Tuesday, September 7, 2010

Genesis-1

Genesis cu Baibal i a hmasa bik ah a ummi cauk a si. Cun Phungbia Cauk (Genesis, Exodus, Leviticus, Number, Deuteronomy) ah pakhatnak ah chiahmi cauk a si.

Catialtu: Rak chim tawnning ahcun, Phungbia Cauk (Genesis-Deuteronomy) hi Moses nih a tialmi a si tiah ruah a si. Nain, Reformation chan (zabu 16 CE) hnu ahcun catialtu aho dah a si timi ah hna a vun hnok deuh ngai. Tahchunhnak, Genesis 1 le 2 nih sernak tuanbia an chimmi ah dannak a um. Atu ahcun Genesis cu catialtu tampi le caciktu (editor) tampi kutin caan saunawn hnuah a hung chuakmi cauk a si, tiah zumh a si.

Tial caan: Genesis cauk an tial hi, a cunglei ah kan chim bantuk in caan saunawn a rau, tiah an ruah. Cu caah, kum 500 nakin sau deuh a rau, tiah zumh a si. Cucu Israelmi Babylon sal i an taan lio (587-538 B.C.E.) le an luat ka hrawng ah tial hi lim siseh law, an dawhter cio.

Genesis cu: Hramthawknak (beginnings) kong an tialnak cauk a si. Vawlei hramthawknak in aa thawk i, miphun dangdang hna thawknak in, Israelmi hna pale le nule hna hrinnak tiang aa tel. Israelmi an pipu hna tuanbia cu Abraham le a nupi Sarah in an thawk i, Isak le a nupi Rebekah, Jakob le a nupile Leah le Rachel, Jakob fale a simi hna kong in, Joseph kong tiang aa tel.

Phundang in chim ahcun, Genesis 1-11 nih vawlei aa thawknak pawl kong hmanthlak a langhter. Cu ahcun sernak, minung hna sualnak chung i an tlaknak, buanchukcho tlunnak  le Babel innsang an saknak hna an i tel. Genesis 12-50 nih Israelmi hna i an pipu le  kong a chim i, a hleikhun in, Pathian nih an sinah bia a kamhmi (promises) pawl kha a chim.

Pathian cu a hramthawk tein a rak um diam cang. Pathian nih a thami vawlei a ser. Nain, amah tein rak cawlcang dingin a kal tak lo. Pathian cu vawlei tuanbia ah a um peng. Minung tuanbia ah Pathian a cawlcanghnak hna zong a chim. Minung hrim cu Pathian muisam keng in sermi kan si ti kha, Genesis cauk rel cangka in hmuh khawh a si. Cun, Pathian nih a sermi hna (minung le sermi thilnung) hmangin sernak cu a pehzulh. A bikin, a thimmi chungkhar hmangin khamhnak le ser tharnak (new creation) caah pehzulh in rian a tuan.

No comments: