Lairam Caah Moses Kawhnak

Baibal relnak: Exodus 3:5-12

Nihin cu Global Day  of Prayer for Burma ni a si. Kawlram caah zumtu paoh nih lungthin khat in Kawlram caah le Kawlram chung i a ummi miphun hna caah, Kawlram in ramleng ah a zaammi hna caah, thlacam ni a si. Kawlram nih zalonnak a herh. Zalonnak taktak a pe khotu cu Pathian a si. Pathian nih a tuah khawh ko tihi kan zumhmi cu a si. Nihin ah ruahti dingin chim ka duhmi cu Exodus 3 ah kan hmuhmi Pathian nih Moses a kawhnak (the Call of Moses) hi a si.

Lairam caah Moses Kawhnak

Exodus 3 hi Moses kawhnak tiah ti a si tawn. Moses le Pathian an i tonnak a si. An i tonnak hmun hi kan Baibal nih cun Horeb tlang ah a si tiah a chim. Moses cu Izipt ram in a zaam i Midian tlangbawi Jethro te sinah a um. Nikhat cu a nupi pa Jethro satil pawl a cawngh lio ah Midian ram tlang pakhat a phan. Cu ahcun burbuk a alhmi kha a hmuh. Zei dah a si hnga tiah a va zoh tikah burbuk cu a rak kaang tak fawn lo. Burbuk chungin Pathian nih a chawnh.

I

"Ra nai deuh ti hlah. Na kedan kha i phoih, na dirnak hmun kha hmun thiang a si. Kei cu na pa i a Pathian, Abraham Pathian, Isak Pathian, Jakob Pathian kha ka si" (Exod 3:5-6)

Pakhatnak, Pathian nih Moses a ton tikah na umnak hmun cu hmun thiang a si caah "na kedan i phoih" tiah a ti. Pathian nih Moses cu a miphun hna Izipt ram in chuahpi dingah tuanvo a pek. A hmasa bikah, Pathian nih a fialmi cu a kedan i phoih kha a si. A thiang lomi thil phoih ding kha a fial. Aruang cu, Pathian a umnak hmun paoh cu a thiangmi a si. Khrihfami nih cun khoika kan um hmanh ah Pathian cu a um ko; Pathian nih a kan umpi kan ti. Nain, Pathian umnak cu hmun thiang a si i, thurhnomh ding a si lo ti kha kan philh theo.

Vawlei cung upa le bawi kan ton hnik hna tikah, asiloah zung ah maw, a leng ah maw kan chuah hnik tikah, ti kan i kholh i thiang tein um kan i zuam. Kan thil ah a thami le a thiangmi kan thim i, kan i hruk. A cheu nih zihmuih kan i thuh, kan i toih rih. Muar nawn piin kan um ahcun, kan tonmi minung lung kan tong lai lo, phundang in a kan hmuh lai, a kan zohchuk sual lai, ti kan phang. Hihi thil tha an si ko. Bia i hal awk a ummi cu: Pathian ton kan timh tikah, kan pum i a ummi, kan nunnak ah a ummi a thiang lomi kan phoih ta maw? Pathian lung a tling sual lai lo, kan nunning hi ti kan phang ve maw? Pathian cu a thiangmi a si. Hla ah kan sak tawnmi cu "A Thiang, A Thiang, A Thiang" (Isaiah 6:3) ti kha a si. Pathian cu a thiangmi, a liannganmi a si.

Cun, Moses sinah aa phuangmi hi kan pupa hna zong nih an biakmi Pathian, nihin tiang lam a kan hruaitu a si. Kan Pathian a si. Tleicia kan pa Rev. S. Van Hre nih thla a cam tikah, "Sang Ling Pathian, Sang Fen Pathian, Nawl Tling Pathian, kan biakmi Khuazing" a rak ti tawn. A hman tuk hringhran. Kan pupa hna nih an rak biakmi Pathian cu nihin ah kan Pathian a si thiamthiam. Cu Pathian nih cun "na dirnak hmun kha hmun thiang a si" tiah a ti.

II

BAWIPA nih cun, "Zei tluk in dah ka mi hna nih Izipt ram ah temh innak an huah ti kha fiangte in ka hmuh cang; a hremtu hna nih an cung i rian fak an khinh hna ruang i bawmhnak hal in an ainak kha ka theih. An nganfahnak cu ka hngalh dih cikcek. Izipt mi hna sinin chanh i a vawlei a thami le a hmun a kaumi ram i annih cu kalpi awk ah ka rung tum cang . . ." (Exod 3:7-8)

Pahnihnak, Pathian nih Moses cu hmun thiang ah na dir caah na kedan i phoih tiah a fial. A thiangmi Pathian nih Moses cu "ka mi hna nih Izipt ram ah temh innak an huah ti kha fiangte in ka hmuh cang" tiah a chimh. Israelmi hna Izipt mi nih an hrem hna, rian hrang an tuanter hna, harnak phunphun an pek hna. Cu vialte cu Pathian nih fiangte in ka hmuh cang a ti. Mi nih chimh ruang sawhsawh ah, a si ngai an tem in ngai tung lai, ti sawhsawh i chimmi phun a si lo. Fiangte in hmuhmi kha chimmi tu a si.

Pathian nih a peh rihmi hi a biapi ngai. Izipt mi hna nih an hrem hna ruang i "bawmhnak hal in an ainak kha ka theih" a ti. Phungdang in kan chim ahcun, Israelmi hna nih harnak chungin Pathian sinah thla an camnak kha Pathian nih a theih. Pathian sinah bawmhnak an hal tikah Pathian nih a theih piak hna. Pathian hi a hna chetmi a si lo; a mi hna nih a sinah an au tikah tha tein a ngaih i, an harnak tiang zong fiangte in a hmuh piaktu a si.

Pathian nih a peh rih. "An nganfahnak cu ka hngalh dih cikcek" a ti. Israelmi hna nih an tuarmi nganfahnak kha Pathian nih a hngalh. Hika ah "hngalh" timi hi Hebruholh cun yada' ti a si. A sullam cu theihhngalh tinak a si. Theih-hngalh ti tikah thuk ngaiin hngalh ti sullam a ngei. Theih sawhsawh a si lo; fiangte in le thuk ngaiin hngalh kha a chim duhmi a si. Pathian nih Israelmi hna an nganfahnak cu "ka hngalh dih cikcek" tiah a ti. Hika i "cikcek" timi nihhin sullam thuk ngai a ngeih. A tan tim lawng hngalh khi a chim duhmi a si lo. Tha tein, fiangtein, thuk ngaiin hngalh, hngalh awk a simi vialte hngalh dih kha a chim duhmi a si. Israelmi hna nih an tonmi paoh Pathian nih a hngalh piak dih hna ti kha a lang.

Pathian nih an nganfahnak a hngalh cikcek tikah a um sawhsawh lo. A mi hna caah thil tha tuah dingin "ka rung tum cang" a ti. Hika ah Pathian le minung kan i dan tawnnak cu a si. Minung nih cun midang harnak kan theih le kan hngalh tikah kan zaangfak hna; nain zei tuahpiak hna loin kan um tawn. Pathian nih cun Israelmi hna i harnak le nganfahnak a hngalh tikah an harnak le nganfahnak in chanh hna ding kha aa tim.

Nihin ah kan cozah thatlo ruangah Kawlram cu vawleicung ram chia bik hna lakah aa tel. Harnak le sifahnak, temh innak le nganfahnak, sivanghnak le awlokchonnak phunphun in kan khat. Mizapi cu an tuar hringhran. Khrihfami nih cun kan biakmi Pathian sinah kan ram caah thla kan cam. Kan miphun hawi hna nih luatnak an hmuh nakhnga thla kan cam. Kan cozah aa thlennak hnga thla kan cam. Kan retheihnak chungin kan i phuah khawh nakhnga thla kan cam. Moses le Pathian an i tonnak nih fiangte in a kan chimhmi cu Pathian sinah kan phuanmi hi a lak a si lo, santlai lo ah aa cang hrimhrim lai lo, tihi a si. Kan Baibal nih a kan cawnpiakmi cu Pathian cu hremmi hna, sifak santlai lo hna, mi nih zomhtaihmi hna, midang nih penchuah mi hna a bawm chantu, an lei ah a tangtu Pathian a si tihi a si.

Nihin ah Global Day of Prayer for Burma tiin Kawlram caah vawleicung hmun tampi i a ummi Khrihfa hna nih thlacam a si. Hi thlacamnak hi Pathian nih a kan theih piak hrimhrim lai. Cucu kan chim khawh nakcu Israelmi hna an aunak, an thlacamnak a rak theihpiak hna caah a si. Israelmi nih an rak biakmi Pathian cu nihin ah kan biakmi Pathian hi a si. An i dang lo. Cu caah, ngol loin thla kan cam lai. Pathian nih kan thlacamnak a lak ah a siter hrim lai lo.

III

"Israelmi an ainak kha ka theih cang i Izipt mi nih zeitluk in dah an hrem hna kha ka hmuh. Atu cu nangmah kha  Faraoh sinah kan thlah lai i ka mi Israel mi cu Izipt ram in na chuahpi hna lai" (Exod 3:9-10)

Pathumnak, Pathian nih harnak a tongmi, Israelmi hna luatnak dingah anmah chungin Moses kha a thim. Tuanvo a pek. Pathian nih vawleicung ah khamhnak rian a tuan tikah, minung lila kha a hman tawn hna. Moses tuanbia kan zoh tikah Moses cu Izipt ram i nganfahnak a tuarmi Israelmi (Hebru ti zong ti an si) nuva nih an hrinmi fapa a si. Faraoh nih a thah sual lai ti phanah bawm chungah an sanh i tiva ah an fenhter. A tawinak chim ahcun, Faraoh fanu nih a hmuh i, aa cawm. Faraoh fanu nih aa cawmmi a si nain, Hebrumi (Israelmi) a si kha a hngalh peng. Israelmi hna zong a va leng tawn hna. Midian ram i a zaamnak aruang zoh tik zong ah a miphun hawi a simi pa a chanh caah a si.

Hika zawnte hi ruah ti hna dingin chim ka duh. Moses nih Hebru miphun a si a philh lo. Vawlei sining in thil thatha a co ko. Sihmanhsehlaw, a sining aa philh lo. A miphun hawi hna tuarinnak a philh lo. Faraoh fanu nih aa cawm. A duhmi paoh a tinco khawh ko. Moses dirhmun le nihin ramdang a phanmi Laimi tampi i kan dirhmun hi aa lo ngai tiah ka ruah. Siangpahrang fanu nih cawmmi cu kan si lo nain, ram tha ah kan phan. Hawi nih an tuahmi thil tampi tuah kho dirhmun ah kan hung um. Malaysia kan phanh lio kha Moses tiva i bawm chungah a um lio, ka lawhter ngai. Cun Moses cu Faraoh fanu nih aa char. A cheu cu US a cozah nih a kan char. A cheu cu Australia a cozah nih a kan char. A cheu cu Norway le Denmark cozah hna nih an kan char. An kan cawm. Kan miphun hawi hna, harsa ngaiin kan ram ah an um lio ah, kannih ram thatha i kan phanh hi zeiruang ah dah asi ti kan ruat bal maw? Pathian nih a duhnak tah zei a si hnga, kan ruat bal maw?

Izipt mi sal ah a taangmi hna nih luatnak an hmuh nakhnga Moses cu Pathian nih a rak hman duh caah Faraoh fanu hmangin a rak cawisan. Hawi hmuhmi a rak hmuh khawh. Hawi theih a rak theih khawh i, hawi hngalh a rak hngalh khawh ve. Cucu Pathian nih Israelmi hna luatter a rak duh hna caah a si, kan ti ahcun kan palh lai lo. Baibal thiamsang Terence Fretheim nih cun Pathian nih hi vawleicung ah rian a tuan tikah minung (agent) a hman peng, a ti. Jesuh Khrih pumsa in vawlei ah hrin a si zong cu, Pathian nih minung sining in hman a duh caah a si. Nihin ah ram tha tha ah kan phan. Kan rethei ko kan ti bu ah, kan ram i a taangmi miphun hawi sinah cun kan sining hi a tha tuk rih. Pathian nih kan miphun luatnak caah ram tha ah a kan phanhter ti hi philh hrim lo ding a si. Laimi nih nganfahnak le harsatnak in kan luatnak dingah Laimi Moses kan si ko. Pathian nih "Izipt ram in na chuahpi hna lai" tiah fial kan si.

Moses nih khan Pathian cu, "Faraoh sinah va kal i Israelmi Izipt ram in chuahpitu ding ahcun kei cu ka tlak lo," a ti (Exod 3:11). Pathian nih a pekmi tuanvo a ruah tikah Moses nih "ka tlak lo" a ti. Laimi caah, kan khua le ram caah, Moses kan si, kan ti tikah keimah nih cun zei dah ka tuah khawh lai, zei hmanh thiam le hngalhmi ka ngeih tung lo, kan ti khawh men. Nihin kan dirhmun kan phanh khawhmi hi Pathian nih midang caah hman a kan duh caah a si tihi philh hna hlah usih. Moses cu Pathian nih a thawh i, "Keimah nih kan umpi lai i keimah nih nangmah kha kan thlah ti cu hi nih hin a langhter lai. Cucu zeidah a si lai ti ahcun, Izipt ram in na chuahpi hna tikah khan hi tlang ah hin nan ka biak lai," a ti.

Moses nih Pathian tuanvo pekmi a cohlan i, a zulh tikah Israelmi cu Izipt saltannak chungin a chuahpi khawh taktak ko hna. Moses a thil ti khawh ruangah si loin Pathian nih a hman caah a si. Pathian nih tuanvo a pekmi a tuah caah a si. Zei tluk in kan ngeih, zei tluk in thil kan theih le kan hngalh ti nakin zei tluk in dah Pathian caah, kan miphun caah kan sian, kan pum kan i pek duh timi kha a biapimi cu a si. Israel miphun caah Pathian nih anmah miphun chungin Moses a hman. Lai miphun caah Pathian nih kanmah Laimi hman a kan duh ve hrim ko lai.

Nihin Global Day of Prayer for Burma kan hman ni ah, Kawlram caah, a hleice in Lairam caah, Pathian nih Moses bantuk in hman a kan duh tihi Exodus 3 nih a kan cawnpiakmi a si. Moses nih a biakmi Pathian cu nihin kan biakmi Pathian a si ko. Kan Pathian cu a thiangmi a si caah, kanmah cio zong hman awk a tlakmi kan si nakhnga nunzia thianghlim ngeih kan i zuam ding a si. "Na kedan i phoih, na dirnak hmun kha hmun thiang a si." Cun, thla kan cammi hi a lak a si lo, Pathian nih a theih ko. Cu caah, thlacam hi kan ngol lo ding a si. Kan cam peng ding a si. A fale hna nih kan aunak cu Pathian nih a theih. Salm catialtu nih cun Pathian cu "a ngu bal lo, aa hngilh bal lo" a ti (Salm 121:4). Israelmi hna luatnak caah Israelmi chungin Moses cu Pathian nih a thim i, a hman. Kawlram nih luatnak a hmuh nakhnga, Kawlram mi Pathian nih a hman lai. Lairam ah luatnak, damnak, le thanchonak a um nakhnga Laimi, nangmah le keimah, Pathian nih hman a kan duh tihi Exodus 3 nih a kan cawmpiakmi cu a si. Pathian sinah bawmh kan hal lai i, kanmah zong hman khawhmi si kan i zuam lai. Cun Pathian nih a kan umpi lai i, kan ram aa thleng lai, a dam than lai.

Theihternak: PBBC ah March 14, 2010 ni ah ka chimmi a si.

Pathian He I Pai Usih

CIM Caanhman nak (11th July 2010)

Bawi Khrih chung ah Zumtu nu le pa hna,

Thihnak in a tho tthan mi kan Bawipa Jesuh Khrih dawtnak, velngeihnak le daihnak cu chungtel dihlak nan cung ah hmun tthan ko seh. A cancan ah CIM caan hmannak kan thlah kho tawn lo. Thla 1 chung ah nihin kan thlah khawh tthan. Thlacamnak in a kan bawm tawn tu hna nan dihlak cung ah lawmhnak kan nei. Thlacam nak in khat le khat ithei leng mang hna usih.

Psalm 128:1,2 "Bawipa a ttihmi cu mi lunglawm an si, a nawl a ngai mi cu mi lung lawm an si. Rian na ttuan tik ah nangmah pawcawm nak khim na hmuh lai i na lung aa lawm lai i khua aung na pem lai."

Nihin CIM caanhman nak ah thawngttha bia a kan chimtu cu, Rev. Tial Lian, Texas Chin Baptist Church, USA ah Pastor a ttuan lio mi asi. Lunglawmhnak nganpi kan nei. Kan dihlak caah, Bawipa nih thlachuahnak kan pek piak ko seh.

Thawngtha bia kan ihrawm hlan ah HIKA hla te hi ngai ta hna usih.

Rev. Tial Lian:

PATHIAN HE I PAI U SIH (Genesis 32:22-29; Matt. 5:4)



Vawlei cung tuanbia roling le tuanbia dawh a si mi kan Bible ca chungah kan hmuhmi cu Jakob le Esau tuanbia a si.Gen.25:27-28 ah Esau cu sakah thiam mi a si, ramvaih a duh ngai mi a si, sihmanhsehlaw Jakob cu mi dai mi　holh lo, inn lawng i a um mi a si tiah a ti. A pa Isak nih Esau cu a dawt deuh, zeicahtiah a sa kah mi sa kha a ei lengmang, sihmanhsehlaw a nu Rebekah nih Jakob kha a dawt deuh ve, tiah kan hmuh.



Nikhat cu Jakob nih Esau cu a hlen caah a pa Isak nih thluachuahnak vialte cu Jakob a pek dih.Esau nih a pa sinah, "Ka pa, thluachuahnak cu pakhat lawng maw na ngeih ko? Kei zong ka pe ve ko," a ti i fakpi in a tap.Isak nih cun a thawh i, "Vawlei　rumnak na caah a um ti lo, van dap na caah a um ti lo. Na vainam in na nung lai i na nau sinum na si lai," a ti. A pa nih Jakob kha thluachuahnak a pek caah cun Esau nih Jakob cu a huat i a lungchung in, "Ka pa cu va thi deng cang kaw, a zunngaih kan liim cun Jakob cu ka thah lai," tiah a ti.Cucaah Jakob cu a nu nih a ta Laban sinah Haran khua ah a zam ter.



Laitlang i Pastor ka tuan lio ah an ka hal tawn mi cu, " Zeicahdah Pathian nih Jakob cu thluachuahnak a pek i Esau cu a pek lo," ti hi a si. A u a hlengtu Jakob tu cu Pathian nih thluachuahnak a pek ti kha a si. Esau nih Jakob ton awkah aa thawh i mi　400 aa ratpi hna tiah kan hmuh (Gen.32:6). Jakob cu a thin a phang tuk hringhran. Sihmanhsehlaw a tuah hmasa bik mi cu
" Pathian sinah thla a cam" (Gen.32:9-12). Cu hnuah a u Esau ton awkah aa thawh. A u Esau caah laksawng a thim hna:　Meheh pi 200 le meheh tum 20, tuu pi 200 le tuu tum 20, hnuk sur lio mi kalauk 30 an fale he, cawpi 40 le cawtum 10,　laa pi 20 le laa tum 10 an si.Hi vialte hi laksawng ah a kuat.



Jakob a lungput ka uar ngai mi cu, a u Esau kha " Ka bawipa" a ti i amah kha, "Na sal Jakob" tiah aa ti ( Gen. 32:18 ).　Jakob cu a u Esau he an i ton tikah a u a phak hlan ah voi sarih vawlei ah a kun ( Gen. 33:3 ) a ti. Voi sarih vawlei ah　kun bu tein (toidor tein) a u sinah ngaihthiamnak a hal.Hi thil a tuah mi hi aa dawh tuk mi a si.A u kha a biak ti awk a si.　Esau tu nih cun a hun zuanhnawh i a kuh i a pom i a hnamh.Ngaihthiam lo awk a tha lo. An i lawm tuk veve i an pahnih in　an tap tiah kan hmuh.Jakob nih a ti rih mi cu, "Hi tluk in ka cung i na that caah na hmai hmuh hi ka caah Pathian hmai hmuh　tluk a si (Gen.33:10b) tiah a ti. Hi bantuk lungput a ngeih caah Jakob nih Pathian thluachuahnak cu a hmuh.



Pathian nih hin ngaihthiam khawh lo mi sualnak a ngei lo. Jakob bantuk in misual ka si tiah aa hngal i sual aa ngaichih mi paoh cu Pathian nih a dawt hna.Peniel ah Jakob cu Pathian he an i paih lio ah, Mipa nih cun, "Na min ahodah a si?" tiah a hal i, " Jakob," tiah a leh (Gen.32:28). Jakob nih cun keimah cu, " Mihlengtu " ka si, mi thalo ka si tiah a sining kha fiang tein a chim ngam. Kannih nih tah kan chim ngam ve hnga maw? Misual ka si, mi thalo ka si tiah chim hi minung kan caah a har bik　mi a si men lai. Bawi Jesuh nih a kan cawnpiak mi cu, A tap a hraam mi cu lunglawm mi nan va si dah! Pathian nih an hnemh hna lai (Matt.5:4) tiah a ti.



Minung nih hin mitthli phunhnih kan ngei.Mitthli poah hi thluachuak mi a si lo. Kan dawt bik mi hna an thih tikah kan tap i kan　mitthli a tla.Tihnak, thinphannak le vanchiatnak nganpi kan ton tikah kan mitthli a tla than.Cu mitthli nih cun kan nunnak a ro ter i thazaang a der ter. Lunglawmhnak a um kho lo.Mitthli pahnihnak cu, "Mah sualnak le midang sualnak ruang i a luangmi　mitthli a si.Pathian a thangthat mi mitthli a si. Cu mitthli nih cun kan thinlung DUM kha ti a toih i kan mit kha a ceu ter. A phichuak cu ngaihthiamnak in a dong i daihnak le hnangamnak a si. Lunglawm mi nan va si dah! a ti mi cu, cu bantuk mi hna cu an si.



Mah sualnak ruangah a tap a hraam mi hna cu David, Peter le Fapa tlau pa hna kha an si.Midang sualnak ruang ah a mitthli　a tla mi cu Jeremiah le Paul kha an si ( Jer. 8:21-22; Rom.10:1 ). Cu hna cu mi lunglawm mi an si.



Jakob cu tihphannak le lungrethei tuk in a um lio caan ah Pathian he an i pai. A lungretheihnak le a piahtana vialte kha Pathian sinah a pek dih.Pathian he zan khuadei tiang an i pai, khua an khang tti, Pathian sinah bawmhnak a hal. Cucaah Pathian nih min thar a pek. A min cu Jakob si ti lo in Isreal ti a si cang. Mihlengtu si ti lo in Pathian siangpahrang fapa ti a si cang.



Ka dawtmi Chin mi u le nau hna, kannih zong harnak le vanchiatnak, tihphannak lelungretheihnak kan ton tikah Pathian he ipaih dingin kan sawm hna. Kan harnak vialte cu Bawipa sinah ap dih u sih! Zan khuadei tiang Pathian he i pai zungzal u sih! Pathian nih thluachuahnak a kan pek ve ko lai.



Hi thawngthabia kan i hrawm mi hi a ngaitu le a reltu nan dihlak caah Pathian nih thluachuahnak pe ko seh! Amen.




Rev. Tial Lian


In Charge Pastor


Texas Chin Baptist Church


Fort Worth, TX


USA.

Theihternak: July 11, 2010 ni CIM caan hmannak kan tarmi a si.