Saturday, November 1, 2008

Jimmy Carter le Lungkhon

Kan tih, kan huat, cun si kan duh theng lomi lakah lungkhon hi ai tel ve ko rua. A hman ve hrim ko. A biafang hrim aa dawh lo, cun a sullam zong cu thiamthiam. Na lung a khong tuk ti lai hi kan duh theng cio lai lo, nain . . . nain . . . nain!

US hi vawlei vanram tiah Laimi nih tahchun a si theo. Nain, zei tin chim awk belte ka thei ve lo. An rum, an thawng, cucaah vanram hmete ti zong khi a palh maw, ka thei thiamthiam lo. Nain, ka theihmi pakhat cu US president hi cu vawlei president khi an si ko. Kawlram prime minister te pawl, Laos President te pawl hna hi vawlei ah an um ve le um ve lo hmanh theih an si lai ka zum lo. An ram mipi hremnak lei in an min a thang ve kho men.

US president tu cu vawlei tuanbia a tungmertu an si ko. Mah hmanh ahcun George Washington, Abraham Lincoln le John F. Kennedy te pawl hi hawi nakin an lar chinchin. Mah tluk mi nih theihmi lakah rak theih tuk theng lomi president an um ve thiam. Cu hna lakah Jimmy Carter hi ai tel ve.
Jimmy Carter hi mingthang taktak asi lem lo. Ronald Reagan le Bil Clinton bantuk in mui dawh si fawn lo. Mah tikah mi nih theihnak lam a tlawm ngai. Nain, ka uar phun te khi a si. US president tam lak te nih chim rel loin an liamter cio mi Panama Canal kong kha biatak tein a chim. Kan ram kanmah ta a si lomi Panama Canal US nih benefit kan hmuh, control kan tuah hi cu a phung a si lo, a ngeitu Panama pek than ding a si tiah a au pi. Midang nih an mawhchiat ngaingai, nain Congress ah a langhter, cu ticun Panama sin ah pek than a si.

Cun, Cold War tiah vawlei tuanbia nih a theih pengmi US le Russia kar political impasse kha confrontation nih zei hmanh a chuah pi lai lo, mah nakcun hmai tonh tein bia i ruah ah thil a kal deuh lai a ti. Russia he min-la-nga-la (Kawlholh) a rak timi presidents hlun pawl nih an duh lo, nain a hman tiah a ruah caah Russia hruaitu Leonid Brezhnev he Vienna ah meeting an tuah i, SALT (Strategic Arms Limitation Talks) an feh ter. Russia le US pehtlaihnak a tha deuh ngaingai. Nuclear War si dingah a har deuh cang. Israel he kum 30 (1949-1979) leng ral a simi Egypt le Israel kar remank ser hi a herh bak tiah a ruah. Mi nih a herh lo an ti ko, nain a herh tiah a ruahmi cu a tuah thiam thiam ko. Egypt hruaitu Anwar El-sadat, Israel hruaitu Menachim Begin, le Jimmy Carter tiah Camp David ah hnatlaknak an tuah. Nihin tiang Israel le Egypt kar ral a um ti lo. Vawilei tuanbia ah ro a ling ve ko. Pasal cu a dik bak tiah kan zumh kan ruah kan pommi ahcun lungkhon hi a tha ko ka ti ve. Nain, a ken kip ah lungkhon bel . . . .

No comments: