Dinnak: Zei Tin Na Ruah Ve?

Vawleicung milurel hi an karh tuk cang caah vawlei thil chuah (natural resources) nih a kan za ti lai lo, cucaah hmailei kum 100 hrawng ahcun mangtam a tam chinchin lai tiah mi cheukhat nih an ti. Ruah tikah a si kho ngaimi thil an si. Vawleicung milurel a tam bik a rak simi Tuluk nih fa tampi ngeih lo dingin policy a tuah, nain India le Muslim pawl nih fa tam tuk hring hna kaw, vawlei milurel kan karh thiamthiam ko. Cu hmanh ah, Muslim pawl an karh ning hi a rang tuk ti a si. Hmailei caan tlawmpal ahcun vawlei milurel ah Muslim hi Khrihfa nakin an tam deuh te lai tiah cheukhat nih an ti. A si kho ngaimi thil a si ko. Nain, vawlei milurel an tam le an tlawm kha hi ka ah tial duhmi taktak cu a si lo. Muslim pawl hi zeicadah hi tluk rangin an karh hnga ti zong kha chim duhmi a si fawn lo. Nupi tampi ngeih ahcun an karh ko lai ta. Chim duh taktak mi tu cu a dang a si.

Magid hi Saddam Hussein i chungkhat, cun Saddam chaan lio ah uktu bawi pakhat a rak si ve. Kurd, Shia le Sunni tiah Iraq ah an um. Magid le Saddam hi Sunni phun an si. Shia pawl hi Irag milurel i mitam (majority) an si. Kurd le Sunni pawl hi mitlawm deuh an si. Nain, Iraq uknak kha Saddam kut cung a phanh hnuah Kurd pawl hi tampi an rak thah hna. Cun, Shia pawl zong thahnak an rak tong ve. 1988, 1991, 1999 hna ah khan Magid le Saddam nih tam lak te an rak thah hna cu a si. Kum an liam, caan an liam, thil sining an i thleng ve. Cuticun, 2003 a phan tikah US nih Iraq cu a tuk. Saddam nih WMD a ngeih caah a si an ti, nain an hmu lem lo. Cun, an hmu ti lem lai lo. Nain, Iraq kan tuk hi a sualnak a um lo tiah Bush nih a chim, a ruang cu Saddam le Magid nih an rammi (Shia le Kurd) pawl tamtuk an rak thah hna caah a si. Afganistan an tuk lio 2001 in nihin tiang Osama cu an tlaih kho lo, nain Saddam le Magid tu cu caan kar te ah tu fano bang an tlaih khawh colh ko hna.

Cutincun, Saddam kha Iraq Court nih thihnak thong (sentenced to death) an pek i an rak thah. Nizan ah Magid hi an thah ve. Magid an thah tikah, rights group pawl nih sual an phawt ti a si. Cun, Iraq mipi cheukhat nih sual an phawt an ti ve. Mah hihi leh rulh (revenge) a si an ti. Nain, a rak thahmi hna i chungkhat nih cun an lung a tling ngai ti a si ve. An mawh lo ti awk in a um ve ko. Jesuh nih na ral kha va daw hna a ti tikah Jesuh nih zeitindah a va hmuh ve hnga ti hna khi a herh le herh lo in ka ruat. Jesuh cu hal awk tha ti hlah kaw, keimah ruahnak tu chim ka duh. Zumtu pakhat dirhmun incun Magid (Chemical Ali) an thahmi hi ka lung a tha lo ngaingai. Kan minung hawi van thah ngaingai cu lung a tha hrim lo. Nain, ka ruah chihmi tu cu, Chemical Ali an thahmi nih sullam a ngeihter ngaimi pakhat cu, 1988, 1991, le 1999 lio i amah nih a rak thah i lei dai tangah a um cangmi hna caah "JUSTICE" (dinnak) hi a um rih ko ti kha a langhter. Cucaah, Chemical Ali an thahmi hi teirulhchamnak (revenge) si loin, JUSTICE nih a hei chuahter mi thil tu a si tiah ka ruah ko. Cun, vawlei i uktu thalo pawl (Than Shwe phun) caah ralrinnak petu tha a si ka ti fawn. Nang zei tin na ruah ve?

Pa Pum

Princeton