain an rak theih ti lo. Cu caah Biakinn saknak ah a herhlo tiah an hlawtmi a kil lung te cu kan mah krifabu hna caah mansung bik a hung si. Nichuah lei Mifim pawl nih Pathian fa taktak cu an hmuh fiang i Zungzal siangpahrang a pennak a hmunnak ding hmelhchunhnak ah an pekmi sui cu a dikmi Zisu lei le van karlak cungah bawi lakah bawibik a sinak kha an hung langhter ngaingai. Herod nih cun kha mifim hna kha mihrut a ti nain pennak ram cotu pa hna caah cun khiahkhawh lo cawkkhawh lo mansung bik ah a chuah.

Frankincen zihmui hi Izarel pawl sual ngaithiamnak ah voikhat kumkhat a thiangbik hmunah Tlangbawi ngan nih a lut tikah pekchanh tonmi khangh thawi rimhmui a si. Vulei lei in Pehchanh raithawinak cu kum fatin in tuahter lengmang a si i, sual ngaithiamnak si lo in sualnak chinchiahnak “register” book bau raithawinak tu a rak ai. Asi nain Hi zihmui nih a langtermi cu Zisu zungzal Tlangbawi ngan, Pathian a tlangthiang ah a mah lila thisen put in voikhat sual thawinak thawngin zalak zungzal ngaithiam kan sinak kha a langhter.

Mura zihmui hi Mithi hna caah pek tonmi a si, Mary nih Zisu ke ah a raktoihmi mura kha Zisu thihnak chimchung a si i Zisu nih, “a sunglawiter” hi vawlei in thlir le tar ka si hnuah vuleimi vialte cu kan sin ah ka hnuh dih lai,” taih a ti. BC 3000 – 2000 kum kar lak ah Egyptmi nih Pyramid ah mithi hna an chunh i ni hin ni tiang an thu kho ti lo. Cu caah Naite ahkhan USA sibawi pawl nih an va kal i Pyramid ah mithi an chiahmi hna kha operation an va tuah khawh, zei caah tiah, an thi kalnak tissue le an cell tiang kha a tu tiang thate in a um rih. Hi si hi zimen ram ah lakbikmi a rak si tiah, mifim hna nih an chim.

Hihi nih a langtermi cu Zisu Kalvaritlang ah an thah hnu in mithi khua nih a nunak a tlaih khawh tilonak le Zisu cu zungzal nunnak a sizia kha a langhter ngaingai. Cu caah U le nau hna Zisu nih hi thil pathum hi a tuah dih cang caah nang le kei nih thihnak leiba kan ngei ti lo. Hlaphuah tupa nih,”Lomhnak thlam kan lung chungah a um, Zisu ceunak caah,” tiah ati. Lomhnak thlam cu na ngei taktak cang maw?

Biatlang komhnak

U le nau hna nang le kei nih vancung pennak kan phan khawhnak hnga! Zei rian hmanh kan ngei ti lo. Zisu tuahnak cungah a tling dih cikcek cang, kan nih cu zumhnak in co hlan i Tuufa tthangtthat lawnglawng kha kan rian a si. Zei caah tiah Zisu chuahnak in thihnak tiang nih sual leiba kan ngeimi vialte kha a cham dih cang. Cu caah Nihin nang le kei nih tuanvo kan ngeimi le laksawng nau te chuahding kan ngeimi cu, Zisu tlangcung cawnpiaknak, Mi harsa, Mi sifah, Nu hmei, pahmei, Ngaktah buangro hna hnangamter le kan thil hrawmter ding lawnglawng hi lei kan bat. Vuleicungah remhnak le daihnak tuah le kan ram ah dingfelnak hmunter hna hi Krismas Naute Laksawng nih bual paih a kan zuammi cu a si. Vuleimi hmai ah Hruh cu, Fim tak in a ruatmi Herod le Judah Tlangbawi hnanak in a ttha sau mau deuh. Mi tihal pa sinah ti hraikhat na pekmi cu vancungah rosung nai khon kha a si.

Hi thawngttha a relmi nan dih lak cungah Pathian thluachuah um hram seh. AMEN.

Theihternak: December 13, 2009 ni CIM caan hmannak kan tarmi a si.

Khrismas He Pehtlai In

Nikum Khrismas thla ah kan tarmi pawl a rel zuammi caah tiah a tanglei ah link ka rak tuah.

1. Cu Caan Theng Te Ah (Bibik)

2. Khrismas Mitthli (Bibik)

3. December Thlum le Christmas Thinlung (Rev. Dr. Sang Awr)

4. Khoi Ka Ah Dah A Chuah? (Pa Pum)

5. Aa Cinken (Bibik)

6. Isaiah 9:6 Ah Cun (Bibik)

7. Egypt Ram Zong An Himnak Ram A Rak Si Ve Ko (Lai Rawn)

Khrismas lawmhnak le daihnak nan cungah um ko seh!

Christmas Lungput

(Nikum 2008 Krismas Ni ah Battle Creek Chin Baptist Church i "Christmas Message" ka chimmi a tawinak in a si).

"Nan thinphang hlah u, nan sin i ka ratnak cu mi vialte ca i a lianngan tukmi thawngtha he a si" Luke 2:10.

Biahmaithi: Thawng kan theih tawnmi hi micheu caahcun thawng tha a si i micheu caahcun thawngchia a si. Bin Laden an thah ti hei si sehlaw US caahcun thawngtha a si hnga i Muslim kan unau hna caahcun thawng chia a si ko hnga. Than Swe a thih zongah cu bantuk thiamthiam cu a si ko hnga. Asinain Jesuh Krih kan ca i a chuahnak hi zeiruangahdah MI VIALTE caah a lianngan tukmi thawngtha cu a si khawh hnga? Tukum i kan tuah dingmi Krismas zong hi midang caah thawngtha a si khawhnak hna zeidah kan tuah a herh?

Krismas kan tuahmi hi mikip caah thawngtha a si i Pathian cohlanmi a si khawhnak ding ahcun:1) Mah Siaremnak kaltak a herh Vawleicungah zeithil paoh hi kanmah siaremning lawng i kan tuah chung paoh cu midang caah thiltha a si khawh lo caah an caah thawngtha a si kho lo. Ralkap cozah nih an siarem te i an kan uk chung paoh cu mipi caah thiltha a si lai lo caah thawngtha a si kho lo. Jesuh chuahnak cu Mi vialte caah thawngtha a si nak cu a) Jesuh nih a van sunparnak vialte a kal tak, Amah siaremnak a kaltak. b) Tuukhaal hna nih an Tuu le an thilri an kal tak. c) Nichuahlei Mifim hna nih an nupi, fale le ngeihchiah vialte an kaltak. (Herod nihcun a thutdan a ven i, kaltak a duh lo caah Jesuh chuahnak cu a caah thawngtha a si kho lo).

2) Kanmahnak i a niam deuhmi le sifak deuhmi zawn kan ruah a herh Minung tampi cu KAWL NGIAN bantuk kan ngeih tawn caah rawl kan dangh hna zongah hmailei i a kan dang kho ve dingmi deuh kan dangh tawn hna. Cucu Krismas lungput a si lo. Mi dang sinin bawmhnak hmuh si loin midang bawmh duhnak thinlung kan ngeih a herh, cu lawng cu an caah thawngtha a si kho lai. Jesuh zong nih a van sunparnak vialte a kaltak i sualmuihnak vawlei ah a ra, bawmhnak, khamhnak a herhmi hna sinah a rat bantuk in Krismas caan ahhin bawmtu kawl lo in bawmh ding kan kawl a herh.

3) Jesuh he kan ton ter hna a herh Krismas thawngtha cu Vawlei ah Jesuh a chuahmi hi a sin ko. Cu kan caah a chuakmi Jesuh cu kanmah nih kan hmuh le kan ton lawng si loin midang nih an hmuh ve le an ton ve nak hnga "Mah hihi Jesuh cu a si" tiah midang le Jesuh kan ton ter hna a herh. Ti le rawl din le ei lawng a za lo, laksawng pek lawng zong a za lo, Krismas ah a chuakmi Jesuh he hrimhrim kan ton ter hna a herh. Nizan TV ah ka zohmi, ka lung a su tukmi pakhat cu, "Mifir pa nih Kala dawrzuar pa phaisa a chuh hnik i, Dawr zuarpa nihcun nem tein a chawnh, thla a cam piak i Pawnghmuk tom khat le phaisa 40 a thenh. Zeimaw can a rauh hnuah Dawrzuarpa nihcun cakuat a hmuh i cu chung ahcun $50 an sanh. Mifir pa nih a kuatmi a si i, "nangmah he kan i ton hnu khan ka nunnak na ka thlen, ka chung le he zong na kan khamh caah $50 in kan cham i kei zong Muslim ka si ve cang lai tiah a ti.Biadonghnak Kan tuah kel ning i Krismas tuah i, eidin zong tuah, laksawng zong i thlen, social tuah i nih le kheh zong a nuam tuk, a tha tuk ko nain, Bawipa cohlanmi le Bawipa lungtong mi Krismas tuahnak a si khawhnak hnga a cunglei thil hna i tlinh khawh i zuam cio dingin kan sawm hna. Krismas lawmhnak nan cungah um ko seh.

Van T Lian

Theihternak: A cunglei i kan tarmi hi Rev. Van Thawng Lian nih Lai Forum ah a thlahmi kan lak chinmi a si.

"Joy to the World" le Va Laam Thiam

Khrismas Hlaremh (ICBC)

Bawipa Cu Kan Thawnnak A Si

CIM Caanhmannak (6th December, 2009)

Caantlaitu: Ngun Thawng Lian

Thawngtha chimtu: Saya Pum Za Mang, USA

Bawi Krih ah Zumtu Nu le Pa hna,

Misual hna kan caah khamhnak siam piak dingin Van sunparnak vialte kaltak in vulei ah ara i anunnak a kan pek piaktu kan Bawipa Zisuh Krih minin nan kut kan tlaih hna. December thla hi zapi kan ca cio ah Adai, anuam i adawhmi thla sihram seh.

December kan phanh cun Bawipa dawtnak anganzia a thar in kan thei tthan cio hna. Pathian dawtnak nih aluancia mi caan chung vialte a kan huhphenh i hmailei zong ah a kan um pi zungzal ko lai. Bawipa sinah kan nunnak hna a thar

in ihlan tthan hna sih law, kan Bawipa sunpar nak caah kan nunnak hna hmangtthan cio hna usih tiah kan sawm hna.

John 3:16 "Cuticun, Pathian nih vulei hi a dawt hringhran caah afapa ngeihchun te kha a pek, cucaah a mah a zummi poh cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai".

Nihin Thawngtha bia a kan chimtu cu Saya Pum Za Mang asi. Princeton Theological seminary, USA ah Bible a cawng lio mi asi. Kum thokka ah khan thawngtha bia a kan chim cang. Atu zong, CIM chungtel hna kan sin ah thawngtha bia a kan chimh khawh tthan caah lunglomhnak nganpi kan nei. Bawipa nih kan zapi caah thlaw kan chuah piak hram seh.

Thawngtha bia kan ihrawm hlan ah 'Joy to the world' hla ngai ta hna usih.

Saya Pum Za Mang:

Bawipa cu Kan Thawnnak A Si (Philipi 4:13)

Paul hi Khrih caah nunnak pek in rian a rak tuang mi Khrih sal tha a si ti cu kan zate in theih asi. Khrih a rak tanhtuk caah a nunnak ah harnak tam ngaingai a rak ton. Khrih rian a rak tuang ruangah amah miphun hawi Jew pawl nih harnak tampi an rak pek. Bianak ah, fungfet in voi tampi an rak tuh. Cun, thih seh tiah Paul hi Lystra ah lungin thih lakin an rak cheh. Thong hna voi tampi an rak thlah ti asi. Paul a tuarnak hi Acts catialtu pa nih tam lak te a tial. Bainak ah Paul khaw lungin an chehnak kha Acts 14:19-20 ah nan hmuh lai. Harnak lak ah Khrih rian cu nunnak thap in a rak tuan, cuticun an rak tlaih i thonginn ah an rak chiah. Room thonginn ah an chiah lio hi, khua zaza a rak ruah ti a si. Liam cia caan i a rak ton mi harnak hna kha pakhat hnu pakhat in a ruah than tikah, keimah Paul nih hi vial te harnak ka tuar khawhnak lam a um lo. Hi harnak vialte ka rak tei khawh hi keimah thawngnak ruangah a si hirmh hrimh lo, thawngnak a ka petu taktak cu Khrih a si ko tiah a ti. Cucaah, Paul nih “thawnnak a ka petu Khrih thawngin thil zeipaoh ka tuah khawh ko hna” a rak ti nak hi a si.

Kawlram lei Mission a rak tuan mi Judson te nupa hi an rak ra lai ah an rak thim mi Bible cacang cu Philipi 4:13 hi asi ve an ti. Kawlram ah thawngtha an chim, rian an tuang lio ah zeitluh in dah harnak an ton ti cu chim hau lo in kan zate nih theih asi. Kawlram ka um lio ah Mandalay hi ka rian tuangnak a rak si. Cucaah, Judson thong an rak thlahnak Ava khua hi ka va leng. Cun, an thial thangnak Aungbinlay zong ka phan. An tuanbia hi ka rak rel bal. Cauk chungah an rak tial mi pawl hi cu a tial an thiam caah asi lai ka rak ti bal, nain a hmunhma taktak ka va hmuh tikah Judson a rak tuar zia hi fiang lak tein ka theih. Hi vialte harnak lakah Bawipa rian an rak tuan khawhnak cu Philip 4:13 hi a rak si.

Hikong he pehtlaih in Martin Luther King, Jr., nih a rak chimh bal mi bia te van langhter ka duh.

[King] Nun hi khualtlawn asi anti, a hman tak ko rua. Huam cu asi lem lo. Nain, a caan nih a phan i, ka khualtlan a tam deuhdeuh ve. Mah hna lakah ka Darling he India kan va tlawn caan kha ruah hmanh ah kaa nuam, a rak nuam, a rak nuam hrimh ko rua. Mah caan kha khirh awk tha seh law cu mu. Nain, tuanbia ah ai cang ko. A rau lo. Khualtlawng ding ka si than, nain India bel asi ti lo. Europe lei panh in kal ding ka si. United Kingdom lei deuh kal ding ka si caah New York in kal kai tim. John F. Kenney International Airport hi ka van fuh than. Nikhua te a tha, van a thiang, lung khi a leng ko. Ho dih ka ngai ko rua ti awk in a um, kar Darling a si kho men. Passenger kan tling cang. Kan i thawh cang lai ti a si. Kan vanlawng cu duhsah in a kai thluahmah ko. Pacific Ocean nih mithmai tha a kan pek ko rua, kan lam a tluang ngaingai. London lei kan panh cuahmah cang. London khua cu cunglei in kan van hmuh, ai dawh hirmh ko, zei he dah ka tachunh lai ti ka thei lo. Britain ah caan tlawmpal ka din, ka rian a lim hnu ah US lei kir ka van i tim, hotel in airport lei ka vun i thawh. Airport ah suimilam cheu hrawng kan thu hna. Cun i thawh ding kan si cang.

Suimilam zeizat ah dah New York kan phanh lai, ka ti hna. Pilot pa nih aa thawh colh i suimilam 12:30 kan rau lai a vun ka ti. Ka lau nawn. Bia ka hal rih. Ziah New York in ka rak lei ah nazi 9:30 lawng a rau, ai hlat nai aa khat ko nain atu vial ah suimilam 12:30 a rau lai? Suimilam 3:00 aa thlau tung? Ka kawi Pacific Ocean i a hrangmi thli sining hi na theih a hau, na thei rua lo. NY in nan rat lei kha Pacific Ocean thli nih nanmah lei a tanh, nain London in kan kir tikah Pacific Ocean thli nih kanmah lei kalh in a hrang cang. Cucaah, suimilam 3:00 kan rauh deuh lai. Nain, ka kawi na thinphang hlah muh, seh pali bunh mi a si, zeitluk thli a hran ko zong ah mah seh nih a tuar khawh ko lai, him tein NY kan phan te ko lai. Caan kan rau deuh lai, tlawmpal te kan baa deuh lai. Nain, NY cu kan phan te ko lai.

Biakilhnak: Kum 2010 lei kan lut cang lai tikah 2009 lio ah kan nunnak kha ruah than hna u sih. Kan rak ton mi, minung lei khel in tuar a har tuk mi kan ton men ko lai, kanmah lawng nih kan tuar khawh lo mi hna um men ko lai. Kha hna vial te kan rak tei khawh kha Khrih thawngnak ruangah a rak si. 2011 lei kan kal cang lai, 2010 ah pumpak in siseh, Khrihfabuu in siseh, miphun in siseh, timh tuah mi tam pi kan ngeih men lai, kan caah minun lei khel in si kho dawh asi lo mi hna a um men ko lai. Cun, kan tihmi thil hna a um kho men. Nain, zeithil kan ton paoh ah teinak taktak a kan pektu cu Khrih a si lai. Kan nunnak ah harnak kan ton caan a um lai, cu bangtuk in lunglawmnak tete kan ton caan a um ve men ko lai. Bawipa nih mithmai tha a kan pek rua kan ti, kan van a tha rua kan ti, khua awng kan pem kan ti caan a um. Nain, a caan ahcun Bawipa nih a kan kal tak cang ko rua tiah nan ruah, kan ruah caan a um ve ko. Kan caah vawlei hi zeidah a si, zei sullam dah a ngeih nan ti caan a um ve men ko lai. Nain, seh pali nih kan tonmi thli paohpaoh a tei khawh lai an ti, kanmah kan nunnak ah kan tonmi thlichia tilet vialte tei khawh ding ah Bawipa nih thawnnak a kan pek ve. Khrih a thawngnak hi kan thawngnak si zungzal ko she, zeicatiah kanmah lawng cun kan kal khawh lai lo. Bawipa kan um pi ko, Bawipa kan dir pi ko.

Pum Za Mang

Princeton

Theihternak: December 6, 2009 ni CIM caan hmannak kan tarmi a si.

Jesuh Khrih Don Kan Tlolh Sual Lai Lo Maw?

Jesuh chuah caan hi khuasik thla ah a si tikah mizapi cu an khua a sik lai i mei an to cio theo hna lai dah. Lailei ah cun miphu kan kau i kan to tawn hna. Bia sawng kan tlorh tawn hna i, a nuam tuk hringhran. Khuasik thla hi ni a tawi i, a caan a zat in i zat a si lo. US i a ummi hna caah cun, suimilam an thlen hnu cu pa nga luk lak ah khua a mui i, a caan a zat in i zat a si lo. Cu ve bantuk cun Jesuh hi mi an i manh lo lio te ah a chuak ve i, mi tampi nih an thei lo. Riahnak inn zong a lawng ti lo. Aruang cu mi an i manh lo lio te a si caah a si.

Vawlei cung pawcawmnak caah i manh lo ngai in a ummi Laimi kannih hrimhrim ca ah cun, Jesuh don tlolh hi a fawi ngaingai. Chun rian kan tuan lawng si loin, zaan ah rian a tuanmi zong kan um. Zaan i rian kan tuan lo hmanh ah, zaan ah khua lei i kan chungkhat pawl kha zei dah an lawh hnga? An rak har tuk hnga maw tiah lung rethei in khua kan ruat i kan i dinh caan cu kan i hngilh caan te khi a si ko. Vawileicung hi harnak ram a rak si taktak ko mu ka ti tawn. Cheukhat cu kan fale hmanh umpi thiam lo tein mi sinah kan chiah hna i kanmah cu rian kan tuan. Rawl hmanh inn ah tha tein kan i chuan kho ti lo in hmuhmi paoh riantuannak ah ei ta in a tinmi zong kan um hna. Ruah ah hin vawlei hi da ngai khua zei hmanh ah i dinhnak a um lo ti awk te khi a si ko. Vanram tluk deng in rak ruahmi US i a ummi ko hi dah ra an re a thei bik ka ti tawn.

Ram thatnak ah a phanmi vialte zong cu ti cun kan rak si dih ko hna i, dinh caan ngei lo in pawcawmnak ah, inn le motor caah rian kan tuan hna. Malay lei a ummi chinchin cu tihnak le phannak lakah rian cu tuan a si i, ruah ah hin vawlei hi a rak har ngai ko ti hi a fiang chin lengmang. Van chiami cu thong ah tlak a si i, Malay i thongtlak ruah ah a kalmi zong kan lo. Kan naunu te cu Malay ah a kal i, Malay a pak i motor cungin a tum bak ah an tlaih i atu tiang thong a tla ko. Thong a tlaknak thla 3 a si cang. Cu lak ah cun a zaw mi zong tampi um a si i, leiba he khua a sami zong um a si. Malay kalnak leiba cham kho lo in lung rethei sivang in a ummi zong tampi um a si. Ruah ah hin maw vawlei, maw vawlei ti lo awk a tha lo.

Kan caah thawngtha a simi cu, kannih a kan khamhtu Jesush hi kan sinah kan sining, kan harnak i hrawm ding ah a ra. Re a theimi le thil a ritmi vialte hna ka sinah ra u a kan ti. Kan retheihnak a theih i, kan harnak tha tein a theih caah kan sinah a rat hi a si. A manhlo mi vialte hna, December thla te hi cu Jesuh chuah thla a si caah kan lungthin innkar hung than in, Jesuh dong cio hna usih. Kei cu ka manh lo ti hin lo tein kan in chungkhar ah Jesuh run chuahter cio hna usih. Kan nunnak ah zungzal ti nung a kan pekhotu cu Jesuh a si. Vawlei ti kan dinmi cu kan ti a hal than lengmang ko lai. Jesuh nih a kan phorhmi cerhti nung din ding ah Khrismas thawngtha nih a kan sawm.

Jesuh don kan tlolh sual lai maw?

Kawi Chum

PTS

Khrismas Thawngtha

Pathian nih vawlei hi a dawt hringhran caah a fapa a kan pek. Cucaah amah a zummi paoh cu an thi lai lo zungzal nunnak an ngei lai (Johan 3:16).

Pathian nih a kan dawtnak a langhternak cu a fapa kannih caah a kan pek hi a si. Cu caan cu kan phan cang. Kan lungthin i sersiam usih law, naute Jesuh kan sinah hun chuahter tthan hna usih.

Pathian nih a kan dawt tuk ruangah a fapa a kan pek. A fawinak cun kannih kha a fapa in a kan thlen. Kanmah a thi dingmi can ah khan a fapa Jesuh a thihher. Cucu tihnak ah kalter a kan sian lo caah a si. Fiangdeuh in chim ahcun, a kan dawt tuk caah thihnak ah kalter a kan siang lo. Pathian dawtnak kha Jesuh nih vawlei cungah a run phorh. Pathian nih minung a kan dawt tikah kan sining zoh in dawt si loin, kan siloning tu khin a kan dawt. Tahchunnak ah, minung hi misual lawngte le mi tlamtlinglo lawngte kan si. Kan sining in ti ahcun Pathian nih dawt ding kan tlak lo. A fapa cu chim lo, a sinum hmanh pek awk kan tlak lo. Kan sining zoh bak lo in free bak in a kan dawt.

Pathian dawtnak hi kan nu le kan pa nih an fale an kan dawtnak he aa lo. Kan nu le kan pa nih an kan dawt tikah hin, kan i dawh ruang ah a si lo, kan thiam ruang zong ah a si lo. Chimh kan ngaih ruang zong ah a si fawn lo. An fa kan si ruang tu ah an kan dawt hi a si. Fapa sual ngai a ngeimi nu hmeinu nih, “Ka fapa, nangmah hi, mifa si law cu a zoh hmanh kan zoh zuam lai lo” a rak ti an ti. A fa a si ruang ah a dawt i, dawt awk a tlak lo nain a dawt ko. Mi caah fihnung sihmanhsehlaw, amah caah cun fihnung a si kho lo. A ruang cu a dawt tuk caah a si. Cu ve bantuk in Pathian dawtnak cu fihnung kan si ko bu ah a caah fihnung kan silonak cu a kan dawt tuk ruangah a si.

Pathian dawtnak cu nungak le tlangval kan i duh, kan i dawt he cun aa lo deuh lo. Nungak le tlangval kan i duh kan i dawt cu, aruang a um peng. Aa dawh ruangah, a rum ruangah, a fim ruangah, a thiam ruangah tibantuk khi a um peng. Cu bantuk dawtnak cu a ruang a um ti lo tikah a ziam tawn. Aa dawh ruangah duh le dawt cu, aa dawh ti lo tikah dawt khawh a si ti lo. Cu ve bantuk in, a rum ruangah duh le dawt ahcun a rum ti lo tikah dawt le duh a si ti lo. Sihmanhsehlaw, Pathian dawtnak cu cu bantuk a si lo. Kan i dawh ti lo zongah, kan fim ti lo zongah, kan thiam ti lo zongah, a kan dawt peng.

A hmunmi dawtnak in a kan dawtu Pathian cu a zungzal in thangthat si ko seh.

Kawi Chan

PTS

Mangbik Sangcem

Khrismas hla ahcun ka uar ngaimi a si. Lai hla aw a si fawn i, a sak lawng hlah, a lam zong a nuam tuk.

Jesuh Chuahlio Thil Sining

Biahmaithi

Mi tampi nihcun kan ngakchiat lio Sunday School ah "Jesuh a chuahka i laksawng petu hna kha mifim 3 an si i cu hna nihcun Caw Inn ah an va biak" tiin an rak kan cawnpiak mi kha kan upat hnupi tiang zong ah kan i tlaih. Mifim hna hi zeizat an si tiah Bible ah a um lo nain laksawng an pekmi kha phun 3 a si caah mifim 3 tiah kan tinak hi a si. Asinain minung 4 zong nih laksawng phun 3 pek khawh a si ko. Mifim hi 3 an si tihi Nitlaklei zumhning (Western Tradition) a si i Nichuahlei nihcun 12 an si tiah an ti ve. Kan thinlung ahhin Mifim 3 hna nih Jesuh hi Bathlehem cawrawleinak kuang chungah an va hmuh i an biak ti rumro in kan ruah caah Krismas drama kan piak tikah siseh, Inntual i milem tete kan chiah tikah siseh cuticun kan langhter theu tawn. Vancungmi hna zong hi Bible nih cun Pa si dawh in a tial hna nain drama kan piak tik paoh ah NU deuh hi kan canter tawn hna. Cun Jesuh hi December 25 bak ah a chuak taktak ko ti zong a fiangmi a si lo nain zapi nih pommi a si caah "Krismas" or Jesuh chuah caan ah hman cio cu a si ko.

Jesuh chuahnak kong hi thawngthabia 4 (Mathai, Mark, Luke le Johan) lakah 2 (Mathai le Luke) lawng nih an tial. Thawngthabia a tialtu hna nih an tial tikah anmahle an uar deuhmi le an i tinhmi, biapi ah an chiahmi thim in an tial. Eg. Mathai nih Jesuh cu Judah Siangpahrang asinak, Mark nih Pathian sal a sinak, Luke nih Mi Fapa a sinak, Johan nih Pathian Fa a sinak tiin an tial hna. Cucaah Jesuh chuahnak cu Mathai le Luke lawng nih an tial tik zongah an uar deuhmi veve an tial caah pakhat nih a tialmi a dang pakhat nih a tial ve caan le tial ve lo caan zong a um ti hi kan theih awk a si. Jesuh chuahnak kong hi aa pehtlaihning te i thenhei le theihthiam lo ahcun Bible chimmi hi a palhmi ko a lo tawn caah thenhei thiam a herh ngai.

Jesuh chuah lio caan

1) Jesuh chuah Zan: Jesuh cu Bethlehem khua cawrawleinak kuang chungah a chuak ti hi Luke lawng nih a tial i a chuah zan i a va hmutu le a biatu hna hi Tuukhaal hna lawng an si (Luke 2:11; 16). Tuukhaal hna nih an va hmuhmi le an biakmi Jesuh hi ngakchiate, bawhte, naute (babe) asi. Mifim 3 an phan rih lo i a hmuh zong an hmu rih lo, an i tel rih lo.

2) Jesuh Cuarpartan le Minsak Ni: Jesuh a chuah in Ni 8 a si tikah Moses phungbia (Gen. 17:12; Lev. 12:3) bantuk in a cuarpar an tan i a min ah Jesuh an sak (Luke 2:21; Matt.1:25). Hi lio ahhin Jesuh te chungkhar hi Cawn Inn ah an um rih le um rih lo a fiang lo nain mi tam deuh nihcun Inn ah an um cang theu lai tiah an ruah.

3) Jesuh Biakinn Apnak: Jesuh a chuah in ni 40 (thisen ruang ah Ni 7 thianlonak le i thenh lengmang chung Ni 33) a tlin hnu lawngah Jesuh a Nu Mary kha a thiang (Kun thian kan timi khi) (Lev. 12:3, 6) i cu hnu lawng ah raithawinak caah Laileng 2 he Biakinn (Temple) ah an chuahpi (Luke 2:22-27) i cuka ahcun Simeon nih ngakchia Jesuh (the Child Jesus) cu thluachuah a pek. Jesuh hi ni 40 upa a si cang.

4) Mifim hna le Jesuh: Mifim hna hi Nichuahlei mifim, Arfi zohthiam ti an si i, Jesuh a chuah zaan hrawngin Arfi hi hmu hna sehlaw a dawh. Cu an hmuhmi Arfi cu an zulh lengmang i a donghnak ah Jerusalem an phan. Jerusalem an phak tikah Arfi nakin Minung an i bochan deuh sual caah Herod siangpahrang pa sin an phan. Tlangbawi hna le phungbiacawnpaiktu hna nih Jesuh cu Bethlehem ah a chuak lai (Matt. 2:5-6) an ti hnu lawng ah Mifim hna cu Bethlehem ah an kal i an phak tikah Jesuh te chungkhar cu Inn chungah an hmuh hna (Matt. 2:11), caw Inn ah a si ti lo. Mifim hna nih Inn chung ah an hmuhmi Jesuh hi bawhte (babe) a si ti lo, ngakchiapa (child) lawng zong a si ti lo, ngakchia no (the young child) asi cang (Matt. 2:11). Jesuh a chuah in Mifim hna nih an biak tiang hi thla tam nawn (or) kum khat hrawng si dawh a si cang. Mifim hna hi an zanmang ah Herod sin kir ti lo dingin chimh an si caah lam dang in an kir (Matt. 2:12)

5) Herod cawlcanghnak le Egypt ram zamnak: Mifim hna an kir hnu ni zeizat, thla zeizat ahdah Herod nih kum 2 tang ngakchia a thah hna ti le zeitikahdah Jesuh hi Egypt ram ah an zampi ti hi a fiang lo. Asinain Herod nih hin Jesuh thawng a theih bak khan a thinlung in thah timh cia dawh a si (Matt. 2:3, 8). Cucaahcun pei Arfi kha zeitikset in dah nan hmuh, zeitikahdah a chuah ti kha fiang tein a hal hna cu (Mat. 2:7). Mifim hna nih hin cu tik, kha tik ah Arfi hi a chuak i kan hmuh tiah Herod hi an chimh i, cuticun Herod nih Ni le Thla a tuak (Matt. 2:16). Jesuh Egypt ram i an zampi le Herod nih kum 2 tang ngakchia a thah hna hi ni (or) thla zeizatdah aa hlat ti kan thei lo nain Jesuh cu an zampi manh cang ti cu a fiang. Herod nih kum 2 tang ngakchia a thah hna caah Egypt ram i an zampi ah hin Jesuh kum hi kum 1 nak tlawm lo, kum 2 nak tam lo a si cang tinak a si.

6) Jesuh Kirnak le Herod thihnak: Jesuh chuah lio caan i Herod hi "Herod the Great" tiah an timi a si i, Vawlei he Bible tuanbia he BC 4 ah a thi tiah an ti. Cun Jesuh hi BC 5 ah a chuah ahcun Herod a thih ahhin kum 1 nak upa deuh si dawh a si cang. Cun Egypt ram ah hin caan saupi khuasak dawh an si lo, micheu nihcun a zarh maw thla 1 lawng dek um dawh an si an ti. Herod a thih hnu cun Jesuh (ngakchia; young child) le a chungkhar cu Israel ram ah an kir than (Matt. 2:21), i Nazareth khua ah khua an sa (Matt. 2:23;Luke 2:51) i cu ka ahcun Jesuh cu taksa, thlarau le thilung in a thang (Luke2:52).

7) Jesuh Thannak le Riantuannak: Jesuh hi a nu le a pa sinah kum 12 tiang a umnak (Luke 2:42) lawng hi Bible chungah aa tialnak kan hmuh i kum 12 in 30 karlak kong fiang tein an tialmi kan hmu lo. Asinain Jesuh hi a tlau i a umlo bia si loin Bible tialtu nih an tial lo mi lawng a si. Kum 12 a si lio i Jerusalem Biakinn ah a kal hnuah a Nu le a Pa he Nazareth khua ah an kir ti than i cuka ahcun khua a sa (Luke2:51-52) ti tiang cu fiang tein kan hmuh. Asinain Kum 12 in 30 karlak chung ah hin Jesuh hi a Nu, a Pa le a unau rual he an umti ko i a pa Joseph Lehtama bantuk in Jesuh zong lehtama a tuan ve (Mark 6:1-6). Mah bible nih a fiantermi cu Jesuh hi a cutzat hlan/a ngakchiatlio te cun Lehtama cu a si lai lo i, a cutzat i a upat hnu ah Lehtama rian a tuan tiah kan ti kawh caah Kum 12 in 30 karlak hi Jesuh cu a Nu le a Pa le a unaurual he Nazareth khua ah khua an sati, Lehtama rian a tuan i khua a sa ko ti a fiang.

Biatlangkawmnak

Tuchun ah Laimi nih kan Pathian pakhat lawng ah kan biakmi Jesuh (Jesuh dah lo cu Pathian dang le khamh khotu Laimi nih kna ngei lo) hi a chuahnak in a riantuannak le a thih i a thawhthannak tiang vialte hi Bible ca chungah fiang tein a um lawng si loin Vawlei tuanbia hrimhrim ah a ummi a si caah lunghrinh awk le zumh lo awk a um lo, historical fact bak a si. Laimi u le nau hna Jesuh a chuah in a thawhthan tiang zumhnak kan cohlan sawhsawh lawng hi si loin Vawlei tuanbia hrimhrim nih tehte a piah ko caah tukum Krismas thok hin lunghrinhnak le zumhlonak vialte kaltak in Amah cu thangthat in i bochan ko hna usih. Vawlei ah a rak chuah bantuk in Vawlei ah a rat than hrimhrim lai ca zongah timh cia tein hngak ko hna usih tiah kan sawm hna.

MERRY CHRISTMAS & HAPPY NEW YEAR TO YOU ALL

Bawi Krih ah

Van T Lian

Theihternak: Rev. Van Thawng Lian nih Lai Forum ah December 1, 2009 ah a thlah i kan tarmi a si.

Sweet December!

December thla, Bawi Jesuh Khrih chuah thla, kan phan than cang! December thla hi nan zapi caah a thlummi, daihnak nan hmuh thla si ko seh!

Kan ngakchiat lio ah, kan Sunday school saya/ma nih Sweet December lawmhnak puai an rak kan tuahpiak tawn i, lampi ah Jesuh Khrih a chuak cang, tiin an rak kan aupi tawn. Cucu ka mitthlam ah a cuang than.

"Sweet December, Sweet December, thla sunglawi bik. Lawmhnak thlam a len thla" tiin kan rak sak tawn. Tukum December cu kan caah lawmhnak thlam a len thla si hram ko seh.