George Herbert Thanksgiving Prayer

Thou hast given so much to me,
Give one thing more, - a grateful heart;
Not thankful when it pleaseth me,
As if Thy blessings had spare days,
But such a heart whose pulse may be Thy praise.

Top ten lists for pastor appreciation month from Baptist General Convention of Texas (BGCT)

1. Protect your pastor.
2. Understand every pastor has strengths and weaknesses.
3. Pray for your pastor.
4. Allow your pastor to be real.
5. Allow your pastor to have a life outside the church.
6. Encourage your pastor to take risks.
7. Value your pastor in writing.
8. Be available to your pastor without expectations.
9. Encourage your pastor's family to be his primary ministry.
10. Don’t become an antagonist!

Ken Connor Bia Roling

Ken Connor Washington DC ah a ummi The Center for A Just Society ah chairman a tuan mi pa nih American rammi kong hi ti hin a tial. American rammi nih kan duh bikmi le kan uar cemmi cu good life ti hi a si. Inn tha, mawtaw tha kan i cit, hnubik chuak cell phone thatha kan hman hna, thilri thatha kan i cawk i kan closet tlum lo in brand thatha kan i cawk hna. Thil thatha kan hman hna; asinain, zeitik hmanh ah kan i zat ti a um lo. Riliti a dingmi he kan i lo, kan din deuh kan ti a hal deuh. Kan ngei deuh, kan duh deuhdeuh a ti i a zaa ti a um lo, a ti. I need ti si lo in I want ti lawng te a si e, a ti.

Thisen Cu Nunnak A Si: Lainu Sining Hoihin Bible Zohthannak

Thisen cu Nunnak hrampi a si

A ni le a caan cu 2010 June thla ni 26 zan zinglei nazi 3 hrawngah a si. Zunin kal dingin ka tho. Ruah lo in ti tamtuk a hung chuak. Sibawi pa nih a rak ka chimhmi ka lungchung ah duk tiah a hung chuak colh. “Ti tampi a chuah ah cun a siloah na paw a fahtuk ahcun siloah thi a chuah ahcun zeitik caan pohah emergency ah nan kal colh lai,”tiah sizung ka kal lio ah a chimmi a si. A hngilh cuahmah lio mi kan pa cu ka vun hloh. “I tim law sizung ah kan kal lai ka ti,” i hngilh tuk lio ah ruah lo in ka thangh tikah khuaruah har in ngangko in a ka zoh. Sau nawn hnu ah “Na zun sawsawh a si lo maw a ka ti,” ti a tla thluahmah mi cu a hmuh ve tik ah a hmawhmang lo in a tho i a thil aa tim. Cun kan herh lai a timi a timh hna i Emergency room cu zinglei sangah kan phan. Leng in an ka nam i sizung cung dot ah an kan chiah. Si an ka ronh, an ka zoh, an ka hramh. Zarhpi ni chunnitlak ka paw a fah chel, a dam chel in ka um. Rawlei ti hlah an ka ti caah ti lawng ka ding i zanlei nazi 6 a hung tlin tucun fah thlorh in a fak cang. Ka nu nih phone chung in bia a ka cah mi ka lungchung ah a chuak. “ Kafa na ngan a fak tik ah Bawipa nih kan caah thihnak fak bik a tuar nak kong tu kha rak ruat. Na nganfah nak na ruah ah cun a fak chin lai i na celh lai lo. Jesuh Khrih nih na caah a tuarmi le an dawtning kong na ruah lai  i na nganfaknak zong a mah sinah na chiah lai, cun nu a si mi paoh nih an tuar cio mi a sin ko caah na ha cang naa rial lai,” tiah ka nu bia cah ka lungchung ah a hung chuak. A fah tuk ve hrat caah a cancan ah cun ka hram ruangmang ve tawn. Zan nazi 9 tuah cun Pathian thawngin damten nau mui kan hmuh. Ka tangah Siang Tha Par an vun chiah i ka nganfah nak zong a lo dih. Kaa pom i Pathian sinah lomhnak ka chim. “San a tlai lomi na fanu pum in nunnak thar na chuah ter caah Bawipa kaa lawm tuk,” tiah Bawipa sinah thla ka cam. Thi le hlam a chuak mi cu baltin in an donh. Hmuning law cu thi a tih tuk mi ka si caah mah hngallo in ka um men hnga. Thlahnih chung zeihmanh tuan lo in inn ah kaa cong. Nunnak thar caah a chuakmi thisen cu a va sunglawi hringhren dah.

Thisen le Nu Bible nih a chimning

            Kan Bible ca chungah nunnak thisen, nu chungin a chuak tawn mi (nature) ruangah nu hna cu nauta deuh in ruah an rak si. Judah mi hna nih nuphung a thei lio mi nu cu a thainglo ah an ruah hna i an nuphung theih a dihin thiannak caah thawinak an rak tuah tawn. Leviticus 15:19-30 chungah cun;

Nu nih a nuphung tawn  a hngalh tikah, ni sarih chung thianglo in a um lai i ahohmanh a mah  a tawngtu cu zanlei tiang thainglo a si lai. A thianlo chung i a ihnak paoh cu thianglo a si lai; a thutnak paoh zong thianglo a si lai. Ahohmanh a ihnak a tawng paoh cu a hnipuan kha  a suk lai i ti in aa kholh lai i zanlei tiang a thianlo awk a si lai. Cun a thuthnawhmi thil zeihmanh a tawngtu cu a hnipuan kha a suk lai i ti in aa kholh lai i zanlei tiang a thianlo awk a si lai; ihkhun siseh, a thuthnawhmi thial zeipaoh siseh, a tawngh tikah zanlei tiang thianglo a si lai. Cun pa ahohmanh nih a mah he a ih i a thian lonak cu a cungah a um ahcun cu pa cu ni sarih chung thianglo a si lai i a ihnak ihkhun paoh cu thianglo a si lai. . . . Sihmanhsehlaw a thichuahnak kha a thian ahcun ni sarih a rel lai i cu hnuah cun a thiang lai. Cun niriat ni ah cun thuro pahnih maw laileng no pahnih dik a lak lai i tlangbawi sinah, tonnak thlam innka ah cun, a rak put hna lai. Tlangbawi nih pakhat cu sual thawinak caah, a dang pakhat cu khangh thawinak caah a thawi hna lai i amah cu Bawipa hmaiah thichuah i a thian lonak caah cun tlangbawi nih remnak a serpiak lai, tiah a um.

            Judah miphun hna nih nu chungin a chuakmi thisen cu thianglo ah an rak ruah caah nuphung an theih dih tik hmanhah raithawinak tuah hnu lawnglawng ah nu cu a thaing mi ah an rak cohlan hna. Cu lawng siloin nu nih fa an ngei tik hmanhah nu a si ahcun ni 14, zarhhnih chung thianglo ah an ruah hna cu hnu ni sawm ruk le ni ruk an rel rih i cu hnu lawngah raithawi nak an tuah i an thiang tiah an zumh. Asinain fapa a ngeih a si ahcun ni 7 (zarhkhat) chung thiang lo in a um lai, cu hnu ah ni sawmthum le nithum chung a thianlo nak aa peh lai. Cun  raithawinak a tuah lai i a thiang lai tiah (Levi 12:2-7) chungah hmuh khawh a si.

Bible ah nu hna an thichuah ruangah thianlonak siseh, takvun damlonak ruangah thianlonak le a dangdang thianlonak kongah an thian lo chung, an thianhlim nak dingah tuah ding pawl cu aa tial ko hna nain zei ruangah dah mahbantuk thil hna hi thianglo ah an rak ruah hna timi kongah zei hmanh chimmi a um lo.  Chimduhmi cu a thainglo mi kong cu chim a si lengmang nain an thianlonak a ruang fianternak kong Bible ah a um lo. Cu kong he pehtlai in a hmasabik dothlat tu a si rua tiah ruahmi Luzato (1871 kum) nih Interpretation of Torah (Nawlbia cauk hrihfiahnak) timi a rak tial an ti i mah ahcun thichuah, takvun damlo nak le zei dangdang thianlonak zawtnak tiah Leviticus cauk chungah aa tial mi pawl hi thihnak he aa pehtlaimi (aa naih tukmi) an si hna caah a thianglo mi zawt, damlonak ah ruahmi an sinak a ruang a si tiah a rak ti. A sinain Klee timi nu nih cun thihnak he aa pehtlaih caah nu chungin a chuakmi thi kha a thianglo tiah Israel minih an rak zumhnak a si lai tiah Luzato nih a chuah pimi zumhnak cu a hmanlai lo tiah a rak el ve. A nih a chim ve ning ahcun nunnak thar semnak le thi hi aa pehtlai tiah Israel mi nih an rak ruah ca tuah nauinn chungin a chuakmi thi hi a thianglo tiah an rak zumhnak a hrampi a si theu lai tiah a ti.[1]

A cunglei pahnih he kalh ngaiin Kauffmann nih cun Israel miphun hna nih nu chungin a chuakmi thi a thianglo tiah an ruahnak hrampi hi Ancient Near East zumhnak in a rak  chuak mi a si lai tiah a ti. Asinain a chimmi ah a derthawm deuh nak cu Israel miphun hna nih nu chungin a chuakmi thi a thiang lo an tinak hi Ancient Near East pawl an rak zumhnak in aa thok tiah a chim ko nain zeiruang ah dah Ancient Near East pawl nih a thiang lo tiah nauinn chungin a chuakmi thi cu an ruah timi cu a phi a chuah kho ve hlei lo. Ancient Near East pawl nih an pathian le minung kar pehtlaihnak ah harnak pe tu deuh tiah an ruahmi paoh kha thianglo tiah an rak ruah hna. Cucaah nu chungin a chuakmi thi cu pathian he pehtlaih nak ah thianter lonak a chuahpi tu a si timi an zumhnak ruangah a thainglo tiah an rak zumhnak a ruang si dawh a si a ti. Asianin Ancient Near East pawl ruah ning bantuk si loin Israel minih a thianglo tiah an ruah nak tu cu pumsa thianhhlimh nak kong lei hoih deuh in an i chimh cawnpiak mi a si lai tiah a ti.[2] Cu a chimmi zong cu tlamtlin nak a ngei hlei lo zei catiah cun Israel miphun pawl tuanbia kan zoh tik ah an thianlo chung kha Pathian he pehtlaih khawh a si lo. Tlangbawi nih raithawinak a tuah hnu hna na thiang tiah ti hnu lawnglawng ah Pathian biak khawh le Pathian he i pehtlaih khawh  a si. Cucaah a fiangngai mi cu pumsa thainhhlimh nak he aa pehtlai mi lawng a rak si lo ti hi a si ko. A tawinak cun Bible ah nu nauinn chungin a chuakmi thi cu a thianglo tiah aa tial ko nain a thianlo nak a ruang cu tial a si lo zei ruang set ah ti zong fainter nak a um hlei lo. A tanglei ah Israel miphun nih nauinn chungin a chuakmi thi a thianglo tiah an rak ruahnak aa thoknak hrampi phunhnih in langh ter khawh ka vun zuam lai.

1  Nu Chungin a chuakmi thisen a thianglo timi zumhnak cu Isareal miphun nih an pawngkam zumhnak an i lakmi a si timi ruahnak

            Biakam hlun cauk dothlattu tamdeuh nihcun Israel miphun hna nih nuchungin a chuakmi thi a thianglo tiah an ruahnak cu an pawngkam miphun hna nih an rak zumh caah cu an pawngkam minung pawl zumhnak cun a si ti hi an cohlan mi a si. Scholar cheukhat nih cun Israel mi nih a zeiset hi dah an pawngkam zumhnak sinin an i lak i zei tiang hi dah an mibu hrangah an hman ti mi kha an zoh tii i an hmanning cio kha epchunh nak an tuah. Cutik ah Israel miphun hna le an pawngkam miphun hna sining ah an i dan cemnak a si ko tiah an rak ruah mi cu Israel miphun cu Pathian pakhat lawng a bia mi an si i an pawngkam mi phun hna cu pathian tampi a biami an si nak ah hin an i dan bik nak a si an ti. Scholar cheukhat ve nih an Pathian biakmi ah i dang ko hmanh hna sehlaw an zumhning le an nunning ah tampi khahnak an ngei ve ti cu el awk tha lo in a um ko caah nuchung in a chuakmi thi kong ah Israel minih a thianglo ah an hmuhnak a ruangbik cu an pawngkam ummi miphun hna zumhnak in aa thok mi a si ko lai tiah an ti. Asinain Israel miphun hna le an pawngkam ummi mibu hna an nunphung an zoh ti tikah an catial ah siseh an zuksuai mi ah siseh i khahlo nak tampi a um thotho ve caah cu zong cu cohlan har ngai ah ruah a si than hoi. Cohlan thlu awk a tlakmi zumhnak cu a si fawn lo.[3] Azei si pohah nihin tiangah mi tam deuh nih an zumh mi cu cu tik caan bak in nauinn chungthi a thianglo timi zumhnak hi aa thok ko ti le khoi ka set in aa thok ti cu theih khawh a har tuk hringhren mi a si. Asinain theih khawh nak tiang an dot hlat tik ah nu chungin a chuakmi thi a thainglo timi hi hlanlio Israel miphun hna an pawngkam a rak ummi miphun hna nih chimchin mi tuanbia le phungthluk ah a rak um diam cang mi a si ti caah cucun i thok dawh a si ti tiang hi an chim khawh mi cu a si.

            A tawinak bik le a fawinak bik in chim ahcun Israel miphun nih nu chungin a chuakmi thi a thaing lo an rak ti hlan piin an pawngkam ah a rak ummi miphun hna nunphung, zumhnak le sining ah hram thuk piin a rak thla cangmi zumhnak a si tihi a si. Cu nunphung cu i lak in Israel mi zong nih thianglo ah vun pom dawh an si.

2. Minung kong le nunphung kong a cawngmi hna nih an hmuhning

            Pahnihnak ah tawi tein langhter ka duh mi cu minungkong a cawngmi hna (Anthropologists) pawl le (traditionists) pawl nih an rauhning kong hi a si. Hlanlio minung hna an nunphung kong hlathlai nak an tuah tik ah le minung hna an sining zoh tikah thianlonak phung timi hi minung tuanbia hramthok in mibu kip nih rak i ngeih mi phungah a rak um diam cang mi, a um lio cuahmah mi le a um lai dingmi phung a si an ti.[4] Robertson Smith nih  a thianglo mi tiah ulh mi caah taboo timi biafang cu a rak hman. Taboo timi cu mibu bukhat nih silole miphun pakhat nih tonghtham lo dingin, hrial dingin ruahmi thil pakhatkhat siloah  hmunhma pakhatkhat siloah minung pakhatkhat kha a sawh mi a si. Cu taboo timi a thainglo tiah ruahmi, hrialphung a si, ulh phung a si tiah ruahmi ahcun nu hna an nau inn chungin a chuakmi thi hi hlanlio minung tuanbia zoh tikah a thianglo mi a si tiah ruahnak a rak um diam cang mi a si caah cu ka cun hram a rak thla i Israel miphun hna nih a thianglo tiah an cathiang chungah an rak langhter nak hi a si lai tiah zumh a si. Cu a thianglo tiah ruahnak a rak ummi nih cun mibu nunnak ah hram thuk ngaiin a rak bunh tikah nifatin mibu nunnak lawnghmanh ah si ti loin kan zumhnak tiangah a lanh pi theu tawn.[5] A tawinak cun biaknak chungah a thianglo tiah nauinn chungin a chuakmi thi ruah a hung si hi biaknak chung ah an rak ruah hlan piin mibu nih a thianglo tiah rak chimmi le rak ruah ciami, an nunphung chungah hram a rak sih diam cangmi a si ti khi a si ko.

            Mauss nih cun kan pum cu kan zaatlang nunnak nih fiangngai in a suai mi thlalang a si tiah a rak ti. Cu a rak chimmi bia cu i lak in Mary Douglas nih a thainglo timi ruahnak phung nih aa tinh bik mi cu mibu pi damnak caah le pawngkam thatnak, zohkhenh felnak caah a si i mibu chungah nautat mi, santlai lomi tiah thleidan nak caah a si lo tiah a rak ti. Phundang in chim ahcun Mary Douglas nih cun a thianglomi cu thil hnawmtam mi le a umnak dingah a um lo mi paoh kha a si ko tiah a ti. Cu zumhning le ruahning cu miphun kip sinah a rak ummi a si a ti. Asinain phunkhat le phunkhat kan i dannak tucu mibu cheukhat nih cun cucu an hrial hna i mibu cheukhat nih cun thil biapi pa ah an ruat lo i biapi pa zongah an chia fawn lo a ti.[6] Pipa tukin aa chiahmi mibu nih an i buaipi i minung pakhat le pakhat karlak ah theidannak tiang a chuah ter nain a ruat duh lemlo mi mibu tu nih cu zei zongah an chia lo i buainak zong a chuah pi ve lo a ti. A hmanngai mi a si ram thangcho le mi thangcho cang mi hna nih cun hi kong hi ceih ding hmanh ah ruah ti lo mi a si.

            Douglas zumhning zong cu a tling thlu lo tiah Meigs nih a el ve. Thil pakhatkhat a umnak dingah a um lo mipaoh le a thurhnawm mipoh a thianglo tiah a tlangpi in kan ti kho lo. Thil zei maw cu an umnak ding lo ah kan chiah bu ko zong ah zoh a co mi le a thurhnawm lomi an um thotho ko tiah a el. Nauinn chungin a chuakmi  thi cu a thianglo kan ti ko lio ah cu nauin chungin a chuakmi thi a um lo ah cun Pathian thluachuah nau pawi le nau neih khawh a si ve thotho lo a ti.[7] A chimmi hi a hman ngai ka ti. Nunnak aa thoknak cu thisen a si i cu thisen lo cun nunnak aa thok kho lo. Cucaah nunnak le thihnak kong he aa pehtlai mi a si caah nu nauin chungin a chuakmi thi cu a thianglo tiah kan ti kho hnga maw? Hi kongah hin mipi hi kan biapi ngaingai.  Zeicatiah cun mipi cu hi kong ah biathlek tu kan si.

            Hi kong he pehtlai in Buckley le Gottlied nih cun taboo timi biafang ruangah thianlonak a rat a si ahcun taboo biafang cu ta timi “min va bunh” le pu timi “sining hoihin” ti sullam a ngeimi biafang pahnih komh in a ra mi a si caah sining hoih in min bunh timi sullam a ngei mi a si. Cu nihcun a thianglo rumro mi lawng a sawh lo. Taboo timi a mah biafang bak nih hin palhnak, thianlonak a ngei lo i thiannak, palhlonak zong a ngei hlei fawn lo. Thil pakhatkhat kha mibu nunning hoih in a sullam chimtik ah a nak kho mi a si bantuk in a rang kho mi zong a si fawn ti khi a si ko.[8] Cucaah cun thianlonak kong ah hmanmi biafang hi kan nunphung chungah kan hman tikah kan sining hoih in a sullam kan fainter ruangah thiltha zong ah kan chiah khawh i kan nunphung le sining ruangah thil thalo zongah kan chiah khawh mi a si ti hi minung kong le nunphung kong a cawngmi hna nih an ti ning cu a si. Phundang in chim ahcun nauinn chung thi cu a mah kokek sinak ah a thiangin a thur lo. A hrilhfiah tu minung le mibu nih a thiangah kan chiah ahcun a thiang ko i thianglo ah kan chiah ahcun a thiang lo mi a si ko ti khi a sawh mi cu a si. Amah thi kokek nih thiannak le thianlo nak a ngei lo a hrilhfiah tu hrihfiah ning hoih in sullam a ngei mi a si ti hi a si.

Lainu le Thisen

            Laimi zong kan nunphung ah nu nauinn in a chuakmi thi cu a thianglo mi ah ruah a rak si. A tu zongah a si peng rih ko. Cucu kan zumhning le kan tuahphung tete ah hin tampi a lang. Tahchunhnak ah thingthei a tlai a thaw ngaimi zong lawh a cut tikah nu thi a ngei lio mi a kai ah cun a pang a chia tiah kan zumh i a hmaikum ahcun a tlai a tha ti lo tiah kan ruah. Cintlak nak lei kongah theihmi le cawnmi ka ngeih ve lo caah tampi ruah nak ka chuah pi kho lo nain si dawh a si ngaimi cu mah thingthei nih a duhmi dat hna kan pek khawh lo ahcun theitlai tha tlai ding cu a si kho ve lo mi a si. Cun thingthei kung pakhat cu a tlai kho lo. Tlaiding a si cang ko nain thei a tlai lo ahcun nu thi  an neihnak hni kha suk lo in an fenh hna i fungin an tuk hna tikah thingthei tha a hmaikum ah a tlai tite hna hi laimi nih kan rak i nun pi i cu ti zong cu kan rak tuah tawnmi a si. Phundang in chim ahcun mah thingthei cu tlai na cucang ko nain ziah na tlai lo tiah ningzak mualpho in kan tuah tinak khi a si. Keimah pumpak hrimhrim nih hi thil an tuah tawn mi hi ka hmuhton mi an si. Cun ramvai mi pa zong an nu thi a ngeih lio ah ram a vaih ah cun sa a kap kho lo ti te hna in rak ruah a si. Cun a cheu hna nih cun nupi le thi ngeih lio i ramveih cu i khawhden nak a si ti hna in an zumh.[9]

 Cu vialte kan rak i nunpi diam cang mi kan nunphung nih a kan nenh tik ah Khrihfa kan hung si hnu zong ah nu pastor cu pa pastor tluk in kan hmu hna lo. Ordination te hna zong hlanlio deuh ah cun va a ngei ti lo i a thi a dih cangmi, phundang cun a thi deng cang mi nu lawng Khrihfabu nih rak pek a si. Rian an tuan kho set ti fawn lo ordination an pek hnu hna ah a ruangcu an der thawm tuk hnu a si cang i cutik ah nu Rev. pawl cu san an tlai lo tiah kan ti than hoi hna. Voidang zongah ka tial lengmang tawn bantuk in ordination cu riantuan khawhnak ding caah pek ding a si deuhmi khi a si. U pat tuk hnu riantuan khawh ti lo hnu thazang um ti lo hnu hna ah cun zeihmanh pek thahnem lo a si. Fianghlang ngaiin thleidan nak a um ti cu chim awk a tha lo nain nauinn chungin a chuakmi thisen ruangah nu cu niam deuh ah chiah kan si zungzal. Khrihfa lawng si loin kan pawngkam zumhnak Buddhist pawl zong nih an pura a san deuh nak pawl le hmun cheukhat ahcun nu cu kai khawh a si lo tiah ca hna an tar tawn. Cun nuhni cu cungsang ah thlai phung a si hoi lo. Vawlei hri te lawngah zaar phung a si tiah ruah asi fawn. Culawng si lo in nu cu hmailei ah pathian a va si te khawh nak ding caah cun pa in a chuah hmasa a herh ti hna ah an ruah caah Buddhist nu tampi nih thla an cam tawn mi cu ka hmailei ah cun pa in hrin mi ka si khawh nak hnga tiah thla hna an cam tawn.

A ngaingai ti ahcun nauinn chungin a chuakmi thi cu nu hna kan dam hmechunh nak a si. Thichia chuak lo in a um ah cun nu caah cun nau inn zawtnak ngeih a fawi ngaingai. Cun fa nu fa pa Pathian thluachuah an si kan ti lio ah nu hi nauinn chungin a chuak mi an thi um hlah seh law fa zong ngeih khawh a si fawn hnga lo. Kan ruahnak le kan zumhnak laimi nih kan thlen a hau cang. Nu chugnin a chuakmi thi cu a thianghlim mi le nunnak thisen a si tiah kan cohlan ahcun Pathian nih a mah mui keng in a ser ve mi hna nu hna hi u pat hmaizah nak le dawtnak kan pek hna awk a si. Kan nautat hna ding an si lo. Kan dawt hna i an zawn kan ruah hna dingtu a si deuh. Zeicatiah Pathian nih a hleiin nunnak thar chuahnak ding caah rian pek mi kan si.

Biatlang Kawmnak

            De Beauvior nih a rak chimmi cu nuin hrin kan si lo, nu ah ser kan si deuh a ti. Thil pahnih in a then. Cucu sex (sining kokek) le gender (nunphung, pawngkam nih si termi) tiah a then. Nu kan sinak kan kokek ah hin zeihmanh a thianglomi, sualnak a um cia mi a si lo i kan nunphung le pawngkam tu nih nu cu cutin a um awk a si tiah sermi phungphai an ngeih mi tunih a kan nenh i a niam mi ah chiah kan sinak a si a ti.[10] A hmanngai nu cungah kan ruahnak kan thlen caan a cu cang.

            Kan Bible chung zongah Levi 17:14 ah cun, “Zeitintiah titsa vialte nunnak cu thi cu a si,” a ti. Cun Deuteronomi 12:23 zongah “A thi bel kha ei hrimhrim hlah u; Zeicatiah thi cu nunnak a si i nunnak cu sa he nan ei lai lo,” a ti. Cun Genesis 9:4 ah “Asinain sa kha a chung i thi a um lioah cun nan ei lai lo, zeicatiah nunnak cu thi cu asi,” tiah a ti ve. Cucaah Pathian nih Israel mi cu saram thi ei zong a rak thloh hna. Zeicatiah thisen cu nunnak hram a si caah a si. Saram thi hmanh kan sunhsak ah cun nunnak aa thoknak nauinn chung thisen cu upat tihzah chinchin ding khi kan si.

            Bawi Jesuh Khrih hrimhrim zong nih Matt 26:28 ah “Hihi ka thi a si, biakam fehternak thisen, sual ngaihthiamnak ca i mi tampi ca i thletmi cu a si,” a ti. Cun Hebrew 13:12 ah cun “ hi ruangah hin Jesuh zong kha, hau lengah a thih kha  si i cucu a thi in mi kha kan sualnak thianhpiak a kan duh caah a si,” a ti.  IJohn 1:7 zongah “ sihmanhsehlaw ceunak chung i a um bantukin kannih zong ceunak chung i kan um ahcun pakhat le pakhat hawikomhnak kan ngei i a fapa Jesuh thi nih khan kan sualnak vialte in a kan thianh,” a ti. A mah Bawi Jesuh Khrih hrimhrim zong a nu Mary chungin Mary thisen hmangin misual nang le kei tlanh awk ah hi vawlei ah a rak chuak ve mi a si (Mat 1:18-23; Lk 2:1-7). Cucaah nu nauinn chung in a chuakmi thisen cu thisen thiang, dawtnak thisen, remnak thisen, nunnak aa bunhnak thisen le luatnak thisen a si. Thisen cu mivial te kan nunak a si.

                                                                                                        

Theihternak: Chin International Women Magazine ah ka tialmi a si. Ca kan post khawh lonak kumkhat deng a si. Kumkhat chung taktak cawlcangh nak um lo cu tiah magazine a rel rih lo mi caah a huammi relding in ka rak post.

---

[1] Van der Toorn, From Her Cradle to Her Grave: The Role of Religion in the Life of the Israelite and Babylonian Women (Sheffield: JSOT Press, 1994), 49-65.

[2] Kauffman cauk chungta lak in C.P Wright nih a tialmi, The Disposal of Impurity: Elimination Rites in the Bible and In Hittite and Mesopotamian Literature (Atlanta, Georgia: Scholars Press, 1987), 275-277.

[3] Janet Lee and Jennifer Sasser-Coen, Blood Stories: Menarche and the Politics of the Female Body in Cotemporary U.S Society (London and New York: Routledge, 1996), 22.

[4] Ibid., 23-25.

[5] W. Robertson Smith, Lectures on the Religion of the Semites (London: A and C Black, 1914). Mah kong hi Tarja S. Philip, In the Bible; Fertility and Impurity timi cauk (New York: Peter Lang Publishing, 2006),9 ah a tialmi lak chinmi a si.

[6]Mary Douglas, Purity and Danger: An Analysis of Concepts of Pollution and Taboo (London: Routledge & K Paul, 1966), 41-57.

[7] Philip, 12.

[8] Buckley and Gottlieb, Blood Magic: the anthropology of Menstruation (Los Angelis, California:  University of California Press, 1988), 1-50.

[9] Biak Tha Hnem, Towards a Chin Woman’s Body Theology with Special Reference to Menstruation and Childbirth (Hong Kong; Chinese University of Chung Chi College, Unpublished Master of Theology Thesis, 2009), 43-45.

[10] Simone de Beauvoir, The Second Sex (New York: Bantam Books, 1964), 5-6, 60.