Vawlei nih philh awk tha lo in min a rak thangmi lakah Mahatma Gandhi aa tel. Gandhi hi politician a si ko, nain biaknak a sunsak ngaingaimi pa a si. Hindu cawnpiaknak i a muru a simi “ahimsa” asiloah “non-violence” kha aa tlaih. Cuticun vawlei ah min a rak thangmi pa a si. Gandhi hi um hlah seh law, Hinduism hi a um ti lai lo ti awk in a um. Cun, Hinduism hi biaknak dang hna cungah ruah thiamnak a ngeimi biaknak a si fawn. Mirang nih religious tolerance an timi kha a si. Cun, Muslim biaknak in an cawnpiaknak hna hi daihnak a si ve ko an ti. Allah le Muslim biaknak harnak a pe lomi paohpaoh harnak nan pe lai lo. Cun, nan minung hawi cungah dawtnak nan langhter lai ti a si an ti.
Voikhat ah New Jersey i Jewish synagogue kan va leng hna. An biakinn luhnak ah “peace” (daihnak) tiah aa tarmi ka hmuh. Nain, kei cu ka rel kho lo. Hebrew in an tial. Ka hawipa Rev. David Spiegel nih mirang holh in a ka leh piak. Amah hi Jewish khrihfa pastor a si. Biakinn kan len hnuah rabbi pa kha a zung ah kan len. Kei cu Buddhist ram in a rak rami ka si caah Buddhism kong tam nawn a ka hal. Ka hngalhmi hnihkhat te ka chimh ve. Cun, keimah zong nih tlawmpal ka hei hal ve. Judah biaknak le Khrihfa biaknak hi unau an si ko, cucaah pumkhat si awk a tha lo maw tiah ka ti. “Nanmah Khrihfa pawl cu nanmah nih biaknak nan i lak, nain kanmah cu biaknak nih kanmah kha a kan lak” tiah cu rabbi nih a ka ti. “Cun, Judah biaknak in kan i cawnpiaknak a muru cu kan synagogue innka ah na hmuh mi kha a si” tiah a ti.
Kawl Buddhist pawl nih an biaknak khua lipi tiah ruahmi Mandalay ah kum thum leng ka rak um. Kawlram minthang “Ma-su-yin,” “Mandalay Hill,” le “Pha-ya-kyi” hna kha ka rak phan theu. A bikin saffron revolution lio kha ka phanh caan a tam. Khrihfa ka si, nain Buddhist ram ah kan um caah Buddhist hawi ngeih zong hi a herh tiah ka ruah. Cucaah, Buddhist lei siseh, phungki siseh, theih hngalhmi tete an rak um. Keimah he aa pehtlai balmi Buddhist ka hawile i sinin ka theih bikmi bia cu “Nyin-chan-ye” le “Metta” hi a si ko. “Peace” le “Love” hi Buddhism cawnpiaknak muru a si kan ti ko lai. Cucaah, U Nu nih Yangon ah world peace pagoda a rak tuah zong khi a si ko rua.
Khrihfa kan zumhnak i a muru hi zei set dah a si tiah biahalnak um sehlaw, pumpak nih kan chimmi aa dang ko lai. Nain, tam u nih cun “dawtnak” hi Khrihfa kan i cawnpiaknak muru a si an ti theu lai. Jesuh hrimhrim nih Pathian kha nan lungthin dih lakin nan dawt lai, cun nan minung hawi kha nanmah nan i dawt bantukin nan dawt ve lai a ti. Cupinah, nan ral hmanh nan dawt lai tiah a kan cawnpiak. Paul zong nih zumhnak, ruahchannak, le dawtnak hna hi Khrihfa kan zumhnak ah a biapi bik an si, cu hna lakah dawtnak hi a biapi bik a ti. Cucaah, Khrihfa biaknak i a muru cu dawtnak a si ko kan ti lai.
Nain, vawlei cungah “war” asiloah ral i 75% cu biaknak ruangah a si an ti. Vawlei ral i 75% hi um hlahsehlaw vawlei ah daihnak a leng lai tiah ruah a si. Jesuh a zum ciocio mi Roman Catholic le Protestant pawl nih Ireland ah ral an tho. Allah a zum ciocio mi Sunni Muslim pawl le Shi-a Muslim pawl zong Iraq ah an i that peng ko. Biaknak aa khat ko mi karah ral kan thawh ahcun biaknak aa khat lomi karah ral thawh cu khuaruahhar a si ti lo. Zeicadah a si hnga? Pakhat le pakhat i huatnak caah biaknak hi a za kan ngeih cang ko, nain pakhat le pakhat kar lakah dawtnak a lenter khotu taktak biaknak bel kan ngei kho rih lo. Vawleicung biaknak paohpaoh nih “service” a kan cawnpiak, nain cu biaknak a biami paohpaoh nih “service” nakin “doctrine” kha biapi deuh ah kan chiah. Jesuh nih doctrine pek awk in ka ra lo, service dingin ka ra a ti. No service, no peace!
Pa Pum
Princeton
No comments:
Post a Comment