Baibal cang: Vancung ralkapbu nganpi cu vancungmi sin ah khan an rung lang i, Pathian kha hla in an thangthat... "Adawtmi hna umnak vawlei ah hin remnak um ko seh," tiah an ti (Luke 2:13,14).
Tlangpi tarmi: "Vawleicung ah remnak" (Peace on Earth) ti a si.
Bibik nih November ni 30 ni cu nangmah phungchim na si lai tiah ati ka in, zeidah ka chim hnga timi fakpi in ka ruat. USA ahcun Thanksgiving hlan deuh in X-mas hla an sa; X-mas an tamh pah cang hna i X-mas season ah chiah asi cang. Cucaah X-mas kongkau hi chim ah a tha lai tiah ka ruat i, hihi ka thimnak a si. A ruang cu Krihfami zumtu sinak ah hin, remdaihnak (peace) hi a biapit tuk caah a si.
Lai baibal ah "remnak" tiah a timi hi Mirang ahcun "peace" tiah a tial. Hi "peace" timi hi vawidang Laiholh an lehnak ahcun "daihnak" ti tu a si. Cucaah "peace" timi hi remdaihnak ti in ka tial lai. Thau ka um lio ah, baibal elnak kan rak tuah tawn. Cu ahcun "remnak maw a biapi deuh? Daihnak dah?" ti a si. Heh tiah kan rak i el tawn hna. Hi thil hi a buanbawk le a mantat bantuk; thenrawi awk tha setsai lo mi thil; aa pehtlaimi an si. Zeicatiah rem lo ahcun daih khawh asi lo. Cun daih ta hmasat lo ahcun rem khawh asi fawn lo. Cucaah hi biafang pahnih "remnak le daihnak" hi hrihrual bantuk in aa ngerhmi an si.
Jesuh Krih a rak chuah zaan, zaan khuadai ngai ah khin, Bethlehem khua cung ah vancungmi sin ah vancung ralkapbu an rung lang i, hla an rak sakmi cu "a dawtmi hna umnak vawlei ah khin remnak" (peace) um ko seh ti a rak si. Cu zaan cu zeitik ah dah asi tiah cun, a luanciami kum 2008 kuakap hrawng ah a rak si.
Vawlei ah hin, thil khuaruahhar ngai a si mi tampi a um mi lak ah, thil khuaruahhar pakhat cu, "saduhthah tlinlo" hi a si. Zei tluk mifim le miza ca hmanh ah hin saduhthah a tling kho lo mi ram a si. Minung ca cu von chim lo in, vancungmi ca hmanh ah hin, saduh a kan thahpiakmi hi a tling kho tawn rua lo. Vancungmi hna hmanh nih "a dawtmi hna umnak vawlei ah hin remnak um ko seh" tiah saduh a rak kan thahpiak; thluachuah a rak kan hal piak; thluachuah a kan pek ko nain, nihin ni tiang ah hin cu vancungmi hna thluachuah halpiakmi cu za ah za in a tling kho rih lo. Zeicatiah Jesuh chuah ka in nihin ni tiang ah vawlei ah daihnak a um lo caah a si. Lairam kan um lio ah, X-mas ni ah ka ngaih a chiat cemmi, ka lung a fah cemmi, ka tha a chiat cemmi cu, "Kawl ralkap pawl khua an hung tlun i X-mas ni hna i kuliphurh an fial mi hna, a phur lo mi zong nuam lo pitpet in a kan tuah caan a um tawnmi" hi a si. Nihin hi daihnak Bawi a chuah ni va si kaw, Kawlram sining ruah ah hin lung a fak ko ka rak ti caan hi a tam tuk. Zeitluk in dah Lairam hmanh ah X-mas ni ah daihnak a um lo? Hnangamnak aum lo?
Hihi vawlei sining arak si ko rua. Vawlei ah hin zeitluk in dah daihnak a um lo timi a biapi ngaimi tlawmpal in kan zoh hmanh lai. Baibal biakam hlun khi Adam chan in zoh hmanh u sih. Adam le Eve nih an hrinmi fa Kain le Abel unau pahnih te cu an i that bak ko. Isaac fale faphir pahnih Esau le Jacob cu an chuah hlan in an rak irem ti lo. An chuah hnu ah rorah le thluachuah firpiakmi ruang ah, zeitluk in dah an buai le an iral timi cu, zapi theih a si. Israel mi cu Pathian nawlbia phurtu an si. Pathian thimmi le thluachuah pekmi an si; Nawlbia pekmi miphun an si nain, an mah Israel mi chung ah remlonak le dohnak zeitluk in dah a rak tam timi cu, biakam hlun cauk zoh tik ah fiangte in hmuh khawh a si. Adonghnak ah Israel cu an mah le mah an i tu; an i hua; an i raal an ram tiang aa cheu dih. A donghnak ah Assyria le Babylon cozah nih sal ah an rak hruai phah viar hna. Cucu sal an cannak a ruang bik cu an mah le mah an i dawt ti lo ruang le an irem ti lo ruang le thazaang an ngeih ti lo caah a si. Cucaah Pathian nawlbia phurtu a simi Pathian thimmi miphun karlak hmanh ah remdaihnak a um lo ahcun miphun dang sin ah remdaihnak a um lai timi hi ruahchan awk a har.
Vawlei ah hin zeitluk in dah remdaihnak aum lo timi zoh hmanh u sih. Vancungmi nih hla an saknak an hla aw hmanh a dong rih lo ti awk tlak a si hnga. Cucu vial ahcun "Herod nih Jesuh cu thah awk ah a vun kawl colh i, Egypt ram ah a zam. Jesuh thah ruah ah, Bethlehem le a chehvel pa ngakchia thah ding tiang in Herod nih order a chuah ti a si kha. Pathian fapa ngeihchun te ca hmanh ah daihnak a um kho lo. Vancungmi hla an saknak Bethlehem khua chung hmanh ah remdaihnak aum kho lo. Jesuh chuahnak Bethlehem khua cu nihin ni ahcun Muslim kut ah a um cang i, Krihfa hmanh nih an um ngam setsai ti lo mi khua ah aa chuah than cang. Zeicatiah Krihfa le Muslim huatnak a karh tuk cang caah, Bethlehem khua a rak hngakmi Krihfa tampi cu ramdang ah an zaam cang ti a si. Jesuh chuahnak khua hmanh ah daihnak a um lo ahcun, khuadang ah zeitin dah daihnak a va um khawh rua hnga?
Vawlei tuanbia hi zoh tik ah, Jesuh chuah hlan in siseh, Jesuh chuah hnu in siseh ral tuk a um lo kum khi a um setsai lo ti a si. Vawlei ah zeitluk in dah daihnak aum lo? Zoh ta hmanh u sih. Biaknak dang ram cu chim lo in, Krihfa ram pawl ah hin raltuknak hi a tam khun. Vawlei ah min a thangbikmi raal tuknak "Kum 100 ral te hna; Crusade raal te hna; Vawlei raalpi Pakhatnak le Pahnihnak te hna" hi Krihfami nih thawkmi raal lawngte an si. Vietnam raal zong Krihfa ram asi mi USA le France hi biapi cem an si. Iraq raal te hna zong Krihfami nih tukmi raal thiamthiam an si. Raal atu tu Pre. Bush cu a piangtharmi, zaangfahnak a ngeimi, conservative Krihfa ka si" a timi asi thiamthiam. Cucaah remdaihnak kan timi hi a caan ahcun kaa lawng ah a ummi daihnak a si. Vawlei ah remdaihnak taktak aum kho rih lo.
Jesuh chuah hnu ah, vawlei pumpi ah, voi zeizat dah raal an thawh cang? Minung zeizat dah an thi cang? Innlo zeizat dah aa rawk cang? Remdaihnak cachoh voi zeizat dah tuah a si cang? Cachohi voizeizat dah buar a si cang? Nihin ni ah India Mumbai khua ah, Muslim hriamnam tlai pawl nih minung 195 an thah ve rih hna asi lo maw? Iraq zong ah bomh nichiar in a puak rih a si lo maw? Kawlram ah tah daihnak a um kho maw? Lairam ah peng khat le khat kan i rem maw? Tlang khat le tlang khat kan i rem maw? Khua khat le khuakhat kan i rem maw? Khuakhat chung hmanh ah khuathar le khuahlun tibantuk le a sang tibantuk hna in kan buai rih ko lo maw? Khua khat chung hmanh ah Krifabu pakhat le khat kan irem kho maw? Hruaitu pakhat le khat kan irem kho maw? Krihfabu chung hmanh ah member pakhat le khat kan i rem maw? Member chung ummi chungkhar chung hmanh ah nuleva kan irem kho tawn lo. Ulenau, nile far kan i rem kho tawn lo. Uhtanhnak le theihthiamlonak tampi he khua sak asi tawn. Pa le fa, nu le fa hmanh a caan ah kan irem kho tawn lo.
Cucaah vancungmi nih a dawtmi hna vawlei ah remnak (peace) um ko seh an timi hi, nihin ni vawlei sining in cuanh ahcun a tlam a tling kho naisaih rih lo. Cucaah "remdaihnak" (peace) taktak hi vawlei ah a um kho ding asi theng lo. Tam tuk zong ruahchannak ngeih tuk ding asi theng lo. Ulenau hmanh kan irem khawh lo le Krifabu kar hmanh daihnak taktak a um lo ahcun, zeitindah Palestine le Israel hna an irem lai timi khi a si kho hnga maw? Krihfa le Muslim hna kan i daw/rem lai timi khi a si kho hnga maw? Milembia Buddhis le Hindu le milem a hua tukmi Muslim hna khi an irem kho taktak hnga maw? X-mas ni hmanh ah zurit le saei le vuakden in caan kan hman ko ahcun, zei cu dah vawlei ah daihnak cu a um ne hnga? Cucaah "vawlei ah remdaihnak" (peace on earth) timi hi aum kho taktak ding khi a si lo. Cuti a siahcun X-mas caan ah kan ruah dingmi remdaihnak timi te khi zeidah asi kun hnga? Asullam zeidah a si kun hnga?
An chim tawnmi cu X-mas ni ahcun meithal puah phung asi lo. Daihnak ni a si caah an ti tawn. Cucu caan tlawmpal te chung cu "vawlei ah daihnak" ti khan khi a si ko. Zeicatiah Jesuh cu "remnak bawi, daihnak bawi" a si caah a si. A poimi cu, X-mas ni ah meithal in kah an ban a si lo. Kah an thawn ta bia tu a si. A thawn thawn lo in, baang hna sehlaw a tha chinchin hnga. Kah an baan lo caah, daihnak taktak a um kho lo. Cucaah vawlei ah hin zungzal daihnak timi cu a um kho lo. Kan mah cio zong X-mas ni caan te lawng ah remdaihnak ngeih in, a thaizing ah mah kel ah chuah khawh a si than.
Asiah kan nih nih tah X-mas daihnak hi zeitindah kan thinlung in kan nunpi peng khawh lai? Zeitindah kan nunpi khawh lai? Zeitindah mi kar ah remdaihnak tuahtu kan si khawh lai? Hihi Krihfami dihlak caah ruah awk a um.
1. Jesuh cu daihnak le remnak bawi a si timi hi kan thinlung in kan fian le nunpi a herh.
2. Jesuh ngeih ahcun mi nih raal a kan ser zong ah kan mah nih daihnak tuah ding a si.
3. Minung hi cu a tling lomi misual taktak kan si timi hi kan thinlung in cochlan ding.
4. Ngaihchihnak nun ngeih in sualnak mertak ding
5. Ngaihthiam khawhlo mi sualnak a um lo. Pathian sin ah ngaihthiam hal ding.
6. Sual ngaihthiam mi ka si timi fian in, cu chung ah nun ding.
Hitin Krihfa vialte nih nung kho u sih law, Jesuh nih Vailam cung in, "Ka pa an sualnak ngaithiam hna" a ti bantuk in kan nih zong nih mi sualnak hi ngaithiam kho ve u sih law, vawlei ah hin remdaihnak hi a um kho hmanh maw?
"X-mas daihnak nan cung ah um ko seh" Amen.
Hanna Lian pa
No comments:
Post a Comment