Saturday, September 6, 2008

Thil Kan Cuanhning

Thil kan cuanhning hi a rak biapi ngaingai. Thil pakhat cu kan cuanhning hoih in sullam dangdang a ngei kho. Cu caah, kan thil cuanhning hi a hman ngai a hau. Zei bantuk cuanhning dah a hman kun? Zei tin kan cuanh ah dah thil hi sullam a ngeih? Hihi fawi tein leh khawhmi a lo nain, a leh ding ah a har ngaimi a si.

Thil pakhat kan cuanh ti dingah chim ka duh. Cucu, cacawn hi a si. A hlan chan ahcun cacawn hi thazaang an rak pe lo. Aruang cu ca kan cawnmi nih kan pawcawmnak caah a that hnem te lai ti kha an rak ruat kho lo. Lo an rak thlawhmi in fawi tuk in an rak i cawm ko. Cu caah, upa nih an kan chimh tawnmi cu, a hlan lio, kan pupa hna chan ahcun cacawn asiloah sianginn kai hi a fial in rak i fial a si, an ti.

Tlawmpal ah cacawn a herh zia kha hun hngalh le theih deuh a hung si. Cu caah, a si kho deuh paoh nih cun an fapale kha sianginn an kai ter hna. Fanu le a kaitermi cu an um ve ko, nain, zaran nih cun an fanu le cu cacawn thazaang an rak pe hna lo. Va an ngei te lai i mi nupi si ding ko ko ahcun cacawn a hau lo, tiah an rak ruah. An fapa le belte cacawn lo ahcun mi an tluk sual hna lai lo ti, an rak theih i cacawn an rak fial hna. Cu zong ah cun, mi tam deuh nih cun fapa le zong sianginn i kaiter kha, thazaang pek awk ah an rak hngal lem lo.

Chan cu a hun i thleng deuh i fapale he fanule he sianginn kaiter chan a hung phan. A cheu nule pale nih cun an fale cu docawi thlai pat tiangin ca an cawnter hna. Retheih tha ba in, an fale sianginn kainak dingah rian an tuan. Hmailei ah kan fale hi zung rian tal tuan te hna sehlaw an nunning zong fawi deuh te seh ti saduh an thah piak hna. Zaran nih cun an fale kha a sang pi tiang cawnnak an ngeihter kho hna lo.

Cu ti cun, cacawn cu thazaang hun pek le, sianghlei run a kaimi hrim cu mipi nih rak uar ngai an si. Nain, cu cu sau a nguh lo. Kawlram thilsining a chiat chin lengmang tikah cathiam setsai tung loin tanghra awn le, cun degree tiang hmuh kha a si. A hlan ahcun BA/BSc a awngmi cu rak uar tuk an si. Nain, nihin ahcun mipi nih uar awk ah an thei lem ti lo.

Mipi nih an uar tuk lem ti lonak a ruang hna lakah pakhat a si rua tiah ruahmi cu, degree a hmumi hna nih, an degree he khua i an rak kir tikah pumcawmnak ngai ah an hmang kho ti lo. Cozah zung rian luh a har, a lut hnih khat nih le pawcawm ding ngaingai in lahkhah an ei ti lo. Cucaah, fimcawnnak thazaang peknak a der chin.

Cu lakah, kan sining ruangah, mipi kan har tuk tikah le, kan ram chung um ko nih pawcawmnak a chuahpi khawh lo tikah, a si kho mi paoh ramleng lei ah kal a si. A hlan ahcun, Mizo ram ah an rak i hlawh fa. Cun, Phakanh le Maisu lei ah lung an co. Cun, a rau tuk rih lomi caan in, ramleng taktak a simi, Malaysia le a dangdang ram ah mi tampi an phan. A cheu cu sianginn an kai liomi kha an i ngol i, riantuan ah ramdang an phan. Sianginn kai lo thai in an um, um a hau cang.

Nihin mipi hna nih cacawn a hauhnak an theih ngai ko bu ah, kan ram ahcun eidin kong ah kan har tuk tikah thazaang an pe kho ti lo. Ramdang a phanmi nih, zei tin dah rian kan tuan lai i Lai lei ah a taangmi kan chungle kan zohkhenh hna lai ti an ruahnak ah, cawnnak lei an tuaktan kho ti lo. Tahchunhnak, US ah Laimi tampi an phan. US ram ahcun, mipakhat a nung kho lai maw, amah ke te in a dir kho lai maw, timi hi rian a tuan maw tiin tah a si cang ai. Cu caah, US ram phanh le cangka in riantuan a hau. Riantuan pah in le cacawn a har tuk cang. Cu caah, US a phanmi zakhat ah 90 leng cu sianginn an kai ti lo. A cheu cu kai an duh ko nain, an sining nih a pe ti lo.

A cheu cu, US ram kan phanh tikah cun Kawlram kan um lio i degree a hmumi zong, hika ahcun kan i khat dih ko, an ti i cacawn zei a rel lo zong cu a um ve. A cheu cu, ca kan cawn ahcun zei tin dah kan nun khawh lai, tiah khuasak ruah ah an kai ngam lo. An mawh hrimhrim hna lo. Rian caantling in tuan hnu i cacawn chap ding cu a fawi bak lomi a si. Caantling in tuan ahcun zarhkhat ah suimilam 40 tuan a si. Cu hnuah, a cheu cu caanhlei (over-time) an tuan chap tikah dinh caan hmanh an ngei lo. An mawh bak hna lo.

Cu caah, cacawnnak kong te chim hmanh ah cuanhning aa dang kho ngai. Kan cuanhning aa dannak a ruang hi a phunphun a si kho. Chan tiluan ruang zong ah a si kho. Pawngkam ruang zong ah a si kho. Harsat tuk ruang zong ah a si kho fawn. A caan ahcun kan harsat tuk tikah hmailei saupi ca in khua kan tuaktan kho lo. Khua cu kan tuak i kan theih ve ko. Nain, kan tuakmi cu tleng lakin, a phi chuak tiang in kan tuak kho ti lo. Ka ruahmi pakhat te vun pehchap ka duh.

US a phanmi Laimi lakah cacawngmi kan tlawm tuk ahcun, hmailei ah kan har ngai te lai. US ram ahcun chan chung kha riantuan ding a si. Atu kan no lio ahcun tha a thawn rih caah, rian hrang kan tuan khawh rih. Nain, kan thazaang a der te lai. Atu nak in kan ba deuh te lai. Nain, riantuan ding cu a tlawm deuh fawn lai lo. Atu tein cu caah timhtuah a hau. Hei si kho sehlaw cu, atu ahhin i hnek deuhin, retheih ko buah, pawcawmnak he aa pehtlaimi zeimaw cawnnak (training) tal kai i cu kainak lehhmah tal ngeih ah a tha. A si khawh zingpan ahcun, US ram in degree pakhat tal maw hmu kho cio usih law, a hnu kum upat deuh tikah rian tha dam deuhmi aa tuan kho hnga. Kum 40 tang a simi hrimhrim nih cun cawnmi pakhat tal cu ngeih hrimhrim ah a tha. Cucu fak deuh in tuak tan a hau.

Biafun ko cang ning law, thil kan cuanhning nih thil kan fian ning a danter. Cu kan fianning hoih in kan cawlcang. Kan fianning a that ahcun thil tha ngai a si ko. Sihmanh sehlaw, thil kan cuanhmi a that lo ahcun, a hung zultu cu, thil tha lo deuh kha an si kho. Atu tein hmailei ca tiang ruat chih in thil kan tuahmi paoh hi a cuanh zia thiam i zuam hna usih.

No comments: